Jökull - 01.10.1998, Síða 100

árið 1994 var sama tilhögun viðhöfð, að fjárlaganefnd
tilgreindi ekki hvemig upphæðum ætti að skipta milli
þeirra sem fjárveitingar hljóta af fyrrgreindum fjár-
lagalið. Þar sem ákvörðun um fjárveitingu til okkar er
ekki lengur í höndum fjárlaganefndar heldur mennta-
málaráðuneytisins, og í ljósi fyrri afgreiðslu, óttast ég
að félagið fái ekki heldur styrk á þessu ári. Eg á hins
vegar erfitt með að trúa því að hér sé um að ræða þá
stefnu að leggja útgáfu Jökuls niður, en það verður hins
vegar reyndin, ef opinber styrkur fæst ekki til útgáf-
unnar. Jökull er eina fræðilega jarðvísindatímarit lands-
manna, þar sem birtist árangur íslenskra rannsókna á
erlendu máli til kynningar innanlands og erlendis.
Markaður fyrir tímarit með slíku efni stendur aldrei
undir útgáfukostnaði og ekki er unnt að halda uppi
starfi Jöklarannsóknafélags Islands ef öll félagsgjöld
renna til útgáfu ritsins. Því er opinber styrkur forsenda
þess að ritið geti gegnt þessu mikilvæga hlutverki.
RANNSÓKNIR
Rannsóknir á vegum félagsins s.l. ár beindust eins
og undanfarin ár að Grímsvötnum og mælingum á
jöklabreytingum.
Arleg rannsóknaferð Jöklarannsóknafélagsins var
farin til Grímsvatna dagana 17.- 25. júní. Þátttakendur
voru 22. Ferðanefnd, undir formennsku Astvalds
Guðmundssonar sá að mestu um undirbúning ferðar-
innar. Fararstjóri var Magnús Tumi Guðmundsson en
Sólveig Kristjánsdóttir var birgðastjóri og stjórnaði
matseld. Hjálparsveit skáta í Hafnarfirði lagði til Flex-
mobil snjóbíl, tveir félagar og Raunvísindastofnun
hver sinn jeppa og auk þess vom fimm vélsleðar með í
ferðinni. Landsvirkjun lagði til vörubíl í ferðirnar til
og frá jökli og hefil til þess að opna leiðina inn í Jökul-
heima. Arangur af rannsóknum var mikill. Unnið var
að eftirtöldum verkefnum:
1. Hæð vatnsborðs Grímsvatna var mæld í vök undir
Vestari Svíahnúk. Hinn 19. júní s.l. mældist hún
1410 m y.s., sem er um 21 m lægra en á sama tíma í
fyrra.
2. Landmælt var 4 km langt snið norðaustur úr Vötn-
unum til þess að fá mat á ísskrið inn að þeim.
3. Vetrarafkoma var mæld á miðri íshellunni og
reyndist 5,96 m (af snjó), vatnsjafngildi 3170 mm,
sem er nokkuð yfir meðallagi.
4. Boruð var 25,6 m djúp hola með kjamabor á Gríms-
vatnahellunni og 12 m hola á Öræfajökli, tekin sýni
til samsætumælinga og mældur eðlismassi. Fram
kom að vetrarúrkoma á Öræfajökli jafngilti um 7000
mm vatns og er það mesta úrkoma sem mælst hefur
hér á landi. Rennir það enn frekari stoðum undir það
að hámarksúrkoma hér á landi sé enn hærri en talið
hefur verið.
5. Hæð Hvannadalshnúks var mæld með siglingatungl-
um (með svokölluðum DGPS-tækjum) og mældist
hún 2111 m, en óvissa er 5 m til eða frá.
6. Unnið var að íssjármælingum til þess að kanna hvar
íshellan á Grímsvötnum fer á flot. Auk þess var fyllt
í nokkrar eyður frá íssjármælingum á Skeiðarárjökli
fyrr um vorið, sem unnar höfðu verið á vegum
Raunvísindastofnunar Háskólans fyrir Vegagerð
ríkisins og Landsvirkjun.
7. Gert var við jarðskjálftamæli Raunvísindastofnunar
Háskólans á Grímsfjalli, sem hafði verið bilaður.
8. Gufubað var opið við Saltarann að venju en nú var
einnig sett upp sturta, sem gerð var úr slöngu, eins
og hálfslítra gosflösku úr plasti og olíudælu, sem
rekin var niður í vatnstunnu.
Mælingar á jökulsporðum og framhlaup jökla
Mælingar á stöðu jökulsporða voru með svipuðu
sniði og áður undir stjóm Odds Sigurðssonar. A árinu
unnu félagar að mælingum á jöklabreytingum með því
að mæla hop og framskrið á um 40 jökulsporðum
víðsvegar um land. Sú vinna er ólaunað sjálfboðastarf,
en félagið greiðir styrk vegna eldsneytiskostnaðar.
Könnun á afkomu og hreyfingu á Vatnajökli
A árinu unnu félagar á Raunvísindastofnun og
Landsvirkjun að mælingum á afkomu og hreyfingu á
Síðujökli, Tungnaárjökli, Dyngjujökli, Brúarjökli auk
Grímsvatnasvæðisins. Afkoma var mæld með bomn-
um og hreyfing með GPS-tækjum. Markmið verkefn-
isins hefur verið að fá fram á næstu árum sem besta
mynd af því hvaða jöklar hér á landi hafa hlaupið fram
og áhrifum framhlaupanna á afkomu þeirra, færslu íss
niður þá og afrennsli vatns frá þeim. Þá fer fram
skipulögð athugun á því á hvaða skriðjöklum stefnir í
framhlaup; með mælingum á afkomu jöklanna, út-
reikningi á jafnvægishraða og mælingum á raunvem-
legum hraða. Fram hefur komið að skriðjöklar í
98
JÖKULL, No. 45, 1998