Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2012, Page 149

149
afturbeygt fornafn. Þannig má beita merkingarfræðilegum rökum til að
skýra afturbeygingu með óergatífum sögnum.
Eitt mikilvægt atriði er þó enn óleyst. Skýring Rappaport Hovav og
Levin er sérstaklega orðuð þannig að hún nái einnig yfir andlög óergatífra
sagna sem vísa ekki til þess sama og frumlagið, eins og í (13).
(13) The dog barked me awake.
Í íslensku eru setningar af þessu tagi ótækar og að þessu leyti virðist reynd-
ar vera grundvallarmunur á málgerð norðurgermanskra og vesturgerm-
anskra mála, sem ég hef ekki áður séð fjallað um.
(14) The dog barked me awake. (Enska)
(15) der Hund hat mich wach gebellt. (Þýska)
(16) de hond heeft mij wakkergeblaft. (Hollenska)
(17) *Hundurinn gelti mig vakinn. (Íslenska)
(18) *Hunden gøede mig vågen. (danska)
(19) *Hunden bjeffet meg våken. (Norska)
(20) *Hunden skällde mig vaken. (Sænska)
Takmörkunin á afturbeygðum andlögum nær aðeins til óergatífra sagna
sem taka lýsingarorð sem útkomusagnfyllingu. Útkomusetningar með for-
setningarliðum eru hins vegar tækar í íslensku, eins og hér sést:
(21) Kisan malaði mig í svefn.
Það kann þó að vera að enska og íslenska séu ekki eins ólíkar að þessu
leyti og ætla má við fyrstu sýn. Simpson tók sjálf eftir því að í ensku geta
óergatífar sagnir í vaxandi mæli tekið með sér afturbeygð andlög (Simpson
1983). Yfirgnæfandi meirihluti dæmanna sem málfræðingar hafa tínt til um
sagnir sem ekki taka með sér afturbeygð andlög er annaðhvort með lýsing-
arorðinu awake eða forsetningarliðum sem tákna útkomu. Lýsingarorðið
awake er þar að auki óvenjulegt að því leyti að það getur aðeins staðið sér-
stætt en ekki hliðstætt.
(22) A guard is awake.
(23) *an awake guard.
HUGRÆN MERKINGARFRÆðI OG ÚTKOMUSETNINGAR