Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Síða 75

ósæmilegt. Leyfi frá Opinbera leikhúsráðinu var líka nauðsynlegt og
fékkst það í ágúst. Ráðið mæltist þó til þess að mávastefið yrði fellt nið-
ur vegna þess að það minnti um of á Villiönd Ibsens. Mávurinn var
frumsýndur í Aleksandrínskíj-leikhúsinu í Pétursborg í október eftir að-
eins örfáar æfingar. Tsjekhov hafði laumast til að fylgjast með æfingum
án þess að leikararnir vissu af og bjóst ekki við miklu. I bréfi til vinar
síns skrifaði hann að uppfærslan væri líflaus og leiðinleg og greinilegt
að leikararnir skildu ekki leikritið. Á síðustu stundu var kornung leik-
kona, Vera Kommísarzhevskaja, - hún varð síðar fremsta leikkona
þessa leikhúss og ævilangur vinur Tsjekhovs - fengin til að leika hlut-
verk Nínu, og hreifst Tsjekhov þegar af leik hennar. Frumsýningar-
kvöldið var hann meðal áhorfenda, en sá fljótlega að sýningin var enn
misheppnaðri en hann hafði búist við þrátt fyrir leik Kommísarz-
hevskaju. Hann leið vítiskvalir og fór út eftir þriðja þátt. Þá nótt gekk
hann einsamall um götur Pétursborgar og þegar hann loks sneri heim
til Aleksej Súvoríns, útgefanda síns og vinar, þar sem hann gisti, sagði
hann: „Ég vil ekki tala við neinn og segi aðeins eitt: Ég er réttnefndur
bjálfi ef ég skrifa nokkurn tíma aftur fyrir leikhús." Daginn eftir fór
hann frá Pétursborg heim til Melíkhovo. Leikritið var aðeins sýnt átta
sinnum enda fékk það afar slæma dóma. (Sjá formála P. Henry í A. P.
Tsjekhov: Tsjajka. Letchworth 1965.)
VI.
Mávurinn var tekinn aftur til sýninga tveimur árum seinna hjá nýstofn-
uðu leikhúsi í Moskvu, Listaleikhúsi Konstantíns Staníslavskíj og
Vladímírs Nemírovítsj-Dantsjenko, og í þetta sinn við gífurlegan fögn-
uð áhorfenda. Olga Knipper, sem varð síðar eiginkona Tsjekhovs, lék
Arkadínu, Vsevolod Mejerkhold, einn fremsti leikari Rússa á þeim
tíma, lék Konstantín og Staníslavskíj lék Trígorín. Sú sýning hefur orðið
fræg í leiklistarsögunni, ekki einungis sem fyrsti stórsigur Tsjekhovs á
sviði heldur einnig sem sú sýning sem aflaði Listaleikhúsinu og stefnu
þess almennrar viðurkenningar.
Listaleikhúsið var stofnað vorið 1898. Leikritaskáldið Nemírovítsj-
Dantsjenko og leikarinn Staníslavskíj (báðir höfðu þeir einnig fengist
við leikstjórn og kennslu) tóku höndum saman um að stofna nýtt leik-
hús í þeim tilgangi að sviðsetja nútímaleikrit.
Tímarit um bókmenntir og leiklist
73