Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2011, Blaðsíða 33

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 2. tbl. 87. árg. 2011 29
grunnnámskeið í fjölskylduhjúkrun og
deildin hefur síðan tvo lykil hjúkrunar­
fræðinga til að halda utan um starfið á
deildinni.
Þegar sjúkdómurinn er komin á lokastig
og áhersla er lögð á lífslokameðferð, er
mikilvægt að fjölskyldan sé vel upplýst
um sjúkdóminn og yfirvofandi andlát.
Í desember árið 2008 var tekið upp
meðferðarferli fyrir deyjandi sjúklinga, í
daglegu tali kallað „LCP“ og er stytting
á Liverpool Care Pathway. Ferlið er
upphaflega komið frá the Marie Curie
Palliative Care Institute (2010) í Liverpool.
Fræðsla og stuðningur við aðstandendur
er mikilvægur þáttur í meðferðarferlinu.
Þegar ljóst er sjúklingurinn er að deyja
og ákvörðun hefur verið tekin um
lífslokameðferð er fjölskyldunni afhentur
bæklingur sem heitir „Að leiðarlokum“
(Söderström, 2008). Bæklingurinn er
fræðsla um einkenni yfirvofandi andláts
og ber hjúkrunarfræðingum að fylgja
fræðslunni eftir munnlega og útskýra
vafaatriði er upp kunna að koma.
LCP–meðferðarferlið er gátlisti. Sam­
kvæmt honum er ástand sjúklings metið
á 4 klukkustunda fresti og líðan aðstand­
enda metin á 12 tíma fresti. Með notkun
LCP–meðferðarferlisins er hjúkruninni á
þessu stigi gefið aukið vægi og gildi.
Það bætir lífsfyllingu bæði sjúklingsins
og aðstandenda hans því öllum þáttum
mannlegra þarfa er sinnt. Það kom því
ekki á óvart að fljótlega eftir að við
fórum að nota þetta meðferðarform fóru
aðstandendur að greina frá ánægju sinni
með áðurnefndan bækling. Aðstand­
endur nefna hve mikil hjálp er í þessum
upplýsingum. Þeir tala um aukið öryggi
og vellíðan og eru snortnir af þeirri
umhyggju sem þeim er veitt. Við bætum
líðan syrgjenda með árangursríkum hætti
og það endurspeglast í betri líðan þeirra
og meiri sátt í sorgarferlinu.
En betur má ef duga skal. Enn vantar upp
á að hjúkrunarfræðingar deildarinnar telji
sig örugga þegar kemur að því að fara út
í umræður um dauðann hvort heldur sem
er við sjúklinginn eða aðstandendur hans.
Mikilvægt er að efla fræðslu, handleiðslu
og sálgæslu hvers konar til að hlúa
að starfsfólki þar sem vinnan er bæði
krefjandi og nándin við dauðann dag eftir
dag er slítandi.
Við viljum að allir sem missa ástvin, hvort
sem er á spítalanum eða annars staðar,
njóti fylgdar. Að engum verði mismunað.
Þeir aðstandendur, sem koma til okkar
í fylgdina, hafa margoft nefnt hve gott
hefði verið að sú fræðsla og fylgd sem
við veitum, hefði verið í boði við fyrri áföll
og missi. Framtíðarsýn okkar er að setja
á laggirnar eins konar fræðslumiðstöð
sem veitir leiðsögn frá fyrstu skrefum
í völundarhúsi sorgarúrvinnslunnar og
sem myndi halda utan um fræðslu á
síðari stigum sorgarinnar. Einnig sjáum
við tækifæri innan kirkjunnar þar sem
kirkjusóknir yrðu efldar í samvinnu við
heilsugæslustöðvar. Hugmyndavinna
er þegar hafin á þessum vettvangi og
er sú vinna í höndum áhugahóps sem
sinnir fylgd. Sami hópur hefur staðið
að undirbúningi aðventustundar fyrir
syrgjendur á landsvísu.
Fjölskylduhjúkrun og notkun LCP–með­
ferðar ferlisins er að verða að veru leika
á öllum deildum Landspítalans því
augljóst er að krabbameinssjúklingar
og fjölskyldur þeirra eru ekki þeir einu
sem hafa þörf fyrir fylgd og þá hjúkrun
sem veitt er með fjölskylduhjúkruninni
og LCP meðferðarferlinu. Gæði þessara
nýju verkferla í hjúkrun eru óvéfengjanleg
og í ljósi þess vonum við að starfsfólk
innan heilbrigðiskerfisins tileinki sér
þessar nýju vinnuaðferðir með opnum
huga og jákvæðni. Vinnuaðferðir þessar
eru gefandi og ómetanlegar bæði fyrir þá
sem þurfa á þjónustu okkar að halda og
okkur sem veitum hana.
Heimildir
Hauksdottir, A., Steineck G, Fürst, C.J., og
Valdimarsdottir, U. A. (2006). Towards bet­
ter measurements in bereavement research:
Order of questions and assessed psychologi­
cal morbitity. Palliative Medicine, 20, 11­16.
Bragi Skúlason (2005). Ekklar og kvæntir
karlar. Sorg, trú og samfélag. Reykjavík:
Háskólafjölritun.
Dyregrov, K: (2004). Bereaved parents’´ experi­
ence of research participation. Social Science
& Medicine, 58, 391­400.
Evans, M., Robling, M., Maggs, R.F., Houston,
H., Kinnersley, P., og Wilkinson, C. (2002).
It doesn‘t cost anything just to ask, does it?
The ethics of questionnaire­based research.
Journal of Medical Ethics, 28, 41­44.
Kreicbergs, U., Valdimarsdottir, U.A., Steineck,
G., og Henter, J.­I. (2004). A population­based
study of parents’ perception of a question­
naire on their child’s death due to cancer. The
Lancet, 364 (9436), 787­789.
Marie Curie Palliative Care Institute (2010).
Liverpool Care Pathway. Sótt 1. mars 2011
á http://www.healthcareforlondon.nhs.uk/
assets/End­of­life­care/LCP­your­guide­to.pdf.
Pennebaker, J.W. (1989). Confession, inhibition,
and disease. Í Berkowitz, L. (ritstj.) Advances
in Experimental Social Psychology (bls. 211­
244), New York: Academic Press.
Skúlason, B., og Helgason, Á.R. (2010).
Identifying obstacles to participation in a
questionnaire survey on widowers’’ grief. BMC
Palliative Care, 9, 7(April 29 2010).
Söderström, U. (2008). Að leiðarlokum. Þýð.
Þórunn M. Lárusdóttir. Reykjavík: Lífið, samtök
um líknandi meðferð.
WHO (2010). World Health Organization: Definition
of palliative care 2010. Sótt á http://www.who.
int/cancer/palliative/definition/en/.
Wright, L.M., og Leahey, M. (2009). Nurses and
families: A guide to family assessment and
intervention (5. útg.). Philadelphia: F.A. Davis.