Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.02.2016, Síða 15

þetta fyrir „réttan“ málstað. En við tölum um
„illt“ fólk. Ríki íslams tekur fólk af lífi. Liðs-
menn þess líta ekki á sig sem illa, þeir eru
sannfærðir um að þeir séu að gera rétt, þeir
séu að gera gott og muni uppskera ríkulega á
himnum síðar. Ég er ekki komin lengra en
þetta, en á að tala um þetta á ráðstefnu í vor og
þarf því að fara að leggja höfuðið í bleyti.“
Líkt við Capote og Mailer
Bók Seierstad hefur víða fengið góða dóma. Í
umsögn í The New York Times var henni líkt
við einhverjar þekktustu bækur tveggja
helstu rithöfunda Bandaríkjanna á síðustu
öld, Með köldu blóði eftir Truman Capote og
Söngur böðulsins eftir Norman Mailer. Því
var bætt við að það sem hana vantaði upp á
gagnvart Capote og Mailer í stíl, ynni hún upp
með slagkrafti. Það er ekki amalegur sam-
anburður.
„Það er ótrúlegt hvernig þessari bók hefur
verið tekið í Bandaríkjunum og Bretlandi,“
segir hún. „Viðbrögðin eru önnur en heima.
Ég held kannski að ein ástæðan sé sú að þessir
gagnrýnendur vissu nánast ekkert um málið
miðað við okkur á Norðurlöndunum. Auðvitað
höfðu þeir heyrt um manninn, sem framdi
fjöldamorðin á eyjunni, en þetta var við-
burðaríkt ár. Síðan höfðu þeir kannski lesið
frétt um réttarhöldin. En ekki meira. Því held
ég að væntingarnar hafi ekki verið miklar, þeir
hafi kannski vitað af bók minni Bóksalanum í
Kabúl, algerlega verið óviðbúnir sögunni
sjálfri af manni, sem á þennan uppvöxt í Nor-
egi og endar með því að fremja slíkt ódæð-
isverk.“
Stíllinn í anda Snorra Sturlusonar
Hún segir að mikil vinna hafi verið lögð í bók-
ina, ekki síst stílinn.
„Allt er mjög jarðbundið,“ segir hún. „Við-
fangsefnið er svo dramatískt að það varð að
hafa orðin blátt áfram, nánast eins og við lærð-
um í gömlu sögunum, þótt ég hafi ekki haft
þær í huga, eins og Snorri Sturluson lýsti hlut-
unum – svo fór hann hingað, drap þennan og
fór svo þangað – án þess að blanda sínum til-
finningum í frásögnina.“
Í umsögnum segja gagnrýnendur að þeir
hafi ekki getað haldið aftur af tárunum við
lesturinn. Vinnsla bókarinnar hlýtur að hafa
tekið á tilfinningar Seierstad.
„Hvernig gat hún ekki gert það?“ spyr
Seierstad á móti. „Ég þurfti að hitta foreldra
krakkanna til að vinna bókina og bjó jafnvel
hjá þeim eins og í tilfelli Simons Sæbø, sem var
myrtur í Útey. Þegar ég kom sögðu foreldrar
hans mér að ég yrði að sofa í herberginu hans
því að það væri ekki annað gestaherbergi. Það
hafði áhrif að vera í þessu herbergi, sem var að
hluta barnaherbergi, að hluta unglinga-
herbergi, að hluta herbergi manns á leið í her-
þjónustu um haustið,“ sagði hún til marks um
návígið við viðfangsefnið.
Áhersla á sátt við foreldra, að-
standendur og eftirlifendur
Seierstad lagði mikið upp úr því að bókin væri
skrifuð í sátt við sérstaklega foreldra og að-
standendur barnanna, sem féllu í Útey, og þá
eftirlifendur sem hún ræddi við. Hún leyfði
þeim að lesa allt sem hún skrifaði um börnin
þeirra, allt niður í lýsingar á hvernig Breivik
„Á endanum dró enginn neitt til baka og
ég held að meginástæðan hafi verið að
foreldrarnir gátu dregið sitt til baka þegar
þeir vildu,“ segir Seierstad. „Þetta veitti
þeim líka öryggi, oft sögðu foreldrar mér
eitthvað, sem þeir voru ekki vissir um að
þeir vildu að færi í bókina, en vildu að ég
heyrði. Þeir voru örugglega opnari.“
Ljósmyndir/Yaniv Cohen
28.2. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
Åsne Seierstad kemur fram á höfunda-
kvöldi í Norræna húsinu þriðjudaginn 1.
mars klukkan 19.30. Sigurður Ólafsson,
verkefnastjóri bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs, stýrir umræðu sem fer
fram á skandinavísku.
Höfundakvöldin hafa verið haldin fyrsta
þriðjudagskvöld í mánuði síðan í haust og
hafa sex höfundar komið fram nú þegar.
Ágústa Lúðvíksdóttir, bókasafnsfræð-
ingur í Norræna húsinu, segir að hug-
myndin hafi komið frá Mariu Riska og
Mikkel Harder, forstjóri Norræna hússins,
hafi tekið henni vel. „Það var strax ákveð-
ið að sinna öllum málsvæðum Norður-
landanna, gera konum og körlum jafn hátt
undir höfði og sýna breiddina í norrænum
bókmenntum í dag, ekki eingöngu í skáld-
sögum, heldur einnig fræðibókum,“ segir
hún.
Í fyrravor lá dagskrá fyrir að miklu leyti
og í haust var látið til skarar skríða. „Við
vildum skapa góða stemningu,“ segir hún.
„Það kostar ekkert inn á þessi kvöld og við
vildum skapa huggulega og hlýlega um-
gjörð. Við erum í mjög góðu samstarfi við
Alto Bistro, veitingastaðinn í húsinu, sem
Sveinn Kjartansson rekur, þannig að þau
hafa veitingastaðinn opinn lengur á höf-
undakvöldunum. Við
bjóðum höfundinum að
snæða með spyrlinum
fyrir fundinn. Í hléi eru
síðan seldar veitingar frá
Alto.“
Ágústa segir að mjög
margir Íslendingar lesi
norrænar bókmenntir.
Bæði komi fólk á kvöldin
til að heyra lestur höfunda, sem það þekk-
ir, og síðan hafa einnig nýir höfundar verið
kynntir til leiks.
Ágústa segir að hún hafi notað höfunda-
kvöldin til að fylgjast með því hvernig höf-
undar og gestir í sal ná saman. „Hér hefur
myndast einstök stemning á þessum
kvöldum,“ segir hún. „Þau hafa verið allt
frá því að vera mjög fámenn þegar desem-
berlægð varð þess næstum valdandi að
höfundur kæmist ekki og svo höfum við
haft troðfullan sal. Breiddin er mikil.“
Seierstad var á óskalistanum hjá starfs-
fólkinu, sem skipuleggur höfundakvöldin.
Þau höfðu heyrt ávæning af að bók hennar
væri í þýðingu og svo vill til að hún er að
koma út þessa dagana hjá Máli og menn-
ingu í þýðingu Sveins H. Guðmarssonar.
„Það gat ekki hitt betur á,“ segir Ágústa.
GESTUR Á HÖFUNDAKVÖLDI Í NORRÆNA HÚSINU
Seierstad ræðir Einn af okkur
Ágústa
Lúðvíksdóttir