Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2011, Blaðsíða 34

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 2. tbl. 87. árg. 201130
Mér brá við að lesa þessa bók, hafði
ekki velt því fyrir mér hvað nákvæmlega
gæti falist í því, fyrir okkar daglega líf,
að olíu væri ekki lengur að hafa. Eftir að
ég skrifaði um þessa bók á lítt þekktri
heimasíðu hafði samband við mig læknir
sem einnig hafði lesið hana og hafði
sömuleiðis áhyggjur af hugsanlegum
sjálfskaparvítum siðmenningarinnar,
en jafnframt sagði hann mig vera hinn
heilbrigðisstarfsmanninn sem hann
vissi um sem velti afleiðingum komandi
olíuþurrðar fyrir sér. Allir aðrir sem við
höfum rætt þetta við hafa yppt öxlum og
sagt: „Það kemur alltaf ný tækni og þetta
reddast.“
Þar sem olía er bæði ódýr og meðfærilegur
orkugjafi hefur hún verið drifkraftur
hátæknisamfélagsins. Sá auður, sem
skapast hefur með auðlindanýtingu og
alþjóðaviðskiptum, er grunnur þess
að við njótum öflugs heilbrigðiskerfis.
Það kerfi og sá árangur, sem náðst
hefur við uppbyggingu þess, er í hættu
því að olíuþurrð þýðir miklu meira fyrir
Íslendinga en að þurfa að leggja bílnum
og hjóla í vinnuna eða taka metanstrætó:
Það er ekki til neinn annar orkugjafi
sem tryggir flugvélum kraft til að hefja
sig á loft, því mun innflutningur með
flugi (lyf, matvæli) leggjast af. Engar
stórtækar aðgerðir eru í gangi til að
breyta skipavélum í samræmi við nýtingu
annarrra orkugjafa. Allt plast, sem er í
öllum okkar einnota verkfærum, er unnið
úr olíu. Matvælaöryggi landsmanna af
landbúnaði og sjávarfangi er algerlega
háð olíu. Horfið í kringum ykkur á heimili
og á vinnustað og hugsið þetta lengra.
Framtíðarverkefni hjúkrunarfræðinga
munu því verða í afar breyttum
menningarheimi. Alveg örugglega
verðum við efnislega fátækari. Flestir
íbúar Evrópu kynda hús sín með gasi
og olíu, á Íslandi eru þó möguleikar
fyrir hendi til að íbúar geti sinnt ýmsum
grunnþörfum í olíukreppu: jarðhiti,
rafmagnsvirkjanir og repjuolía. Með
hruni efnahagskerfa heimsins getur
farið svo að starf okkar beinist mun
meira að forvörnum, heilsugæslu og
fræðslu heldur en hátæknisjúkrahúsum,
eingöngu af því að þau verða ekki lengur
til staðar. Velferðarkerfið er ekki einungis
nýtilkomið í okkar sögu heldur stendur
það á brauðfótum. Læknirinn, sem ég
minntist á hér á undan, hafði verið í
almannavarnastarfi og sagði mér að á
höfuðborgarsvæðinu væru til matarbirgðir
til þriggja mánaða og lyfjabirgðir til tveggja
mánaða, kæmi til hamfara. Dags daglega
sólundum við af þessum vöruflokkum því
enginn veltir þeim möguleika fyrir sér að
lífsstíll okkar sé ósjálfbær og að fara þurfi
sparlega með það sem við höfum. Við
erum nær öll alin upp við tæknina rétt
eins og um trúarbrögð væri að ræða.
Sigurður Harðarson, punknursester@gmail.com
Ég hugsa oft um hversu mikið áfall
þessi breytti veruleiki verði fyrir okkur
sem höfum alist upp við velferðarkerfi
og fullan aðgang að heilbrigðisþjónustu.
Níræður skjólstæðingur minn sýndi mér
skakka upphandleggi sína, hann hafði
brotnað báðum megin fyrir margt löngu,
„en það var langt í lækninn svo ég þurfti
bara að harka af mér,“ sagði hann. Hann
var þá þriggja ára barn og heilbrigðiskerfi
var hreinlega ekki til staðar.
Auðvitað er þekking okkar og reynsla
hluti af okkur og verður áfram til staðar
hvað sem öðru líður. Ég hef fulla trú á
samfélagi manna til að aðlagast breyttum
aðstæðum og ég veit að ekkert fær fólk
til að vinna betur saman og hjálpa hvert
öðru af meiri óeigingirni en hamfarir. En
við verðum að vera meðvituð um að hver
einasta lyfjaeining, sem við gefum fólki, er
innflutt. Í hamförum olíukreppunnar getum
við ekki reiknað með hjálpargögnum frá
öðrum löndum því allur hinn siðmenntaði
heimur mun verða eitt hamfarasvæði.
Ég er ekki að reyna að draga upp sem
svartasta mynd, ég er einungis að reyna
að átta mig á hvaða veruleika við munum
þurfa að lifa og starfa við. Getur það
orðið þannig að við munum bókstaflega
ekkert hafa í höndunum nema einföldustu
tæki og fjallagrös? Verður hesthús við
hverja heilbrigðismiðstöð fyrir fararskjóta
hjúkrunarfræðinganna? Hvaða áhrif hefur
þetta á lýðheilsu almennt? Verðum við
hraustari þegar upp er staðið og, þrátt
fyrir allt, sterkara samfélag? Ég veit það
ekki en ég vil vera við öllu búinn.
Ég skora á Helgu Pálmadóttur að skrifa
næsta þankastrik.
ÞANKASTRIK
HJÚKRUN Í FÁTÆKARA SAMFÉLAGI
Fyrir nokkrum árum las ég bókina „The Party’s Over – Oil, War and the Fate
of Industrial Societies“ eftir Richard Heinberg. Í þeirri bók lýsir höfundur
hugsanlegum áhrifum olíuþurrðar á iðnvædd samfélög og fer jafnframt yfir
möguleikana á því að þau tímamót fari að skella á okkur.
Sigurður Harðarson er hjúkrunarfræðingur á
slysa­ og bráðadeild Landspítalans í Fossvogi.