Peningamál - 01.03.2005, Blaðsíða 13

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
13
Þar sem horfur eru á að innlend verðbólga og hækkun launa-
kostnaðar á einingu verði meiri en í viðskiptalöndunum mun raun-
gengi hækka meira en nafngengi. Að gefnu óbreyttu nafngengi mun
raungengi skilgreint sem hlutfallslegt neysluverðlag hækka um
rúmlega 13% á þessu ári og um u.þ.b. 2% á árinu 2006, en heldur
meira ef miðað er við hlutfallslegan launakostnað á framleidda ein-
ingu.
Í sögulegu samhengi stefnir í að raungengi á þessu ári verði með
hæsta móti. Raungengi ársins 2004 var rúmlega 7% hærra en með-
altal undanfarinna tíu ára og 2½% hærra en meðaltal undangenginna
tuttugu ára. Gangi ofangreindar forsendur eftir verður raungengi
miðað við neysluverðlag á þessu ári 20% yfir meðaltali sl. tíu ára,
16% yfir tuttugu ára meðaltali og 1% hærra en hágengisárið 1988.
Ólíklegt er að svo hátt raungengi geti staðist mjög lengi. Hátt
raungengi hefur neikvæð áhrif á afkomu samkeppnisfyrirtækja, en
mismikil eftir hlutfalli innlends og erlends kostnaðar. Hagnaður út-
flutningsfyrirtækja mun óhjákvæmilega minnka. Aðlögunarhæfni
þeirra er þó umtalsverð. T.d. hefur framleiðslusamsetning sjávarafurða
á undanförnum árum aðlagast breyttum verðhlutföllum og tækni-
framförum, þótt aðrar ástæður komi einnig til, eins og sést á mynd 5.
Ef marka má þróun helstu útflutningsafurða síðastliðna mánuði,
t.d. sjávarafurða, áls, lyfja, lækningatækja og búnaðar til matvæla-
vinnslu, hefur hækkun raungengis til þessa ekki haft veruleg áhrif á
útflutning. Það kann að skýrast af því að ýmis fyrirtæki eiga óhægt
um vik að draga úr framboði eða kjósa að halda óbreyttri markaðs-
hlutdeild í von um að hátt gengi krónunnar vari ekki mjög lengi. Ál-
bræðslur eru tiltölulega ónæmar fyrir gengissveiflum og stór íslensk
iðnfyrirtæki eru þegar með vinnuaflsfrekasta hluta starfsemi sinnar
erlendis.
Horfur á áframhaldandi vexti útflutnings
Horfur eru á áframhaldandi vexti útflutnings á þessu ári, þótt hann
vaxi töluvert hægar en í fyrra. Útlit er fyrir að útflutningur sjávaraf-
urða aukist töluvert í ár. Leyfilegur heildarafli botnfisktegunda á yfir-
standandi fiskveiðiári (1. september 2004 til 31. ágúst 2005) er um 15
þús. tonnum meiri en á fyrra fiskveiðiári. Búist er við að leyfilegur
Raungengi krónunnar 1980-2005
Mynd 6
1980 1985 1990 1995 2000 2005
75
80
85
90
95
100
105
110
115
1980=100
Raungengi miðað við hlutfallslegt neysluverð
Raungengi miðað við hlutfallslegan launakostnað

Heimild: Seðlabanki Íslands.
Breyting frá síðustu
Núverandi spá1 spá (prósentur)2
2004 2005 2006 2004 2005 2006
Útflutningsframleiðsla sjávarafurða 8,1 4,0 4,5 0,6 0,0 3,5
Verð sjávarafurða í erlendri mynt -0,9 6,0 2,0 -0,9 1,0 0,0
Verð áls í erlendri mynt 9,6 4,2 -8,2 -3,6 6,9 -1,2
Verð útfluttrar vöru og þjónustu í erlendri mynt -3,5 9,7 0,3 -6,2 7,3 0,1
Verð innfluttrar neysluvöru í erlendri mynt 2,5 2,3 2,2 -1,0 0,3 0,2
þar af eldsneytisverð í erlendri mynt 35,9 33,9 -3,2 8,2 24,6 -1,0
Viðskiptakjör vöru og þjónustu -2,6 1,9 -1,0 -3,6 0,6 0,5
Erlendir skammtímavextir 2,3 2,6 3,0 0,0 -0,9 -1,0
1. Breyting frá fyrra ári í % nema fyrir vexti. 2. Breyting frá Peningamálum 2004/4.
Heimild: Seðlabanki Íslands
Tafla 3 Helstu forsendur um þróun ytri skilyrða