Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2011, Blaðsíða 15

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 2. tbl. 87. árg. 2011 11
Fordómar og vanþekking
„Rannsóknir sýna að ýmsir utanaðkomandi
þættir geta haft áhrif á það hvernig
verkjameðferð er framkvæmd á hinum
ýmsu stofnunum. Þar get ég nefnt dæmi
um sjúklingana sjálfa og aðstandendur
þeirra. Fram hafa komið neikvæð viðhorf
gagnvart sterkum verkjalyfjum sem verða
þess valdandi að sjúklingurinn fær ekki þá
meðferð sem hann þarf á að halda. Margir
eru hræddir við lyf,“ útskýrir Sigríður.
Hún skoðaði viðhorf almennings gagn vart
meðferð krabbameinsverkja í doktors­
ritgerð sinni og fékk staðfestingu á því
að það er mikill ótti hjá fólki við fíkn eða
þolmyndun gagnvart virkni verkjalyfja.
„Hin hlið málsins er viðhorf eða vanþekking
heilbrigðisstarfsfólks. Sumir hafa ekki
fengið nægilega fræðslu eða þjálfun og
geta því haft ákveðnar ranghugmyndir
eða jafnvel fordóma gagnvart verkjalyfjum.
Margt heilbrigðisstarfsfólk er hrætt við að
það sé að búa til fíkla. Sömuleiðis er vel
þekkt hræðsla heilbrigðisstarfsfólks við
öndunarbælingu ef tekið er of mikið af
verkjalyfjum. Það er vissulega áhætta en
það á þó fyrst og fremst við ef meðferðin
er ekki rétt. Ef vandað er til meðferðarinnar
er ekki mikil hætta á að slíkt gerist.
Þess utan eru hindranir innan stofnana. Ef
stofnunin hefur ekki að forgangsverkefni
að meðhöndla verki og starfsfólkið fær
ekki stuðning við það hefur það áhrif.
Einnig þurfa heilbrigðisstarfsmenn að
hafa aðgang að þeim úrræðum sem
eru fyrir hendi. Til að ná árangri á þessu
sviði þarf að vinna með marga þætti
innan heilbrigðisgeirans. Grunnurinn að
allri verkjameðferð er að meta sjúklinginn
og greina verkina. Síðan er byggð
upp meðferð sem unnin er út frá þeirri
greiningu,“ greinir Sigríður frá og heldur
áfram.
„Hjúkrunarfræðingar ákvarða ekki
meðferð en þeir gegna mikilvægu
hlutverki í að framkvæma hana. Þeir
fylgjast með sjúklingnum og upplýsa
aðra starfsmenn um viðbrögð og
árangur. Verkjalyfjameðferð er hornsteinn
meðferðar en í sumum tilfellum er hægt
að nota aðrar aðferðir til viðbótar.
Hjúkrunarfræðingar geta kennt
sjúklingum þær aðferðir og frætt þá um
nauðsyn þeirra. Ekki er síður nauðsynlegt
að fræða aðstandendur, brýna fyrir þeim
mikilvægi meðferðarinnar og kenna þeim
að bregðast við aukaverkunum.“
„Margt heilbrigðis­
starfsfólk er hrætt við að
það sé að búa til fíkla.“
Krefjandi vinnuumhverfi
„Ég hef mikinn metnað til þess að bæta
hjúkrun hér á landi til að auka velferð
sjúklinga. Það getur vissulega verið erfitt
að gera rannsóknir í klínísku umhverfi en
það er alls ekki útilokað. Ég hef sem betur
fer fengið mikinn meðbyr í rannsókninni
og mikilvægan stuðning frá yfirmönnum.
Fólk veit hvað þetta vandamál er algengt
og hefur mikil áhrif á líðan sjúklinganna
og afdrif þeirra.
Heilbrigðisstarfsfólk vinnur í krefjandi
umhverfi þar sem eru örar breytingar.
Á sjúkrahúsunum er verið að sinna mun
veikara fólki heldur en fyrir tíu árum og
það liggur inni í styttri tíma. Þess vegna
getur verið erfitt fyrir starfsfólkið að bæta
á sig nýjungum í starfi. Það að taka þátt
í rannsóknum er enn ein viðbótin sem
er ekki alltaf auðvelt að bæta við. Hins
vegar má ekki gleyma að Landspítalinn
er háskólasjúkrahús og í því felst að þar á
að fara fram þekkingarþróun sjúklingum
til hagsbóta og þar gegna rannsóknir
lykilhlutverki,“ segir Sigríður enn fremur.
Tilraunarannsóknin hófst í janúar
síðastliðnum og er þriggja ára verkefni.
Fyrir verkefninu fékkst þriggja ára styrkur
frá Rannís sem verður síðan endurmetinn
á hverju ári. „Við fengum sjö milljónir á
þessu ári en í heildina hljóðar styrkurinn
upp á 20 milljónir ef framvindan í
verkefninu verður eðlileg. Styrkurinn gerir
okkur kleift að greiða laun þeirra sem
standa að þessu, til dæmis doktors­ og
meistaranema. Við höfum unnið ötullega
í gagnasöfnun og fengið stóran liðsafla til
hjálpar. Þetta er mannaflsfrekt verkefni.
Tímafrekt var að undirbúa verkefnið og
til að eiga möguleika á styrkjum þarf að
vanda til verksins. Við vorum svo lánsöm
að fá styrk úr vísindasjóði Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga á síðasta ári og hann
gerði okkur kleift að vinna allar þær
forrannsóknir sem voru nauðsynlegar til
að undirbúa þetta verkefni. Ég hef verið
með góðan hóp sérfræðinga með mér í
þessari vinnu.“
Góð fyrirmynd og stuðningur
„Allar legudeildir á lyflækninga­ og
skurðstofusviði og ein deild á kvenna­
og barnasviði taka þátt í verkefninu
með okkur. Við höfum safnað gögnum
á þessum deildum og kortleggjum
útkomuna. Með fram þessu höfum
við metið viðhorf og þekkingu
hjúkrunarfræðinga á þessum deildum til
verkjameðferðar með því að senda þeim
spurningalista. Í framhaldinu höfum við
svo skipt deildunum upp í tilraunahóp og
samanburðarhóp. Hjúkrunarfræðingarnir,
sem starfa á tilraunadeildunum, sátu
þriggja daga námskeið þar sem farið
var yfir verkjameðferðarferli og hlutverk
hjúkrunarfræðinga sem byggist á þessu
bandaríska verkefni. Í kjölfarið höfum
við stutt við þessa hjúkrunarfræðinga
og munum gera það áfram. Ekki sátu
allir hjúkrunarfræðingar á deildunum
námskeiðið heldur voru valdir tveir af
hverri deild sem hafa brennandi áhuga
á verkjameðferð og vilja stuðla að
breytingum. Þeim er síðan ætlað að hafa
áhrif á sitt samstarfsfólk og koma fræðslu
á framfæri við þá. Þeir eiga að vera góðar
fyrirmyndir og stuðningur við hina.
Í haust fara hjúkrunarfræðingar, sem
vinna á samanburðardeildum, á sams
konar námskeið. Árangur verður metinn
í maí því við viljum gera það áður en
sumarlokanir og sameiningar deilda
verða í sumar. Annað mat verður í haust
og svo aftur á næsta ári.
Þessi rannsókn snýr eingöngu að
hjúkrunarfræðingum en það hefði
verið áhugavert að fá fleiri hópa inn
í, eins og lyfjafræðinga og lækna. Að
þessu sinni er þó einungis horft til
hjúkrunarfræðinganna. Vonandi skilar
rannsóknin þeim árangri að hægt verði
að taka aðra hópa með í ferlið.
Við viljum gjarnan vita hvort markviss
verkjameðferð hefur áhrif á tíðni endurinn­
lagna og legutíma. Ef það kemur í ljós
að meðferðin dragi úr endurinnlögnum