Peningamál - 01.05.2009, Blaðsíða 18

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
18
III Fjármálaleg skilyrði
Þrátt fyrir vaxandi afgang á viðskiptum við útlönd hefur gengi krón-
unnar farið lækkandi frá miðjum marsmánuði eftir að hafa hækkað
í kjölfar setningar gjaldeyrisreglna. Lækkunina má að líkindum rekja
til nokkurra samverkandi þátta. Sumir þeirra eru tímabundnir og
því má ætla að gengið geti styrkst á ný þegar frá líður. Velta á milli-
bankamarkaði með gjaldeyri hefur hins vegar verið lítil, en af þeim
sökum geta skammtímasveiflur í gengi krónunnar aukist. Gengi krón-
unnar á aflandsmarkaði hefur haldist lægra en á innlendum gjaldeyris-
markaði en munurinn hefur minnkað að undanförnu. Veltan á þeim
markaði er hins vegar einnig mjög lítil. Vaxtamunur gagnvart helstu
viðskiptalöndum hefur minnkað á sama tíma og skuldatryggingarálag
ríkisins hefur farið lækkandi. Innlán jukust eftir hrun bankakerfisins en
aukningin hefur nú að hluta gengið til baka. Lánsfjárframboð er hins
vegar mjög takmarkað.
Misvísandi vísbendingar um þróun raunstýrivaxta
Frá útgáfu síðustu Peningamála hafa stýrivextir verið lækkaðir
tvívegis, samanlagt um 2,5 prósentur. Á sama tíma hefur verðbólga
hjaðnað hratt. Miðað við liðna verðbólgu hafa raunstýrivextir haldist
nánast óbreyttir en þeir hafa lækkað um rúmlega prósentu miðað við
verðbólguvæntingar almennings. Í báðum tilvikum eru þeir tæplega
1,5%. Á sama tíma hafa raunstýrivextir miðað við verðbólguálag ríkis-
bréfa og verðbólguvæntingar fyrirtækja hins vegar hækkað verulega
og aðhald peningastefnunnar því aukist á þann mælikvarða.
Mælikvarðar á verðbólguvæntingar gefa því misvísandi vísbend-
ingar um aðhaldsstig peningastefnunnar. Það þarf ekki að koma á
óvart á tímum þegar verðbólga breytist hratt og efnahagshorfur eru
óvissar. Við slíkar aðstæður getur verið æskilegt að miða við vísbend-
ingar um verðbólguhorfur frekar en liðna verðbólgu, þótt ekki megi
horfa algerlega fram hjá henni eða væntingum sem virðast taka mið
af henni, eins og verðbólguvæntingum heimila. Á heildina litið er hins
vegar líklegt að verðbólguvæntingar fari ört lækkandi og að raun-
stýrivextir muni hækka að óbreyttum stýrivöxtum.
Eftir setningu gjaldeyrisreglna undir lok nóvembermánaðar styrkt-
ist gengi krónunnar nokkuð og hjöðnuðu verðbólguvæntingar í kjölfar
þess. Gengislækkun krónunnar frá miðjum marsmánuði hefur enn sem
komið er ekki komið fram í auknu verðbólguálagi, en töluverð fylgni
hefur jafnan verið á milli gengisþróunar, verðbólgu og verðbólguvænt-
inga. Óvissa á skuldabréfamarkaði hefur þó torveldað mat á verðbólgu-
væntingum, líkt og fjallað er um hér á eftir. Það sem af er ári hefur
mæld verðbólga reynst lægri en spár höfðu gert ráð fyrir og hefur það
eflaust áhrif til hjöðnunar verðbólguvæntinga þrátt fyrir lækkun á gengi
krónunnar.
Vaxtamunur við útlönd minnkar ...
Skammtímavaxtamunur gagnvart helstu viðskiptalöndum landsins,
mældur út frá þriggja mánaða millibankavöxtum, hefur dregist saman
undanfarna mánuði. Vextir á innlendum millibankamarkaði hafa lækk-
að meira en erlendir millibankavextir. Vaxtamunur er þó enn á bilinu
Mynd III-1
Raunstýrivextir
Vikulegar tölur 6. janúar 2004 - 5. maí 2009
Raunstýrivextir m.v.:
verðbólgu
verðbólguálag ríkisbréfa1
verðbólguálag ríkisbréfa2
verðbólguvæntingar almennings
verðbólguvæntingar fyrirtækja
1. Verðbólguálag reiknað út frá ávöxtunarkröfu RIKB 13 0517 og
RIKS 15 1001. 2. Verðbólguálag reiknað út frá ávöxtunarkröfu RIKB
13 0517 og HFF 150914.
Heimildir: Capacent Gallup, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
20092008200720052004 2006
%
Mynd III-2
Skammtímavaxtamunur1
Daglegar tölur 4. janúar 2007 - 5. maí 2009
1. 3 mánaða millibankavextir.
Heimild: Reuters EcoWin.
Ísland/Evrusvæði
Ísland/Bandaríkin
Ísland/Bretland
Ísland/Sviss
Ísland/Japan
6
8
10
12
14
16
18
200920082007