Peningamál - 13.05.2015, Blaðsíða 32

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
32
INNLENT RAUNHAGKERFI
sinn í apríl sl. Í áætluninni er gert ráð fyrir afgangi á heildarjöfnuði
sem nemur 0,5% af landsframleiðslu á næsta ári og 1,7% árið 2017.
Það er lítillega meira en gert var ráð fyrir í þeirri langtímaáætlun sem
birt var með fjárlagafrumvarpi ársins 2015. Sömu sögu er að segja
af frumjöfnuði en áætlað er að hann nemi 3,4% af landsframleiðslu
á næsta ári og 4,2% árið 2017. Áfram er áætlað að tekjur lækki
sem hlutfall af landsframleiðslu en þar sem búist er við að lækkun
gjalda vegi þyngra verður bati á heildarjöfnuði gangi forsendur eftir.
Afkomuspá Peningamála á þjóðhagsgrunni gefur mjög áþekka niður-
stöðu (sjá viðauka 1).
Umtalsverð óvissa er hins vegar til staðar um niðurstöður kjara-
samninga á árinu bæði á almennum vinnumarkaði og hjá hinu opin-
bera og því um áhrif þeirra á jöfnuð í rekstri ríkisins. Jafnframt er enn
nokkur óvissa um fjármögnun skuldalækkunaraðgerða stjórnvalda,
tekjur af sölu á hlut í Landsbankanum og arðgreiðslur af eignarhlut
ríkisins í þeim banka. Þarna er um verulegar fjárhæðir að tefla og
gætu frávik frá forsendum áætlana því haft töluverð áhrif á afkomu
ríkissjóðs.
Aðhald í ríkisfjármálum eykst á spátímanum
Gert er ráð fyrir að samhliða bættri afkomu bæði á heildar- og frum-
jöfnuði muni aðhald í ríkisfjármálum aukast. Á árunum 2015-2017 er
áætlað að frumjöfnuður muni batna um u.þ.b. 1 prósentu af lands-
framleiðslu á sama tíma og framleiðsluspenna sem myndast á þessu
ári tekur að minnka á ný (sjá síðar í þessum kafla). Frumjöfnuður leið-
réttur fyrir áhrifum hagsveiflunnar batnar því um samtals 1 1/3 prósentu
á árunum 2015-2017 (hagsveifluleiðréttur frumjöfnuður og frum-
jöfnuður eru hér leiðréttir fyrir öðrum einskiptistekjum, mynd IV-13).
Skuldir hins opinbera halda áfram að lækka
Skuldir ríkissjóðs námu 75% af landsframleiðslu í lok síðasta árs
samanborið við 87% í lok árs 2011 og hafa því lækkað um 12 pró-
sentur af landsframleiðslu á aðeins þremur árum. Skuldir hins opinbera
námu á sama tíma u.þ.b. 85% af landsframleiðslu og eru enn háar í
alþjóðlegum samanburði (mynd IV-14). Talið er að þær muni halda
áfram að lækka og verði 64% af landsframleiðslu árið 2017 og hreinar
skuldir 45% af landsframleiðslu. Samkvæmt frumvarpi um lög um
opinber fjármál er gert ráð fyrir að hreinar skuldir verði ekki meiri en
45% af landsframleiðslu.2
Utanríkisviðskipti og viðskiptajöfnuður
Horfur á kröftugum útflutningsvexti í ár
Á síðasta ári jókst útflutningur vöru og þjónustu um 3,1% frá fyrra
ári. Vöxturinn var að stórum hluta drifinn áfram af þjónustuútflutn-
ingi sem jókst um tæp 5% milli ára. Vöruútflutningur jókst hins vegar
einungis um 1½% sem er nokkru minni vöxtur en gert hafði verið ráð
fyrir í febrúarspá Peningamála og skýrist af hægari vexti álútflutnings
á síðasta fjórðungi ársins. Vöxtur heildarútflutnings var því ríflega 1
2. Hreinar skuldir eru hér skilgreindar sem heildarskuldir, að frátöldum lífeyrisskuldbindingum
og viðskiptaskuldum og að frádregnum sjóðum og bankainnstæðum.
% af VLF
Mynd IV-14
Vergar skuldir hins opinbera í nokkrum ríkjum
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Seðlabanki Íslands.
2007
2013
2017
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
G
rik
kl
an
d
Ba
nd
ar
ík
in
Þý
sk
al
an
d
Br
et
la
nd
Sv
íþ
jó
ð
Sp
án
n
D
an
m
ör
k
Ís
la
nd
Ír
la
nd
1. Grunnspá Seðlabankans 2015-2017.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Fjársýsla ríkisins, Seðlabanki Íslands.
Prósentur
Mynd IV-13
Breyting í hagsveifluleiðréttum frumjöfnuði
ríkissjóðs 2005-20171
-4
-3
-2
-1
0
1
2
‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05