Jón á Bægisá - 01.12.2001, Qupperneq 28

Míheíl Dsjavahísjvílí
hengi gamla tímans og hins nýja, og snerust að því leyti gegn ákaflyndum
framúrstefhumönnum þeirra daga.
Skáldsagnahetjur Dsjavahísjvílís voru einatt utanþjóðfélagsmenn, svika-
hrappar, reikunarmenn og útileguþjófar; sá flokkur manna og örlög þeirra
hefur orðið mörgum georgiskum skáldum að yrkisefni, og svo er enn. Dsja-
vahísjvíli þótti segja frá ástum karla og kvenna ívið djarflegar en sumum lík-
aði. Honum var og vel gefinn máttur hæðninnar - ironiu, enda stundum líkt
við Voltaire og Anatole France. Nafntoguðust skáldsagna hans er Arsena
Marabdelí frá árunum 1933-36, harmsaga einfara og útilegumanns. Sagan
gerist á liðnum tímum, söguefnið er sótt í gamlar þjóðsögur. Allt fyrir það
þótti sumum landstjórnarmönnum bolsévíka sem sér væru þar stungnar
sneiðir, enda væru sögur af auðnu skóggangsmanna ekki til þess fallnar að
innræta lesendunum lögboðinn átrúnað og góða siði.
Og sumarið 1937 var Míheíl Dsjavahísjvílí tekinn höndum, kallaður þjóð-
skaðlegur maður og njósnari óvinaríkja Georgíu og Sovétsamveldisins, mis-
þyrmt í ásýnd flokksforingjans Lavrentís Beríu, dæmdur til dauða og skot-
inn.
Bería var mingrelskur að þjóðerni (frá Mingrelíu (Samegrelo), norðvestan-
lands í Georgíu). Hann var í fyrstunni rafmagnsverkfræðingur að margra
frægðarmanna sið, en gerðist snemma framtakssamur stjórnmálamaður og
var um hríð fyrirliði georgiskra bolsévíka. í því embætti gerði hann sór eink-
anlega títt um skáldskap og menningarmál, og má segja að hann gengi þar
ffam með báðum borðum og hryði skipið stafna á milli; t.a.m. mun eitthvað
fjórðungur félagsmanna í georgiska rithöfundafélaginu hafa fallið fyrir böð-
ulshendi hans. Arið 1938 var Bería kvaddur til Moskvu til nýrra verka, og
slotaði þá þessari hrinu. En menningarlíf Georgíu bar ekki sitt barr lengi síð-
an.
Sagan Steinn Satans, Esjmakís kva, fjallar um múgæsingu og ístöðuleysi
einstaklingsins. Hún var samin í París árið 1908, og er á marga lund ólík
flestu því sem Dsjavahísjvílí samdi síðar á æfinni. Mér kemur hún stundum
í hug þegar ég verð áheyrsla alls þess þjóðrembings sem nú seinni árin hef-
ur dunið á alþýðu manna bæði í Georgíu og öðrum Kákasuslöndum; góð-
gjarnt og spaklátt fólk sem aldrei mátti vamm sitt vita, espist nú í heift og
hatri hver í móti öðrum, út af málefni sem hver skynsamur maður veit að í
raun réttri er ekki annað en tómur hugarburður, sem sé þjóðerni. En að vísu
þarf ekki um svo langan veg að leita líkra dæma. - FÞ
26
fán d - TÍMARIT ÞÝÐENDA NR. 6 / 2001