Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Qupperneq 76

Staníslavskíj þróaði með sér nýja aðferð í leiklist til að mæta kröfum
þessara nýju leikrita. Aðferð hans varð fræg um allan heim og voru
víða stofnaðir leiklistarskólar sem kenndu samkvæmt henni, t.d. hinn
frægi skóli Lee Strasbergs í New York. Aðferðin byggir í grundvallarat-
riðum á eðlilegum, raunsæjum leik og sálfræðilegu innsæi. Leikararnir
urðu að skilja „sál og andblæ" leikritsins og þess var krafist af þeim að <
þeir störfuðu sem samstilltur hópur og lytu í einu og öllu þeim kröfum
sem listin gerði til þeirra. Slíkur leikstíll hæfði leikritum Tsjekhovs vel
og var Staníslavskíj sannfærður um að þeir litu leiklist sömu augum.
Tsjekhov hefur sannað það betur en nokkur annar, að leikathöfnin er fyrst
og fremst sálræns eðlis og að túlkun á leikritaskáldskap verður að vera reist
á þessu innra leikstarfi. Ytri athöfnin ýtir við taugum okkar, en sú innri
gagntekur hjartað. (K. S. Stanislavskí: Líf í listum. Ásgeir Bl. Magnússon ís-
lenzkaði. Reykjavík 1956. 2. b., bls. 46).
Báðir stjórnendur Listaleikhússins leikstýrðu auk þess sem Staníslavskíj
lék sjálfur og þeir sömdu ótal reglur og spakmæli handa leikurunum til
að leggja áherslu á að hver og einn yrði að leggja sitt af mörkum því
sýningin var borin uppi af samstilltu átaki allra: „Það eru ekki til nein <.
lítil hlutverk - aðeins litlir leikarar," „Hamlet í dag, í aukahlutverki á
morgun, en aukahlutverkið þarf einnig að túlka af list."
í þessu leikhúsi voru fjögur síðustu leikrit Tsjekhovs sett upp. Segir
Staníslavskíj í endurminningum sínum að leikritin hans og leikhúsið
hafi verið svo samofin á þessum fyrstu árum að hvorugt þeirra hefði
getað heppnast án hins. Mávurinn varð tákn Listaleikhússins og alla tíð
síðan hefur Tsjekhov verið fastur liður á verkefnaskrá þess. (Þó var
Mávurinn ekki sýndur í Listaleikhúsinu í fimmtíu og fimm ár samfleytt
(milli 1905 og 1960) og báru menn fyrir sig að leikritið væri svo við-
kvæmt og gerði kröfu til svo einstaks leiks að í öll þessi ár hefði ekki
tekist að finna nógu góðan hóp leikara til að uppsetning væri möguleg.)
VII.
Tsjekhov er án efa mesti leikritahöfundur Rússa á þessari öld. A mæli-
kvarða leikritaskálda eru afköst hans þó frekar rýr, enda liðu oft mörg
ár án þess að hann kæmi nálægt leikritun. A þessu sviði á hann að
B I A R T U R O G F R LI E M I L 1 A
74