Peningamál - 01.03.2005, Blaðsíða 75

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
75
Rammagrein 2
Velta á krónu- og
gjaldeyrisskiptamarkaði
Velta á millibankamarkaði fyrir lán í krónum á árinu 2004 var 1.073
ma.kr. Þetta er nánast tvöföldun frá árinu á undan. Þessa miklu aukn-
ingu má rekja til nokkurra samverkandi þátta, m.a. kaupa Seðla-
bankans á gjaldeyri, minnkandi bindiskyldu og ekki síst breytinga á
íbúðalánamarkaði. Tafla 1 sýnir veltutölur bæði á krónumarkaði og
gjaldeyrisskiptamarkaði frá stofnun þeirra til ársloka 2004. Aukin
velta á krónumarkaði helst í hendur við bætta krónustöðu almennt á
markaðnum en því virðist öfugt farið á gjaldeyrisskiptamarkaði. Þar
sem gjaldeyrisskiptasamningar hafa fyrst og fremst verið notaðir til
lausafjárstýringar ætti þessi þróun ekki að koma á óvart.
Á krónumarkaði halda viðskiptavakar úti tilboðum með tíma-
lengdir frá einum degi að einu ári. Um millibankamarkað með krón-
ur gilda reglur frá 16. mars 2000. Þar er greint frá hámarksbili á milli
inn- og útlánsvaxta ásamt viðmiðunarfjárhæðum í samningum milli
viðskiptavaka. Þrátt fyrir að reglum hafi ekki verið breytt hefur
vaxtabil minnkað og er nú 15 punktar á öllum tímalengdum. Fjár-
hæðir hafa hækkað eftir því sem markaðurinn hefur orðið skilvirkari
og lausafjárstaða markaðsaðila rýmri en áður var.
Flest viðskipti á gjaldeyrisskiptamarkaði eru með 5 milljónir
Bandaríkjadala en viðmiðunarupphæð við stofnun var 3 milljónir
Bandaríkjadala. Seðlabankinn skráir daglega framvirka punkta á gjald-
eyrisskiptamarkaði en það er meðaltal tilboða sem markaðsaðilar
halda úti. Þrátt fyrir að markaðurinn sé ekki skilvirkastur millibanka-
markaða styður hann verðmyndun bæði á krónu- og gjaldeyris-
markaði og verðmyndun á framvirkum mörkuðum en þeir eru nauð-
synlegir m.a. fyrir fyrirtæki til að verja sig gengisáhættu.
Á krónumarkaði eru viðskipti fyrst og fremst á allra stysta enda
markaðarins, frá einum degi að einni viku. Viðskipti með aðrar tíma-
lengdir eru fátíðari. Á gjaldeyrisskiptamarkaði voru viðskipti með
stystu tímalengdirnar algengastar. Heldur hefur aukist að gjaldeyris-
skiptasamningar séu gerðir í mánuð eða lengur.
Tafla 1 Árleg velta á krónumarkaði og gjaldeyrisskiptamarkaði
Gjaldeyris-
Krónu- skipta-
Ma.kr. markaður markaður
1998 434,3 .
1999 500,3 .
2000 524,3 .
2001 426,1 .
2002 420,8 177,9
2003 585,0 112,1
2004 1.073,3 95,5
Krónumarkaður tók til starfa 3. mars 1998.
Gjaldmiðlaskiptamarkaður tók til starfa 26. nóvember 2001.
in tók að síga. Mest lækkaði ávöxtun stysta flokks íbúðabréfa (með
gjalddaga 2014) en sá flokkur er lítill (um 20 ma.kr.). Ekki hefur
gengið sem skyldi að skipta lengri bréfum fyrir bréf í þessum flokki og
hafa tvö skiptiútboð mistekist. Raunávöxtun þriggja lengri flokka
íbúðabréfa dvaldi í þó nokkurn tíma rétt ofan við 3,5% og var því um
kennt að við það mark væri miðað í ávöxtun lífeyrissjóða og að áhugi
þeirra á fjárfestingu í bréfunum hyrfi færi ávöxtunin niður fyrir það
mark. Það gerðist þó um miðjan febrúar og fór raunávöxtunin lægst í