Són - 01.01.2015, Page 177

er ólAfur ÞórðArson Höfundur eglu? 175
Fyrri helmingur hefur flókna orðaröð og kenningar, svo sem ‘dal-
miskunn fiska’ » dalfiska (orma) miskunn = sumar. Hún tengist ekki
lausamálinu, nema það er sumar og menn fara að berjast, sem hvort
tveggja var alvanalegt á söguöld. Hana vantar hendingar í fyrsta vísuorði
og höfuðstafur er ekki í fyrsta atkvæði fjórðu línu, en að öðru leyti er
vísan regluleg. Hún er líka varðveitt í Skáldskaparmálum og þar eignuð
Agli. Annar helmingur er ortur í öðrum stíl; hann er svo óreglulegur að
hann verður regluleg aftur. Hér vantar hendingar í fimmta og sjöunda
vísuorði, en sjötta og áttunda vísuorð eru með skothendingar í stað aðal-
hendinga. Orðaröðin er bein og helmingurinn hefur bara eina, mjög
auðvelda kenningu (vigra [spjóta] seiður = bardagi). Textinn er mjög
auðskilinn. Svo kemur hin þrettánda vísa, eignuð dóttur Arnfinns jarls í
Hallandi, og heldur áfram í þessum stíl.
Þessi skáldskapur er eigi þekktur úr öðrum heimildum og mjög ólík-
legt virðist að vísa hinnar ónafngreindu dóttur myndi hafa varðveist í
næstum því þrjú hundruð ár. Þetta er annað skáld, og reyndar skáld sem
yrkir fyrir söguna. En hann notar það sem hann þekkir eftir Egil, hann
yrkir einfaldlega þegar honum finnst eitthvað vanta.
Hin þrjú stílafbrigðin eru Egils, en þetta er stíll annars skálds –
köllum hann pseudo-Egil. Þessi stíll kemur fyrir í níu vísum, og í sér-
stakri grein um þetta efni færi ég ýtarleg rök fyrir því að þær séu allar
falsaðar. Hér ætla ég að fjalla um þetta skáld og hlutverk þess við sögu-
gerðina. Vísurnar eru tengdar söguþræðinum og hljóta þess vegna að
vera ortar fyrir söguna, en það þarf ekki að þýða að höfundurinn hafi
ort þær; það væri hugsanlegt að hann hafi ort vísurnar inn í söguna
eftir að hin upprunalega saga var skrifuð. Þó bendir ýmislegt til að svo
sé ekki. Til dæmis fjalla tvær vísur um rúnir, og báðar eru meðal hinna
fölsuðu.
Þessi áhugi á rúnum er sameiginlegur fyrir þá báða, pseudo-Egil og
söguhöfund, sem við sjáum af frásögnunum í kringum vísurnar, en líka
annars staðar, svo sem þegar Egill ristir formælingar á níðstöng þegar
hann fer frá Noregi, og þegar Þorgerður kveðst ætla að rista Sonatorrek
á rúnakefli (Egils saga 1933:171, 245). Þetta hefur ekkert sögulegt gildi –
rúnir voru ekki notaðar til þess að skrifa niður löng kvæði – heldur er
það skylt rómantískri hugmynd um lífshætti í heiðni. Það lítur út fyrir
að lærður maður með áhuga á rúnum hafi samið bæði söguna og vísur
pseudo-Egils. Þetta verður sérstaklega skýrt í heimboðinu hjá Bárði, þar
sem hin falsaða vísa (Rístum rún á horni…) finnst í þætti af frásögninni
sem er líklega skrifaður eftir fyrirmynd af Samræðum Gregoríusar, sem