Peningamál - 01.11.2009, Qupperneq 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
19
lendum fyrirtækjum, sem mörg eru skuldsett í erlendum gjaldmiðlum
eða nota innflutt aðföng í ríkum mæli, erfitt fyrir. Hætta er einnig á
að svo lágt raungengi leiði til óhagkvæmari uppbyggingar atvinnulífs,
þ.e.a.s. framleiðsluþættir færist í of miklum mæli í atvinnugreinar sem
vart eru samkeppnisfærar við það raungengi sem líklegt er að ríki til
lengri tíma litið.
Áhrif alþjóðlegrar hagsveiflu á útflutning
Stóru útflutningsgreinarnar tvær, sjávarútvegur og áliðnaður, hafa litla
eða enga möguleika á að nýta lágt raungengi til að auka framleiðslu
sína og útflutningsmagn. Álverin eru jafnan rekin með fullum afköstum
og heildarframleiðslumagn sjávarútvegs markast af þeim hámarksafla
sem leyfður er á hverju ári. Því hefur efnahagskreppan í heiminum og
samdráttur í heimsverslun haft lítil áhrif á umfang útflutningsstarfsem-
innar. Áhrifin koma hins vegar fram í verði útflutningsafurða þessara
megingreina. Útflutningsverðlag í innlendri mynt hefur ekki hækkað
jafn mikið og gengisvísitala krónunnar gefur tilefni til. Ástæðan er
verðlækkun í erlendum gjaldmiðli, en flestir útflytjendur eru verðþegar
og hafa því mjög takmörkuð áhrif á verðlagningu.
Áhrif hinnar alþjóðlegu hagsveiflu á aðrar mikilvægar útflutn-
ingsgreinar, t.d. framleiðslu lyfja, lækningatækja og búnaðar og tækja
til matvælavinnslu, hefur einnig verið takmörkuð. Eftirspurn eftir þess-
um afurðum er óháðari hagsveiflunni en t.d. framleiðsla varanlegrar
neysluvöru.
Jákvæðara útlit fyrir íslenskan útflutning
Efnahagshorfur í helstu viðskiptalöndum Íslands hafa glæðst. Horfur
um verðlag helstu útflutningsafurða landsins hafa því batnað frá því
sem gert var ráð fyrir í ágúst. Spáð er að útflutningur vöru og þjónustu
aukist um 1½% á þessu og næsta ári. Lágt raungengi og alþjóðlegur
efnahagsbati ættu að ýta undir töluverðan vöxt útflutnings á árunum
2011 til 2012. Framan af má að mestu rekja þann vöxt sem spáð er
til vaxtar annars útflutnings en álframleiðslu og sjávarafurða. T.d. er
gert ráð fyrir að ferðamönnum fjölgi nokkuð. Á árinu 2012 bætist við
aukinn álútflutningur. Spáð er 4% vexti útflutnings árið 2011 og 6%
vexti árið 2012.

Breyting frá fyrra ári (%) nema annað sé tekið fram1
2009 2010 2011 2012
Útflutningur vöru og þjónustu 1,3 (-1,8) 1,4 (0,4) 3,9 (2,7) 5,9
Útflutningsframleiðsla sjávarafurða -2,0 (-1,0) -5,0 (-4,0) 0,0 (0,0) 0,0
Útflutningsframleiðsla stóriðju 4,7 (3,5) 2,3 (1,8) 3,0 (3,0) 11,7
Verð sjávarafurða í erlendri mynt -10,3 (-12,6) 2,5 (2,8) 2,5 (2,0) 1,4
Verð áls í USD2 -36,2 (-38,7) 22,2 (11,5) 7,2 (4,5) 4,4
Verð eldsneytis í USD3 -37,7 (-37,8) 21,6 (23,0) 5,1 (4,8) 3,6
Viðskiptakjör vöru og þjónustu -7,3 (-10,2) 5,1 (3,2) 0,9 (0,2) 0,0
Verðbólga í helstu viðskiptalöndum4 0,3 (-0,3) 1,3 (0,9) 1,7 (1,7) 1,9
Hagvöxtur í helstu viðskiptalöndum 5 -3,6 (-3,8) 1,3 (0,2) 2,2 (2,1) 2,6
Skammtímavextir í helstu viðskiptalöndum (%)6 1,2 (1,2) 0,5 (0,6) 1,0 (1,2) 2,5
1. Tölur í svigum eru spá sem birt var í Peningamálum 2009/3. 2. Spá byggð á framvirku álverði og spám greiningaraðila. 3. Spá byggð á framvirku eldsneytisverði. 4. Spá frá
Consensus Forecasts. 5. Spá frá Consensus Forecasts. 6. Spá byggð á vegnu meðaltali framvirkra vaxta helstu viðskiptalanda Íslands.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Bloomberg, Consensus Forecasts, Hagstofa Íslands, New York Mercantile Exchange, Seðlabanki Íslands.
Tafla II-1 Útflutningur og helstu forsendur fyrir þróun ytri skilyrða
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Janúar 2000 = 100
Mynd II-16
Útflutningsverð Íslands og gengisvísitala
Janúar 2000 - ágúst 2009
Vísitala meðalgengis - viðskiptavog þröng
Útflutningsverð (ál og sjávarafurðir í ISK)
80
100
120
140
160
180
200
220
240
‘09‘08‘07‘06‘05‘04 ‘03‘02‘01‘00
1. Grunnspá Seðlabankans 2009-2012.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Mynd II-17
Þróun útflutnings og framlag helstu
undirliða hans 2000-20121
Útflutningur vöru og þjónustu
Annar útflutningur
Ál
Sjávarafurðir
-5
0
5
10
15
20
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00