Peningamál - 01.11.2009, Qupperneq 9

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
9
nota við samanburð á raunvaxtastigi í Evrópulöndum, en verðbólga
samkvæmt þeirri vísitölu mælist nú rúmlega 15%.
Enn annar mælikvarði á aðhald peningastefnunnar sem stundum
er horft til er mismunur nafnvaxta og nafnvaxtar landsframleiðslunnar.
Á öðrum fjórðungi ársins mældist árstíðarleiðréttur ársvöxtur lands-
framleiðslunnar frá fjórðungnum á undan rúmlega 12%. Á þriðja
fjórðungi ársins eru horfur á um 9% vexti, þ.e. svipuðum vexti og
innlánsvextir bankans eru núna.
Af ofangreindu má draga þá ályktun að skammtímaraunvextir
séu þrátt fyrir allt tiltölulega lágir og líklega lægri en sem nemur hlut-
lausum raunvöxtum. Það er auðvitað eðlilegt miðað við núverandi
efnahagsaðstæður að skammtímaraunvextir séu töluvert lægri en slíkir
hlutlausir vextir vegna þess mikla slaka sem er í þjóðarbúskapnum, en
hann dregur verulega úr hættu á þrálátri verðbólgu. Ef ekki kæmi til
það tillit sem peningastefnan hefur þurft að taka til lágs gengis krón-
unnar þá væru þessir vextir lægri.
Til þess að leggja mat á hættu á neikvæðum áhrifum lágra vaxta
á gengi krónunnar er einnig gagnlegt að horfa til skammtímavaxta-
munar við útlönd. Hann hefur minnkað verulega það sem af er þessu
ári og er nú u.þ.b. 8 prósentur. Að teknu tilliti til áhættuálags sem enn
er krafist á fjáreignir í íslenskum krónum telst þetta ekki sérlega mikill
vaxtamunur. Ef notast er t.d. við skuldatryggingarálag ríkisins sem
mælikvarða á áhættuþóknun, er áhættuleiðréttur vaxtamunur rétt um
4 prósentur. Fjármagnshöftin auka hins vegar líkurnar á því að þessi
vaxtamunur dugi. Væru þau ekki til staðar er líklegt að vaxta munurinn
þyrfti að vera enn meiri.
Minni samdráttur það sem af er ári …
Vísbendingar eru um að samdráttur í alþjóðlegum efnahagsmálum sé í
rénum og að styttra sé í efnahagsbata en áður var talið. Þannig mæld-
ist t.d. hagvöxtur í sumum af helstu viðskiptalöndum Íslands þegar á
öðrum fjórðungi ársins. Fjöldi leiðandi vísbendinga um einkaneyslu,
fjárfestingarútgjöld, væntingar einkaaðila og þróun eigna- og hrá-
vöruverðs styðja við þetta mat.
Innanlands eru batamerkin veikari og óvissan meiri. Samdrátturinn
á fyrri hluta ársins var minni en áður hafði verið spáð og útlit er fyrir
að samdrátturinn á árinu í heild verði minni en spáð var í ágúst.
Einkaneysla hefur dregist minna saman en áður var talið. Það má
líklega rekja til þess að vöxtur ráðstöfunartekna var töluvert meiri á
síðasta ári en áður hafði verið gert ráð fyrir. Einnig hafa áhrif úttektar
viðbótarlífeyrissparnaðar á neysluhegðun verið meiri og atvinnuleysi
minna en í fyrri spám. Verðbólga reyndist heldur meiri á þriðja
ársfjórðungi en spáð var í ágúst og útlit er fyrir að undirliggjandi
verðbólga verði það einnig á síðasta fjórðungi ársins. Meiri verðbólgu
má líklega rekja til minni slaka í þjóðarbúskapnum á þessu og síðasta
ári en áður var spáð, en gengi krónunnar hefur einnig verið lægra.
Vísbendingar eru einnig um að gengislækkunin hafi að einhverju leyti
smitast út í verðlag heimavöru sem ætti ekki að verða fyrir beinum
gengisáhrifum.
Mynd I-10
Skammtímaraunvextir víða um heim
Skammtímavextir að frádreginni kjarnaverðbólgu
%
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn.
Bandaríkin Evrusvæðið Suður-Ameríka
Asía Austur-Evrópa
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
2009200820072006200520042003
1. 3 mánaða millibankavextir.
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd I-11
Skammtímavaxtamunur1
Vikulegar tölur 4. janúar 2007 - 3. nóvember 2009
Prósentur
Ísland/Evrusvæði
Ísland/Bandaríkin
Ísland/Bretland
Ísland/Sviss
Ísland/Japan
6
8
10
12
14
16
18
200920082007
1. Grunnspá Seðlabankans 3. ársfj. 2009 - 4. ársfj. 2012.
Heimildir: Hagstofa íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-12
Hagvöxtur1
%
Árlegur hagvöxtur
Árstíðarleiðréttur ársfjórðungshagvöxtur á ársgrundvelli
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
201220112010200920082007