Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2013, Blaðsíða 52

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 3. tbl. 89. árg. 201348
ÚTDRÁTTUR
Rannsóknir sýna að stjórnunarhættir hafa áhrif á starfsánægju
og þjónustuna sem veitt er á heilbrigðisstofnunum. Enn fremur
hefur verið sýnt fram á að starfsánægja hafi áhrif á heilbrigði
starfsfólks og að skipulagsbreytingar og sparnaðaraðgerðir geta
haft neikvæð áhrif á starfsánægju og líðan. Tilgangur þessarar
rannsóknar var að kanna líðan starfsfólks hjúkrunardeilda
meðalstórra heilbrigðisstofnana á landsbyggðinni og viðhorf
þess til stjórnunar. Könnuð voru tengsl starfsánægju, líðanar
starfsfólks og stjórnunarlegra þátta og athugað hvort munur
væri á landshlutum og ólíkum starfsstéttum. Rannsóknin var
lýsandi spurningakönnun meðal allra (410) hjúkrunarfræðinga,
sjúkraliða og aðstoðarfólks í hjúkrun á 14 hjúkrunardeildum utan
höfuðborgarsvæðisins og Akureyrar. Svarhlutfall var 74%. Spurt
var um starfsánægju, líðan, samstarf og viðhorf til stjórnunar
og yfirmanna. Líðan í starfi var metin með kulnunarkvarða
Maslachs (MBI­GS). Gagnaöflun fór fram frá nóvember 2009
til janúar 2010. Yfirgnæfandi meirihluti svarenda var ánægður í
vinnunni (90%) og 69% hugðust vera á sama vinnustað næstu
ár. Þrír af hverjum fjórum voru ánægðir með næsta yfirmann
sinn og vinnuaðstöðu, en einungis 47% með æðstu yfirmenn
stofnunar. Langflestir (74%) voru óánægðir með laun sín.
Þriðjungur svarenda hafði orðið var við einelti á vinnustaðnum.
Kulnun mældist lítil, þ.e. tilfinningaþrot 6,79 (±4,5), hlutgerving
5,71 (±4,7) og starfsárangur 22,77 (±5,2). Marktæk tengsl voru
milli líðanar í starfi og viðhorfa til starfs og stjórnunar, einkum
varðandi tilfinningaþrot (R2 = 0,23, p<0,001). Á Suður­ og
Vesturlandi mældist almennt meiri óánægja og vanlíðan í vinnu
en á Norður­ og Austurlandi. Munur á starfsstéttum var lítill en
kom þó fram varðandi líðan og afstöðu til stjórnunar í nokkrum
atriðum. Niðurstöðurnar sýna að starfsfólk hjúkrunardeilda
á landsbyggðinni er almennt ánægt í vinnunni og kulnunar
gætir lítið þrátt fyrir mikið vinnuálag, óánægju með laun og
sparnaðartengdar breytingar undanfarin ár. Talsverður munur er
á landshlutum en minni eftir starfsstéttum. Starfsánægja og líðan
tengjast viðhorfum til stjórnunar og huga ber að markvissari
stjórnun, ekki síst í nágrenni höfuðborgarsvæðisins.
Lykilorð: Landsbyggð, heilbrigðisstarfsfólk, stjórnun, starfs­
ánægja, líðan í starfi.
INNGANGUR
Þegar rannsóknir eru skoðaðar um áhrif starfsánægju á heilsufar
er í flestum tilfellum rætt um sálfélagslega þætti eins og kulnun
og vinnustreitu. Þessir þættir fara oft saman vegna áhrifa
neikvæðs mats á starfi og þeim aðstæðum sem starfsfólk býr
við á vinnustað til lengri tíma. Rannsóknir sýna að vinnuaðstæður
heilbrigðisstarfsfólks, þar á meðal samskipti starfsfólks og
stjórnenda, hafa áhrif á starfsánægju og þá heilbrigðisþjónustu
sem veitt er (Newman og Lawler, 2009). Enn fremur hefur verið
sýnt fram á að starfsánægja hafi áhrif á heilbrigði starfsfólks
(Faragher o.fl., 2005; Fischer og Sousa­Poza, 2009).
Hallfríður Eysteinsdóttir, Landspítala – háskólasjúkrahúsi
Hermann Óskarsson, Háskólanum á Akureyri
Ragnheiður Harpa Arnardóttir, Háskólanum á Akureyri og Sjúkrahúsinu á Akureyri
HEILBRIGÐISSTARFSFÓLK HJÚKRUNARDEILDA Á LANDS­
BYGGÐINNI: VIÐHORF TIL STJÓRNUNAR OG LÍÐAN Í STARFI
ENGLISH SUMMARY
Eysteinsdottir, H., Oskarsson, H., and Arnardottir, R.H.
THE ICELANDIC JOURNAL OF NURSING (2013), 89 (3), 48­56
HEALTH CARE STAFF OF REGIONAL NURSING
UNITS: ATTITUDES TO ADMINISTRATION AND
PROFESSIONAL WELL­BEING
Management in healthcare organizations can affect job
satisfaction and the service provided. The literature also
shows a relationship between job satisfaction and well­being
of healthcare workers and organizational changes and budget
cuts can affect these factors in a negative way. The aims of this
study were to investigate the attitudes towards management
among healthcare workers in long­term­care wards in rural
Iceland, as well as their well­being. Possible relationships
between job satisfaction, well­being at work and management,
along with regional and occupational differences, were
explored. A cross­sectional survey among nurses, licensed
practical nurses and assisting nursing personnel (410) was
conducted in 14 long­term wards outside the capital area
and Akureyri. Response rate was 74%. Questions were asked
about job­satisfaction, well­being, and attitudes towards the
organization and management. The Maslach’s burnout scale
(MBI­GS) was used to measure burnout. Data were collected
between November 2009 and January 2010. A large majority
of participants (90%) was quite satisfied at work and 69%
planned to continue working at their current ward. Three
out of four were satisfied with their supervisor next in line
and working conditions, but only 47% were satisfied with
the supreme management. Most participants (74%) were
unsatisfied with their wages. One third of the participants
had noticed workplace bullying. Burnout was low. Significant
relationship between well­being at work and attitudes towards
management was found, especially regarding emotional
exhaustion (R2 = 0.23, p<0.001). Participants working far
away from the capital were more content at work than those
living nearer to Reykjavík. Occupational differences were
scarce. Study findings indicate that healthcare workers in
long­term care in rural Iceland show high work satisfaction
and little signs of burnout, in spite of high work­load, low
salary and repeated organizational changes. Job satisfaction
and well­being is related to management. Prominent regional
differences show that efficiency management is especially
important in rural regions near the capital town area.
Key­words: Rural area, healthcare workers, management, job
satisfaction, well­being at work.
Correspondence: rigoletto@live.com