Gerðir kirkjuþings - 01.01.2011, Qupperneq 10

10

þessi mál. Hvað þá að skaða eða afvegaleiða einstaka konur eða valda þeim harmi. Ég
tel það koma skýrt fram í Rannsóknarskýrslunni.
Við vorum vanbúin á þessum tíma, höfðum ekki farvegi til að takast á við slík mál.
Mörg okkar voru einfaldlega ekki undir það búin að þurfa að horfast í augu við að
slíkir hlutir gætu gerst. Þess vegna var ekki nóg að gert, og eitt og annað gert og sagt
og ritað sem betur hefði ógert verið. Við þessar aðstæður og tíðaranda reyndum við
samt mörg að gera vel og breyta rétt og leggja lið og ‒ eins og kemur fram í skýrslu
Rannsóknarnefndarinnar ‒, í góðri trú.
Ég vildi óska að okkur hefði auðnast að taka betur á þessum málum bæði fyrr og
síðar. Ég vildi og ég vil að við gerum eins vel og kostur er á hverjum tíma, að við í
hverju einstöku máli gerum okkar besta. En við verðum jafnframt að muna það að
okkar besta mun oft ekki vera nóg þegar kemur að svona málum. Ég horfist í augu við
það í allri auðmýkt.
Skýrsla Rannsóknarnefndarinnar varpar ljósi á eitt og annað sem varðar samskipti og
betur hefði mátt fara.
Erfið og viðkvæm mál fengu óheppilega meðferð. Það er harmsefni. Á því hef ég
beðist fyrirgefningar persónulega og fyrir hönd kirkjunnar, og ég endurtek, ég bið þær
konur sem bera sár eftir þessi mál fyrirgefningar á því að ég skyldi bregðast
væntingum þeirra. Ég harma þau mistök sem urðu með erindi Guðrúnar Ebbu
Ólafsdóttur. Ég bendi á að þar eru um formsatriði að ræða sem höfðu ekki áhrif á
málsmeðferð. En er okkur áminning um það að form er mikilvægt, opinber stofnun og
embætti verða að vera hafin yfir gagnrýni hvað varðar form og vinnubrögð.
Ég hef oft staðið frammi fyrir rannsóknarnefnd minnar eigin samvisku undir alsjáandi
auga Guðs. Þar hef ég glímt á löngum andvökunóttum við áleitnar spurningar um
hvernig ég stóð að þessu máli, hvernig við brugðumst við, hvernig kirkjan brást við.
Þetta er flókið máli af sjónarhóli stofnunar sem þarf að taka tillit til ólíkra þátta,
skipulags, laga, hefða og fjölda einstaklinga. En annað blasir við frá sjónarhóli
manneskju sem líður illa, manneskju sem hefur verið særð úr átt þar sem átti að vera
skjól en ekki háski.
Þegar við ræðum hér á kirkjuþingi nú hvað við getum lært af því sem úrskeiðis fór, þá
viljum við á engan hátt víkja okkur undan þeirri umræðu. En fyrst og fremst hugum
að því hvernig við getum gert betur þegar einhver kemur til okkar og spyr: Er hér
skjól, er hér hjálp að fá?
Svar okkar á að vera í orði og verki: Já!
Þegar ég tók við biskupsembætti beitti ég mér fyrir því að þjóðkirkjan setti sér skýrar
reglur um viðbrögð og úrvinnslu kynferðisbrotamála, þau tóku gildi árið 1999. Í þeim
efnum var kirkjan með fyrstu stofnunum okkar samfélags. Þjóðkirkjan hefur staðið að
opinni umræðu og fræðslu, sett skýrar siðareglur, og reglur um svo nefnda skimun.
Ofbeldi gegn konum og börnum er synd og er ekki liðið innan kirkjunnar.
Nú hafa aðrar stofnanir litið til þjóðkirkjunnar í þessum efnum og sett sér reglur og
sett fagráð á laggir, svo sem innanríkisráðuneytið nýverið. Það er vel. Kirkjan er
samfélag lærisveina og við stöndum í lærdómsferli. Við höfum hér í skýrslu
Rannsóknarnefndar góðar ábendingar um það hvað við getum lært af þessu máli, hvað
við þurfum að gera til að standa okkur betur. Ég styð tillögu forsætisnefndar um
málsmeðferð og bind vonir við að kirkjuþingi auðnist að vinna það úr tillögum
nefndarinnar sem megi verða til heilla fyrir kirkjuna okkar í nánustu framtíð á grunni
hinnar sáru reynslu þessa máls.
En það er fleira sem ég tel að við getum lært en snýr beinlínis að þessu hörmulega
máli. Mér finnst kirkjan of svifasein, stjórnkerfi hennar of flókið og þunglamalegt,