Peningamál - 01.05.2009, Blaðsíða 27

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
27
Möguleg yfirtaka Íbúðalánasjóðs á íbúðalánum bankanna hefur einnig
skapað óvissu þar sem ekki liggur fyrir í hve miklum mæli þeir munu
nýta sér það úrræði, auk þess sem upplýsingar skortir um hversu stór
hluti íbúðalánasafnsins sem mögulega yrði færður hafi verið fjármagn-
aður.
Frá útgáfu Peningamála í nóvember sl. hefur ávöxtunarkrafa
óverðtryggðra ríkisskuldabréfa farið lækkandi, enda hafa verðbólgu-
væntingar sem og mæld verðbólga lækkað og stýrivextir sömuleiðis.
Ávöxtunarkrafa verðtryggðra íbúðabréfa hefur hins vegar hækkað frá
útgáfu síðustu Peningamála en það má að stórum hluta rekja til lækk-
andi verðbólguvæntinga (sjá einnig umfjöllun í kafla VIII).
Vaxtaferillinn bendir til þess að markaðsaðilar vænti
áframhaldandi lækkunar vaxta
Út frá framvirkum vöxtum á óverðtryggðum ríkisskuldabréfum má
álykta að síðustu stýrivaxtalækkanir hafi verið í takt við væntingar
markaðsaðila, enda hliðraðist ferillinn allur niður á við en lögun hans
breyttist lítið. Niðurhallandi ferill endurspeglar væntingar markaðs-
aðila um frekari stýrivaxtalækkanir en vegna þeirrar óvissu sem rakin
er hér að ofan er erfitt að túlka nákvæmlega hversu mikilla lækkana
er vænst.
Töluverð aukning innlána ...
Fyrstu tvo mánuðina eftir hrun bankakerfisins jukust innlán um rúm-
lega 19%.2 Heldur hefur dregið úr þeim á ný enda hefur staða heimila
og fyrirtækja versnað, m.a. vegna hækkandi greiðslubyrðar lána og
minnkandi atvinnu. Frá septemberlokum til loka febrúar nam inn-
lánaaukning bankakerfisins þó rúmlega 15% eða rúmlega 216 ma.kr.
Aukninguna má að stórum hluta rekja til fjögurra þátta:
Í fyrsta lagi má áætla að innlán hafi aukist um rúmlega 100
ma.kr. vegna útgreiðslna úr verðbréfa- og fjárfestingarsjóðum eftir
að þeim var lokað. Hér er því um tilfærslu milli eignaflokka að ræða
fremur en hreina aukningu heildarinnlána.
Í öðru lagi hafa innlán aukist vegna flótta í örugga fjárfestingu,
sem kemur m.a. fram í minnkandi útgáfu fyrirtækjaskuldabréfa sökum
þess að dregið hefur úr eftirspurn. Þegar þróun peningamagns er
skoðuð þarf á sama hátt að taka tillit til þess að ólíklegt er að slík til-
færsla auki aðgang fyrirtækja að lánsfé þar sem framboð lánsfjár úr
bankakerfinu hefur ekki aukist sem því nemur, eins og rakið er hér að
neðan. Neyðarlögin, sem gerðu innstæður rétthærri en áður, og loforð
ríkisstjórnarinnar um fulla tryggingu innstæðna í innlendum útibúum
bankanna hafa orðið til þess að draga fjármagn frá fyrirtækjaskulda-
bréfamarkaðnum í innlán.
Þriðja ástæða þessarar miklu aukningar innlána er sú að ekki er
lengur heimilt að fjárfesta í erlendum verðbréfum. Fjármagni hefur
því verið beint í hefðbundin innlán. Framboð fjárfestingarkosta hefur
einnig minnkað vegna hruns hlutabréfamarkaðarins og afskráningar
fyrirtækja.
2. Fyrir nýju bankana er miðað við bráðabirgðatölur.
%
Mynd III-12
Framvirkir vextir á fjármálamarkaði
Heimild: Seðlabanki Íslands.
12.3.2009
19.3.2009
26.3.2009
1.4.2009
6
8
10
12
14
16
201120102009
8.4.2009
15.4.2009
Ma.kr.
Mynd III-13
Innlán bankakerfisins - innlendir aðilar1
Mánaðarlegar tölur janúar 2007 - febrúar 2009
1. Fyrir nýju bankana er um bráðabirgðatölur að ræða.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
‘0920082007