Peningamál - 13.05.2015, Blaðsíða 19

ALÞJÓÐLEG EFNAHAGSMÁL OG VIÐSKIPTAKJÖR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
19
II-12). Áfram er búist við að hluti olíuverðslækkunarinnar gangi til
baka á næstu misserum. Gert er ráð fyrir að olíuverð verði í kringum
60 Bandaríkjadali á tunnu í ár og hækki í 73 dali um mitt ár 2018
(mynd II-11).
... en að hrávöruverð utan olíu lækki áfram
Verð á hrávöru utan olíu í Bandaríkjadal hefur aftur á móti haldið
áfram að gefa eftir og lækkaði um 6% milli fjórðunga á fyrsta árs-
fjórðungi og hefur ekki verið lægra í fimm ár. Verð á málmum lækkaði
um 10% milli fjórðunga og er nú 25% lægra en fyrir ári. Ástæðan
er m.a. minnkandi hagvöxtur í Kína en fjárfestingardrifinn hagvöxtur
undanfarinna ára hefur haldið uppi verði á málmum. Í mars hafði mat-
vælaverð lækkað um 9% frá síðasta ársfjórðungi í fyrra. Búist er við að
verð á hrávöru í Bandaríkjadal lækki um ríflega 11% í ár (mynd II-11).
Bati viðskiptakjara umfram væntingar
Bati viðskiptakjara vöru og þjónustu sem hófst á öðrum ársfjórðungi
í fyrra jókst er leið á árið og benda bráðabirgðatölur Hagstofunnar
til þess að þau hafi batnað um 9% á síðasta fjórðungi ársins (mynd
II-13). Batinn á árinu í heild reyndist 3,4% sem er um 1 prósentu meiri
bati en reiknað hafði verið með í febrúarspá bankans. Skýrist munur-
inn að mestu af meiri hækkun útflutningsverðs á fjórða ársfjórðungi
en jafnframt lækkaði innflutningsverð meira en búist hafði verið við.
Gert er ráð fyrir um 4% bata í ár og hafa viðskiptakjör þá batnað um
7½% á tveimur árum sem er í takt við það sem spáð var í febrúar.
Viðskiptakjör eru þó enn um 14% lakari en þau voru hagstæðust áður
en kreppan skall á.
Raungengið ekki mælst hærra frá því að fjármálakreppan skall á
Raungengið náði hæsta gildi sínu frá því að fjármálakreppan skall á
á fyrsta fjórðungi þessa árs (mynd II-13). Hækkaði það um 1,6% á
milli ára vegna 0,8% hækkunar á nafngengi krónunnar en einnig var
verðbólga 0,8 prósentum meiri hér á landi en að meðaltali í helstu
viðskiptalöndum. Þrátt fyrir þessa hækkun er raungengi krónunnar,
miðað við hlutfallslegt verðlag, enn 9% lægra en meðalraungengi
undanfarinna þrjátíu ára.
Miðað við hlutfallslegan launakostnað var raungengið á fyrsta
fjórðungi ársins 7,7% hærra en það var ári áður, sem rekja má til
þess að launakostnaður á framleidda einingu hefur hækkað um hátt
í 7 prósentum meira hér á landi en að meðaltali í helstu viðskipta-
löndunum (mynd II-14). Bati á samkeppnisstöðu sem varð í kjölfar
fjármálakreppunnar er því óðum að hverfa en frá árinu 2009 hefur
launakostnaður á framleidda einingu hækkað mun örar hér á landi en
erlendis og raungengið því hækkað og samkeppnisstaða versnað að
sama skapi (mynd II-13).
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Vísitala, meðalt. ‘00 = 100
Mynd II-13
Raungengi og viðskiptakjör
1. ársfj. 2000 - 1. ársfj. 2015
Raungengi (hlutfallslegt verðlag, v. ás)
Raungengi (hlutfallslegur launakostnaður, v. ás)
Viðskiptakjör (h. ás)
50
60
70
80
90
100
110
120
75
80
85
90
95
100
105
110
Vísitala, meðalt. ‘00 = 100
‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00
Heimildir: Macrobond, Seðlabanki Íslands.
Mynd II-14
Launakostnaður á framleidda einingu
í þróuðum ríkjum
Ísland
Þýskaland
OECD
Evrusvæðið
Bandaríkin
Vísitala, 1999 = 100
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
‘13‘11‘09‘07‘05‘03‘01‘99
1. Fljótandi eldsneyti (e. liquid fuels). Spá 2. ársfj. 2015 - 4. ársfj. 2016.
Heimild: U.S. Energy Information Administration.
Milljónir tunna á dag Milljónir tunna á dag
Mynd II-12
Framboð og eftirspurn eftir eldsneyti1
1. ársfj. 2011 - 4. ársfj. 2016
Afleidd birgðasöfnun (h. ás)
Heimsframleiðsla (v. ás)
Heimseftirspurn (v. ás)
82
84
86
88
90
92
94
96
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
201620152014201320122011