Peningamál - 01.05.2009, Blaðsíða 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
19
12–12½ prósentur gagnvart evru, Bandaríkjadal og bresku pundi.
Þriggja mánaða millibankavextir hér á landi hafa lækkað um tæplega
5 prósentur frá áramótum. Hafa ber í huga að velta á millibankamark-
aði hefur verið mjög lítil og einkum bundin við eins dags og viku
millibankalán. Munur innlendra og erlendra stýrivaxta hefur einnig
minnkað um allt að rúmlega þremur prósentum það sem af er ári.
Vaxtamunur gagnvart helstu viðskiptalöndunum hefur einnig
dregist saman þegar miðað er við ríkisvíxla. Helsta ástæða þess er
lækkun á ávöxtunarkröfu innlendra ríkisvíxla. Eins og með milli-
bankavexti þarf þó að taka tillit til þess að verðmyndun er ófullkomin
og að engin virk viðskiptavakt er með ríkisvíxla á eftirmarkaði hér á
landi. Ennfremur hefur undanfarnar vikur verið leitast við að lengja í
endur greiðsluferli ríkisskuldabréfa sem virðist hafa haft áhrif til lækk-
unar á ávöxtunarkröfu ríkisvíxla. Þar að auki hafa erlendir aðilar, sem
hafa verið umfangsmiklir kaupendur ríkisvíxla, haft tilhneigingu til
að halda þeim fram að gjalddaga, en það hefur dregið úr skilvirkri
verðmyndun þeirra.
... og skuldatryggingarálag ríkisins lækkar
Skuldatryggingarálag ríkisins hefur lækkað um rúmlega 6 prósent-
ur frá því að það náði sögulegu hámarki við hrun bankakerfisins í
októberbyrjun. Álagið er þó enn mikið eða tæplega 9 prósentur en
lítil viðskipti liggja þar að baki. Varhugavert er því að álykta of mikið
út frá þeim gögnum sem liggja fyrir um skuldatryggingarálag en það
gefur samt sem áður vísbendingar um þróunina, t.d. í samanburði
við önnur þróuð ríki. Þar sem álagið hefur orðið mest, t.d. á Írlandi, í
Grikklandi og Portúgal, hefur það orðið 2–4 prósentur. Samanburður
álags á vexti skuldabréfs ríkissjóðs sem gefið var út í evrum og er með
gjalddaga á árinu 2011 og ávöxtunarkröfu sambærilegra erlendra
ríkis skuldabréfa gefur áþekka niðurstöðu. Ávöxtunarkrafa þessa bréfs
á eftirmarkaði hefur t.d. verið um og yfir 17 prósentum umfram
ávöxtunarkröfu sambærilegs þýsks ríkisskuldabréfs. Munurinn end-
urspeglar óvissu um greiðslugetu íslenska ríkisins en einnig áhættuálag
vegna grunns eftirmarkaðar.
Mikinn vaxtamun við útlönd þarf að skoða í samhengi við hátt
áhættuálag sem fjárfestar krefjast ofan á skuldabréf gefin út af inn-
lendum aðilum og í íslenskum krónum í samanburði við skuldabréf
útgefin af erlendum aðilum og í öðrum gjaldmiðlum. Hátt áhættuálag
á íslenskar fjáreignir felur í sér að meiri vaxtamun þarf til að styðja við
gengi krónunnar en ella væri, einkum þegar höft á fjármagnshreyf-
ingum verða afnumin.
Lítil velta á gjaldeyrismarkaði eykur gengissveiflur
Eitt meginviðfangsefni innlendra stjórnvalda frá hruni bankakerfisins
í október á síðasta ári hefur verið að endurreisa fjármálamarkaði og
tryggja greiðslumiðlun við útlönd. Í þeim tilgangi setti Seðlabankinn
fram tilmæli um tímabundna temprun gjaldeyrisviðskipta eftir banka-
hrunið í október. Hinn 28. nóvember voru tilmælin felld niður og þess
í stað settar reglur um gjaldeyrisviðskipti sem heimiluðu öll gjaldeyris-
viðskipti vegna almennra viðskipta og þáttagreiðslna en heftu fjár-
magnsflutninga til og frá landinu. Eftir setningu reglnanna hækkaði
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
18.000
Apríl ‘09Mars ‘09Feb. ‘09Jan. ‘09Des. ‘08
M.kr.
Mynd III-3
Velta á millibankamarkaði með krónur
Daglegar tölur 1. desember 2008 - 5. maí 2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Punktar
Mynd III-4
Skuldatryggingarálag ríkisins
Daglegar tölur 29. mars 2007 - 5. maí 2009
Heimild: Bloomberg.
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
200920082007
M.kr.
Mynd III-5
Velta á gjaldeyrismarkaði
Daglegar tölur 4. desember 2008 - 5. maí 2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Apríl ‘09Mars ‘09Feb. ‘09Jan. ‘09Des. ‘08
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
1.100
1.200
1.300