Peningamál - 13.05.2015, Blaðsíða 39

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
39
V Verðbólga
Verðbólga hefur mælst lítil undanfarin misseri. Hún hefur þó aukist
nokkuð frá byrjun þessa árs og mældist 1,4% í apríl sl. Undirliggjandi
verðbólga hefur einnig aukist en er ennþá undir verðbólgumarkmiðinu
á flesta mælikvarða. Megindrifkraftar verðbólgu hafa verið verðhækk-
anir húsnæðis og innlendrar þjónustu en stöðugt gengi krónunnar, lítil
verðbólga í viðskiptalöndum okkar og mikil lækkun olíuverðs á heims-
markaði hafa dregið úr henni. Þó eru blikur á lofti einkum í tengslum
við töluverðan óróa á vinnumarkaði og væntingar um miklar launa-
hækkanir á næstu árum, auk óvissu tengdrar áframhaldandi hækkun
húsnæðisverðs m.a. í kjölfar skuldaleiðréttingaraðgerða stjórnvalda.
Þetta endurspeglast að hluta til í hækkun langtímaverðbólguvæntinga
að undanförnu sem gefur jafnframt til kynna að þær skorti nægilega
trausta kjölfestu við verðbólgumarkmiðið.
Nýleg verðbólguþróun
Verðbólga hefur verið undir markmiði í meira en ár
Verðbólga mældist 1,1% á fyrsta ársfjórðungi þessa árs sem var
rúmlega ½ prósentu meira en var spáð í febrúarhefti Peningamála.
Verðlag án húsnæðis hafði hins vegar lækkað um 0,5% á fyrsta árs-
fjórðungi frá fyrra ári. Frávikið frá spánni skýrist að mestu af meiri
hækkun húsnæðisverðs og innlends bensínverðs en búist var við. Í
kjölfar mikillar lækkunar olíuverðs á heimsmarkaði á seinni hluta 2014
lækkaði innlent bensínverð um u.þ.b. fimmtung en hefur hækkað á
ný um rúmlega 9% síðan í janúar, m.a. vegna töluverðrar styrkingar
Bandaríkjadals. Smitáhrif af þessari miklu lækkun olíuverðs á verðlags-
þróun hjá þeim greinum sem nota mikið af olíu hafa einnig verið minni
en búist var við.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,14% í apríl frá fyrri mánuði
og um 1% í mars en þá hafði hún ekki hækkað um meira milli mánaða
síðan í febrúar 2013. Helsta breytingin í apríl var sú að húsnæðisverð
hélt áfram að hækka. Ársverðbólga mældist 1,4% eða nánast tvöfalt
meiri en við útgáfu síðustu Peningamála en hins vegar tæplega 1 pró-
sentu minni en í apríl 2014 (sjá mynd V-1). Ef horft er á vísitölu neyslu-
verðs án húsnæðis lækkaði verðlag um 0,1% frá fyrra ári. Samræmda
neysluverðsvísitalan (sem undanskilur einnig húsnæðiskostnað) hafði í
mars einnig lækkað um 0,1% milli ára en í mars 2014 var 0,9% verð-
bólga á þann mælikvarða.
Undirliggjandi verðbólga og aðrar vísbendingar um
verðbólguþrýsting
Megindrifkraftar verðbólgu takmarkast enn við húsnæðis- og
þjónustuliðina
Undirliggjandi verðbólga hefur haldist lítil að undanförnu sem hefur
bent til þess að hjöðnun verðbólgu á árinu 2014 hafi byggst á nokkuð
breiðum grunni. Hún hefur þó, líkt og mæld verðbólga, heldur aukist
frá útgáfu síðustu Peningamála. Ársverðbólga, mæld með kjarna-
vísitölu 3 sem undanskilur áhrif óbeinna skatta, sveiflukenndra mat-
Mynd V-1
Ýmsir mælikvarðar á verðbólgu
Janúar 2010 - apríl 2015
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Vísitala neysluverðs án húsnæðis
Samræmd vísitala neysluverðs
Verðbólgumarkmið
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
‘1520142013201220112010
Mynd V-2
Ýmsir mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu
Janúar 2010 - apríl 2015
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa1
Kjarnavísitala 4 án skattaáhrifa
Kvikt þáttalíkan
Verðbólgumarkmið
Tölfræðilegir mælikvarðar - bil hæstu og lægstu mælingar2
1. Kjarnavísitala 3 er vísitala neysluverðs án búvöru, grænmetis, ávaxta,
bensíns, opinberrar þjónustu og raunvaxtakostnaðar húsnæðislána. Í
kjarnavísitölu 4 er að auki markaðsverð húsnæðis undanskilið. 2. Undir-
liggjandi verðbólga er mæld sem vegið miðgildi og sem klippt meðaltal
(e. trimmed mean) þar sem 5%, 10%, 15%, 20% og 25% þeirra
undirliða sem breytast minnst og mest í verði eru undanskilin.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010 2011 2012 2013 2014