Morgunblaðið - 26.11.2015, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2015
STÓRAR
STELPUR
tískuvöruverslun
Hverfisgötu 105
www.storarstelpur.is
Munið bílastæði
á bak við hús
Við erum á facebookUmboðsaðili: Yd heildverslun, s. 587 9393, yd@yd.is, YdBolighus
VIÐTAL
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
„Helsta kveikjan að verkinu er sú að
ég áttaði mig á því að ég sem rithöf-
undur væri fær um að skrifa ævisög-
ur,“ segir Mark Lewisohn, einn
fremsti sérfræðingurinn um sögu
Bítlanna, en fyrsta bók hans af
þremur um sögu Bítlanna, Bítlarnir
telja í, kom út á íslensku fyrir
skemmstu.
Lewisohn er líklega þekktastur
fyrir fyrri verk sín um feril hljóm-
sveitarinnar frá Liverpool, eins og til
dæmis bók sína um alla tíma hljóm-
sveitarinnar í upptökuveri frá upp-
hafi til enda. „Fyrri verk mín voru af
þeim meiði, nokkurs konar króníka
frekar en frásögn, því ég trúði því
ekki að ég gæti annað sem rithöf-
undur. Þegar ég áttaði mig á því
vissi ég að ég varð að snúa aftur að
Bítlunum,“ segir Lewisohn, en hann
hafði látið Bítlafræðin á hilluna um
nokkurra ára skeið.
Heildarverkið mun taka 25 ár
Lewisohn segir hina ástæðuna
fyrir því að hann hóf verk sitt þá að
honum hafi fundist aðrar bækur um
Bítlana ekki hafa náð að gera hljóm-
sveitinni nægilega góð skil. „Hinar
ævisögur Bítlanna eru oftar en ekki
skrifuð af blaðamönnum, sem gefa
sér kannski tvö ár í mesta lagi til
þess að rannsaka efnið. Ég vissi að
saga Bítlanna krafðist mun ítarlegri
rannsókna og mun meiri tíma en
þess sem þeir gætu gefið í verkið,“
segir Lewisohn, sem áætlar varlega
að þegar þriðja bindið komi út muni
hann hafa eytt um 25 árum í ritun
þessarar merku sögu.
Lewisohn segir það litla fórn fyrir
sig að tileinka nánast allan seinni
hluta ævi sinnar þessu viðfangsefni.
„Annars er hættan sú að sagan verði
skrásett á rangan hátt, sem væri
skaði, því ég held að þetta efni verði
metið af komandi kynslóðum langt
fram um aldir,“ segir Lewisohn.
„Þetta er tækifæri til þess að hafa
söguna rétta, skrásetta á réttum
tíma þegar ekki er of langt um liðið
frá þeim atburðum sem fjallað er
um,“ segir Lewisohn, sem er sagn-
fræðingur að mennt. „Bókin er skrif-
uð út frá þeim sjónarhóli sagnfræð-
ingsins, þetta er ekki bara saga
Bítlanna, heldur einnig tímabilsins
sem þeir ólust upp á, aðstæður í
Bretlandi stuttu eftir stríð.“
Bítlarnir telja í er mikil að vöxt-
um, svo mikil að menn gætu talið að
hún fjallaði um sögu Bítlanna í heild
sinni. Hún nær þó ekki lengra en frá
upphafi fram til 1962, þegar Bítlarn-
ir eru á barmi heimsfrægðarinnar.
„Fólk gæti sagt sem svo: „Hverjum
er ekki sama um uppvaxtarár þeirra,
ég vil bara vita um tímann þegar
þeir slá í gegn,“ en það er á þessum
árum sem þeir verða til, og lesand-
inn fær að vita það í þessari bók
hverjir Bítlarnir eru í raun og veru
og hvernig þeir hljóta þann styrk
sem gerir þeim kleift að lifa af
frægðina þegar hún svo kemur,“
segir Lewisohn og bætir við að sú
dýrkun sem Bítlarnir hlutu á sínum
tíma hefði verið nóg til að gera
meðalmenn óða. „En þeir þrauka í
gegn með mestallt vit sitt í lagi,“
segir Lewisohn áður en hann slær
varnagla. „Svona dýrkun hefur alltaf
sín áhrif, en Bítlarnir komust í gegn
venjulegri en flestir.“
Spurður hvort eitthvað hafi komið
honum á óvart við ritun bókarinnar
segir Lewisohn það hafa verið dag-
legt brauð. „Fólk segir við mig að ég
hljóti að vita allt sem hægt sé að vita
um Bítlana, en það er að sjálfsögðu
ekki rétt, enginn getur vitað allt um
hvaða málefni sem er, og ef þú held-
ur það ertu fávís því það er alltaf
hægt að læra meira.“ Lewisohn seg-
ir að saga Bítlanna sé, þrátt fyrir alla
athyglina sem henni hafi verið sýnd í
gegnum tíðina, enn óplægður akur.
„Það voru hundruð þúsunda lítilla
staðreynda sem komu mér sífellt á
óvart.“ Hann segir að þetta verði
nánast eins og að lesa söguna upp á
nýtt.
Hann nefnir sem dæmi að enska
útgáfa bókarinnar hafi nú verið til í
tvö ár, og á þeim tíma hafi hann
fengið urmul bréfa frá lesendum.
„Það ánægjulega fyrir mig er að
hver og einn hefur fundið eitthvað
eitt nýtt sem hann komst að við lest-
urinn, eitthvað sem kom á óvart.“
Þurfti að tóna Hamborg niður
Þegar fjallað er um fyrstu ár Bítl-
anna verður vart komist hjá því að
fjalla um Hamborgarárin. Lewisohn
segir að í raun hefði hann frekar
þurft að tóna niður þá frásögn frá því
sem aðrir höfundar hefðu lýst. „Aðr-
ir hafa lagt sig í líma við að ýkja upp
það sem gerðist í Hamborg, en ég
hef mestan áhuga á því að greina frá
því sem er satt og rétt. Ég vil til að
mynda ekki „halda með neinum“
Bítlanna,“ segir Lewisohn.
Hann segist vera á þeirri skoðun
að Hamborgarárin, sér í lagi fyrri
tvær heimsóknirnar af fimm, hafi
verið mótandi fyrir Bítlana, og að
minna hefði orðið úr þeim án þeirra
ferða. „Munurinn var sá að Bítlarnir
voru opnir fyrir nýrri reynslu. Aðrar
hljómsveitir frá Liverpool fóru einn-
ig til Hamborgar og komu til baka
nánast eins, á meðan Bítlarnir voru
umbreyttir.“
Hann bætir við að hljómsveitin
hafi ekki verið mjög góð þegar hún
fór fyrst út. „Þeir voru með nýjan
trommuleikara sem þeir þekktu
varla, og bassaleikara sem var hálf-
gerður byrjandi. Þeim er síðan
dembt í næturklúbb þar sem þeir
þurfa að spila í átta tíma á hverri
nóttu. Þeir læra þar inn á hvern ann-
an og læra hvernig eigi að skemmta
fólki, hvaða lög virka og hvaða lög
virka ekki,“ segir Lewisohn. Hann
nefnir sem dæmi að hljómsveitin hafi
ákveðið í sameiningu að spila aldrei
sama lagið tvisvar í einu setti, jafnvel
þó að það væri í átta tíma törn.
„Hver myndi segja á bar, „hey,
spiluðu þið þetta ekki fyrir fimm
tímum síðan?“ Enginn. Engu að síð-
ur létu þeir sig hafa það, og það leiðir
til þess að þeir læra alls kyns tónlist-
arstíla, sem endurspeglast aftur í
fjölbreytninni sem þú heyrir á Bítla-
plötunum sjálfum.“
Samband þeirra var flókið
Á þessum tíma mótast líka sam-
band John Lennon og Paul McCart-
ney sem lagasmiða, sem var í raun
þungamiðja hljómsveitarinnar.
„Frægð þeirra byggist á lögum
þeirra, en það sem meira er, sam-
band þeirra tveggja er hornsteinn
hljómsveitarinnar,“ segir Lewisohn.
„Það var flókið, en þeir áttu mun
meira sameiginlegt en hitt. Þeir áttu
sameiginlegan menningarbakgrunn,
ólust upp í Liverpool eftirstríðs-
áranna, hlustuðu á útvarpið.“
Munurinn á persónuleika þeirra
hafi þó einnig skipt sköpum. „John
var vænn, en gat virkað hrjúfur út á
við, og samþykkti aldrei neitt múður.
Paul vissi að það var hægt að fá sitt
fram með kurteisi. Paul bjargaði
John í raun og veru, því John hefði
aldrei náð árangri á eigin spýtur.
Hann hefði alltaf móðgað of marga.“
Á sama tíma hafi verið mjög heil-
brigður rígur á milli þeirra tveggja,
sem hafi í raun hjálpað þeim að gera
lögin sem best úr garði.
En hvert er uppáhaldslag Lewis-
ohns? Sagnfræðingurinn staldrar við
spurninguna og segir það sí-
breytilegt frá degi til dags. Eftir
nokkra umhugsun kemur svarið. „If
I Fell, en ef þú spyrð mig aftur á
morgun færðu líklega annað svar, og
annað daginn þar á eftir,“ segir Lew-
isohn. „Allt sem þeir gerðu var svo
stórfenglegt, og það hljómar enn
spennandi fimmtíu árum síðar.“
Töfrar sem munu heilla um ókomin ár
 Mark Lewisohn, einn fremsti sérfræðingur heims um Bítlana, staddur hér á landi  Fyrsta bindið
af þremur um sögu Bítlana nýkomið út á íslensku  Mun eyða mestri ævi sinni í að fullkomna verkið
Morgunblaðið/Golli
Abbey Road Mark Lewisohn er staddur hér á landi til að kynna fyrsta bindið af þremur um Bítlana, sem nær frá
upphafi þeirra til ársins 1962. Lewisohn gerir ráð fyrir að síðasta bindið komi út á árinu 2028 eftir 25 ára vinnu.
Ljósmynd/Aarkive Features
Fyrsta kvöldið Bítlarnir tilbúnir í slaginn fyrsta kvöldið sitt í Hamborg,
hinn 17. ágúst 1960. Bítlarnir þroskuðust mjög sem hljómsveit þar.
Ljósmynd/Cheniston Roland.
John og Paul Samband þeirra var
flókið en byggt á góðum grunni.