Peningamál - 01.03.2005, Blaðsíða 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
19
bankanna erlendis einkum farið fram með útgáfu markaðsskuldabréfa
fremur en með lántöku í erlendum bönkum. Njóta íslensku bankarnir
þar aukins aflsmunar eftir samruna undanfarinna ára. Samanlagt juk-
ust verðbréfaútgáfa og útistandandi erlend lán bankanna um rúmlega
82% á síðastliðnu ári. Hafa verður í huga að miklar erlendar lántökur
innlendra banka má að hluta til rekja til þess að efnahagsreikningur
þeirra hefur þanist út vegna kaupa á erlendum fjármálafyrirtækjum.
Í janúarlok höfðu bankarnir lánað 213 ma.kr. til einstaklinga. Stór
hluti af þeirri upphæð var í formi húsnæðisveðlána. Ársaukning þessara
útlána nemur 139%. Á sama tíma hefur dregið verulega úr útlánum
Íbúðalánasjóðs og lífeyrissjóða til íbúðakaupa. Í janúarlok höfðu útlán
þessara þriggja aðila til einstaklinga aukist um tæplega 16%.
Vöxtur peningamagns og sparifjár er enn þá gríðarlega ör, þótt
heldur hafi dregið úr honum frá því sem hann var mestur síðla árs
2003 og fram á síðasta ár. Þótt vöxtur peningamagns og sparifjár
virðist fremur vísbending um samtímanafnvöxt landsframleiðslu en
framtíðarverðbólgu, er ljóst að svo mikill vöxtur peningamagns sem
verið hefur undanfarin ár og í svo langan tíma fæst með engu móti
staðist án þess að hann komi að lokum fram sem aukin verðbólga.
Gengi krónunnar hefur hækkað um tæplega 11% frá því sem
gengið var út frá í síðustu spá Seðlabankans
Þrátt fyrir óvenjulága erlenda vexti um þessar mundir, er ekki þar með
sagt að erlend fjármálaleg skilyrði hafi verið með öllu ósnortin af að-
haldsaðgerðum Seðlabankans. Í kjölfar vaxtahækkunar bankans í des-
ember hækkaði gengi krónunnar umtalsvert. Eins og fjallað er um
nánar á bls. 13 er raungengi krónunnar farið að nálgast fyrri söguleg
hámörk undanfarinna áratuga. Ætla má að fyrirtæki og einstaklingar
sem taka langtímalán á núverandi gengi krónunnar þurfi að gera ráð
fyrir töluverðri gengislækkun krónunnar yfir líftíma lánsins. Það hækk-
ar væntan kostnað erlends fjármagns.
Tafla 4 Breytingar á fjármálalegum skilyrðum frá útgáfu Peningamála 2004/4
3 vikna tímabil til Áhrif eftir geirum1
Útflutnings- og Fjármála- Önnur
19. nóv. 10. mars Heimili samk.fyrirtæki fyrirtæki fyrirtæki
Raunstýrivextir2 3,8 4,3 . . - .
Skammtímaraunvextir3 3,0 3,4 - - +/- -
Verðtryggðir innlendir vextir
(ávöxtunarkrafa 40 ára íbúðabréfa) 3,7 3,5 + . +/- .
Meðalvextir óverðtryggðra útlána banka og sparisjóða 12,6 14,0 - - . -
Meðalvextir verðtryggðra útlána banka og sparisjóða 7,5 7,5 0 0 0 0
Erlendir skammtímavextir (ríkisvíxlar til 3 mán.)4 2,1 2,3 - - - -
Erlendir langtímavextir (ríkisskuldabréf til 10 ára)4 3,9 3,9 0 0 0 0
Gengisvísitala krónunnar 120,0 109,5 + - +/- +/-
Gengi hlutabréfa5 3.401,0 3.779,6 + + + +
1. Hér táknar "+" hagstæðari fjármálaleg skilyrði, "-" táknar óhagstæðari fjármálaleg skilyrði, "+/-" táknar að brugðið geti til beggja átta, "." táknar að samanburður eigi ekki við
og "0" táknar enga breytingu eða því sem næst. 2. Miðað við þriggja ára verðbólguálag. 3. Raunvextir þriggja mánaða ríkisvíxla, reiknaðir með þriggja ára verðbólguálagi. 4. Vægi
evru er 2/3 og Bandaríkjadals 1/3. 5. Miðað er við úrvalsvísitölu Kauphallar Íslands.
Heimildir: EcoWin, Kauphöll Íslands, Seðlabanki Íslands.
Raunaukning lánakerfisins 1970-2004
Mynd 18
Árlegar tölur 1970-1992,
ársfjórðungslegar tölur frá árslokum 1992
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2004
0
10
20
30
40
-10
-20
Breyting yfir ár/frá sama ársfjórðungi á fyrra ári (%)
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Útlán alls
Útlán til fyrirtækja
Útlán til heimila
Ársfjórðungslegar tölurÁrlegar tölur