Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2013, Blaðsíða 47

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 3. tbl. 89. árg. 2013 43
Ritrýnd fræðigrein
SCIENTIFIC PAPER
Tafla 1. Lýsandi tölfræði yfir það úrtak sjúklinga sem fóru í gerviliðaaðgerðir á mjöðm og hné á tíma 1, n=279.
n %
Aldur 67 ára og yngri
68 ára og eldri
152
123
55
45
Kyn Konur
Karlar
148
130
55
45
Grunnmenntun Grunnskólapróf/fullnaðarpróf
Gagnfræðapróf/landspróf
Stúdentspróf
125
110
35
46
41
13
Aðalstarf Í launuðu starfi
Á eftirlaunum
Annað
130
117
29
47
43
10
Hefur starfað innan félags-/heilbrigðisþjónustu? Já
Nei
70
206
25
75
Með langvinnan sjúkdóm? Já
Nei
110
167
40
60
Ástæða innlagnar: Gerviliðaaðgerð á Hné
Mjöðm
141
138
51
49
Fyrsta gerviliðaaðgerð? Já
Nei
185
93
67
33
Sjúkrahús Landspítali
Heilbrigðisstofnun Vesturlands
Sjúkrahúsið á Akureyri
147
48
83
51
17
29
Áður legið á þessu sjúkrahúsi? Já
Nei
208
69
75
25
Útskrifast Heim
Á aðra stofnun
Annað
151
51
6
73
25
3
undirsvið HPKE­ og HPRK­matstækjanna. Aðeins voru notuð
gögn frá sjúklingum ef þeir höfðu svarað að minnsta kosti
helmingi spurninganna, enda er mælt svo fyrir í leiðbeiningum
höfunda (Rankinen o.fl., 2007). Breytur voru gerðar til að mæla
mismun á væntingum til fræðslu (HPKE) og fenginni fræðslu
(HPRK) á tíma 1 (T1) og 2 (T2) (HPKE­HPRK2) og 1 og 3 (T3)
(HPKE­HPRK3). Meðaltöl EQ­5D og EQvas (á T1, T2, T3),
HPKE (T1), HPRK (T2), HPRK (T3) og breyta um mismun á
væntingum til fræðslu og fenginni fræðslu (T2 og T3) voru
borin saman við bakgrunnsbreytur milli tímapunkta (T1, T2,
T3) með stikuðum prófum: t­prófi, pöruðu t­prófi og einhliða
dreifigreiningu, til að finna mun á meðaltölum. Dreifigreining
endurtekinna mælinga var notuð til að athuga áhrif tíma á
mat sjúklinga á fenginni fræðslu og heilsutengdum lífsgæðum
sínum. Línuleg aðhvarfsgreining var gerð til að finna hvaða
frumbreytur hafa sjálfstæð áhrif á mat á heilsufari á tíma 3.
Miðað var við marktektarmörkin p<0,05. Gögn voru greind
með SPSS, útgáfu 20.
NIÐURSTÖÐUR
Af 556 sjúklingum, sem uppfylltu þátttökuskilyrði og boðin var
þátttaka í rannsókninni, bárust samþykki og spurningalisti 1
frá 279 (50,2%) þeirra. Öðrum spurningalista svöruðu 220 eða
79% af þeim sem svöruðu spuningalista 1 og þeim þriðja 210
sjúklingar eða 75% þeirra sem svöruðu á tíma 1.
Meðalaldur þátttakenda var 65,4 ár (sf 10,3), og aldursbilið frá
37 til 87 ára. Til að bera saman niðurstöður við aldurshópa var
þátttakendum skipt í tvo nokkuð jafna hópa eða þá sem voru
≤ 67 ára (n=152) og ≥ 68 ára (n=123). Langvinna sjúkdóma
höfðu 70 konur og 40 karlar og var marktækur munur á
kynjum (p<0,01). Meðallegutími var 6,6 (sf 3,3) dagar, en
73,5% þátttakenda dvöldu 5­8 daga á sjúkrahúsi. Ekki var
munur eftir sjúkrahúsum á lengd legu. Flestum (89%) fannst
sjúkrahúsdvölin hafa verið eins og þeir áttu von á. Tafla 1 sýnir
lýðfræðileg einkenni úrtaksins.
Væntingar og fengin fræðsla
Meðaltal og staðalfrávik væntinga til fræðslu á tíma 1 var 1,2
(0,3) fyrir heildarlista HPKE. Sjúklingar höfðu mestar væntingar
til fræðslu um lífeðlisfræðilega og færnitengda þætti, síðan
reynslubundna en minni um fjárhagslega, siðfræðilega og
félagslega (sjá töflu 2). Sjúklingar með meiri menntun höfðu
minni væntingar til fræðslu, bæði á heildarlista og sviðum
færni, reynslu og félagslegra þátta. Ekki kom fram annar munur
á væntingum þátttakenda eftir bakgrunni.
Meðaltal og staðalfrávik fyrir fengna fræðslu (HPRK) á tíma 2
var 1,8 (0,7) og 1,9 (0,8) á tíma 3. Fengin fræðsla sjúklinga
var mest um lífeðlisfræðilega og færnitengda þætti, en síst um
fjárhagslega þætti og á það bæði við um tíma 2 og 3. Þeim
sem fóru í sína fyrstu gerviliðaaðgerð fannst þeir hafa fengið