Gerðir kirkjuþings - 01.01.2011, Side 24

24

Frá því er skemmst að segja að við samanburð á skerðingu sóknargjaldanna og
skerðingu á fjárveitingum til annarra ríkisaðila kom í ljós verulegur munur. Sóknar-
gjöldin höfðu lækkað að raungildi, miklu meira en nam almennri skerðingu og
samdrætti, nokkuð sem hafði meiri áhrif en ella vegna fækkunar sóknarbarna á sama
tíma.

Tölurnar tíunda ég ekki hér en ég mun fljótlega gera grein fyrir þessum niðurstöðum í
ríkisstjórn.Til þess var til starfshópsins stofnað að við hefðum á okkar vinnsluborði
sem bestar upplýsingar um stöðu mála. Ég vil að það komi fram að sjálfum kom mér á
óvart hve mikilli skerðingu sóknargjöldin hafa sætt umfram almennan niðurskurð og
hlýtur það að krefjast sérstakrar skoðunar af hálfu okkar sem förum með
fjárveitingarvaldið.

Staða kirkjunnar sem stofnunar er nú mjög til umræðu í þjóðfélaginu og hefur verið
um nokkurt skeið. Spurt er hvort viðhalda eigi kirkjunni sem þjóðkirkju, hvort hún
hafi hlutverki að gegna sem stofnun? Er hún rétt staðsett í lagaramma og regluverki
samfélagsins?

Spurninga sem þessara á að spyrja gagnvart öllum stofnunum öllum stundum. Og
ráðherra trúmála þarf einnig að spyrja um hlutverk – réttindi og skyldur – annarra
safnaða og einnig lífsskoðunarfélaga. Á að veita lífskoðunarfélögum á borð við
Siðmennt sömu réttindi og trúfélögum?

Ég er á því máli og er sammála Hjalta Hugasyni, prófessor við guðfræði- og trúar-
bragðafræðideild Háskóla Íslands, þegar hann færir rök fyrir því að útfærð trúfrelsis-
ákvæði séu nauðsynleg til að verja mannréttindi fólks sem hefur flust hingað búferlum
og myndar trúarlega minnihlutahópa. Eins þurfi trúfrelsi að tryggja stöðu þeirra sem
standa vilja utan allra trúfélaga og/eða hafna trú.

Í samræmi við þetta talar prófessorinn fyrir því að hlutur þeirra sem standa utan
þjóðkirkjunnar og þeirra sem standa utan trúfélaga skuli jafnframt vera bættur með
því að leggja trúfélög og lífsskoðunarfélög að jöfnu. Áður hef ég fjallað á þessum
vettvangi um viðhorf mín til þessara mála og hef ég grun um að um sumt sé ég
varfærnari en margur maðurinn, því ég horfi til Þjóðkirkjunnar sem hluta af íslenskum
menningararfi sem vafasamt sé að leggja að jöfnu við önnur trúfélög og hreyfingar,
einfaldlega vegna hinnar sögulegu og menningarlegu víddar, sem þjóðkirkjunni
tengist.

En mannréttindakjarnanum í máli Hjalta Hugasonar er ég sammála og í þeim anda
ákvað ég að verða við óskum Siðmenntar um að tryggja því félagi ígildi sóknargjalda
og réttindi á borð við trúfélög. Þannig skuli Siðmennt veitt heimild til embættisverka,
sem trúfélög og hið opinbera hafa annars með höndum. Með þessu er ekki gengið á
rétt nokkurs manns né nokkurs trúarhóps. Því allir njóta trúarsöfnuðir þegar þessara
sömu réttinda, að sjálfsögðu þar með talin Þjóðkirkjan.

Í mínum huga er það grundvallaratriði að allir hafi rétt til þess að velja sér trú,
trúarbrögð eða trúleysi. Það er einfaldlega í samræmi við kall tímans – og auðvitað
hefði það átt að vera kall allra tíma – að einstaklingar geti valið sér vettvang fyrir trú,
mannrækt, tilvistarspurningar og andlega þekkingarleit.