Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.04.2016, Blaðsíða 48

E
ftir sex ára þrotlausa
vinnu mun fjórða og síð-
asta bindið með eddu-
kvæðunum senn líta
dagsins ljós. Það fer í
dreifingu í bókabúðir undir lok
þessa mánaðar því formlegur út-
gáfudagur er sunnudaginn 24. apríl
nk. en þá fer fram dagskrá í Bók-
menntahúsinu (Litteraturhuset) í
Osló tileinkuð eddukvæðunum.
Þessi maraþon-vinna hefur verið
mikið strit, en jafnframt afskaplega
gefandi. Ég hef lært mjög mikið og
fengið glimrandi góða gagnrýni,
m.a. fimm stjörnu dóm í stærsta
dagblaði Noregs, Verdens Gang
(VG), en rýnir blaðsins skrifaði að
kvæðin í minni túlkun væri „lang-
þráður viðburður og sannur unaður
að lesa“,“ segir Knut Ødegård ljóð-
skáld og þýðandi.
Frá árinu 2013 hefur eitt bindi af
þýddum eddukvæðum komið út ár-
lega á vegum bókaútgáfunnar
Cappelen Damm í Osló, en í allt
verða þetta fjögur bindi sem sam-
anstanda af 1.550 blaðsíðum og
skiptast í bindi eitt og tvö sem
geyma goðakvæðin og bindi þrjú og
fjögur sem geyma hetjukvæðin. Í
bókunum birtast kvæðin á forn-
íslensku á vinstri síðu en endurort á
norsku á hægri síðu.
Öll bindin hefjast á efnismiklum
formála eftir Vigdísi Finnboga-
dóttur, fyrrverandi forseta Íslands,
og Norðmennina Jon Fosse, sem er
leikskáld og rithöfundur, Lars Roar
Langslet, fyrrverandi menningar-
málaráðherra, og trúarbragðasagn-
fræðinginn Kari Vogt. Sjálfur skrif-
ar Knut ítarlega eftirmála að öllum
bindunum um kvæðin og einstök er-
indi.
Í viðtali við Morgunblaðið fyrir ári
útskýrðir þú valið á Jon Fosse og
Vigdísi Finnbogadóttur, en hvers
vegna leitaðir þú til Langslet og
Vogt?
„Lars Roar Langslet, fyrrverandi
menningamálaráðherra og einn nán-
asti vinur minn, lést í vetur sem leið.
Formáli hans að þriðja bindi eddu-
kvæðanna, sem út kom í fyrra, er
eitt það síðasta sem hann skrifaði
áður en sjúkdómurinn gerði honum
ókleift að skrifa. Ég leitaði til hans
af því hann var einn fremsti húman-
isti sem við höfum átt í Noregi á síð-
ari árum. Hann var afar vel að sér
hvort heldur var um norrænar eða
evrópskar bókmenntir og hann gat
sett ljóðlistina í stærra menningar-
legt samhengi.
Ég leitaði til Kari Vogt, sem kom-
in er á eftirlaun eftir að hafa starfað
sem prófessor við Oslóarháskóla, og
bað hana að skrifa formálann að
lokabindinu af því hún er meðal fær-
ustu trúarbragðasagnfræðinga
Norðmanna. Á síðustu árum hefur
hún markað sér stöðu sem fremsti
fræðimaður okkar um íslam, en hef-
ur fyrr á tímum unnið mikið með
norræna goðafræði og eddukvæðin.
Mig langaði til að fá sýn slíkrar fag-
manneskju. Ég gerði mér vonir um
að hún myndi ef til vill gera að um-
talsefni hvernig íslam var hluti af
menningarheiminum sem víkingar
sigldu inn í, en þegar elstu eddu-
kvæðin voru í mótun mættu forfeður
okkar bæði kristindómi, gyðingum
og íslam. En hún nefnir ekki íslam í
formála sínum, sem þýðir væntan-
lega að lítið fari fyrir áhrifum íslams
í eddukvæðunum.“
Fólk er að týna sjálfu sér
Spurður nánar um viðtökurnar ytra
frá því fyrsta bindið leit dagsins ljós
fyrir þremur árum segir Knut þær
afar góðar. „Viðtökurnar við bók-
unum hafa verið glimrandi góðar og
ég hef fengið mikið af góðri gagn-
rýni, jafnt í dagblöðum, útvarpi og
sjónvarpi. Salan hefur verið góð og
fyrsta bindið þegar verið endur-
prentað auk þess sem búið er að
gefa fyrstu tvö bindin út í kilju. Ég
hef fengið boð um að lesa upp á há-
tíðum, í bókabúðum og víðar. Alltaf
er fullt út úr dyrum og áheyrendur
hafa mikinn áhuga á efninu.
Hafa ber í huga að nú um stundir
upplifum við í Noregi nýtt vor fyrir
norrænar bókmenntir. Á árunum
sem ég vann að þýðingu minni á
eddukvæðunum höfum við m.a.
fengið nýja þýðingu á norsku á
Heimskringlu, heildarútgáfu Íslend-
ingasagnanna og Flateyjarbók. Og
almenningur er áhugasamur, eins
og sést í metaðsókn að fyrirlestra-
röðinni „Norrænt vor“ sem fram fer
í Bókmenntahúsinu í Osló nú á vor-
dögum,“ segir Knut sem tekur þátt í
dagskránni í Bókmenntahúsinu 24.
apríl nk. og kynnir eddukvæðin.
„Þar mun Gerður Kristný ræða við
mig um eddukvæðin út frá hinu
kvenlega sjónarhorni. Ég þýddi fyr-
ir nokkrum árum ljóðabók hennar,
Blóðhófnir. Það hittist svo skemmti-
lega á að ég var einmitt að vinna
með eddukvæðið Skírnismál þegar
ég var beðinn að enduryrkja ljóða-
bók Gerðar sem byggðist á sama
kvæði.
Áhugavert er að velta fyrir sér
hvaðan þessi nýi og mikli áhugi komi
nú um stundir á eddukvæðunum
sem og öðrum norrænum bók-
menntum í Noregi. Ég held að hluti
svarsins liggi í því að Norðmenn
finna fyrir aukinni þörf til að finna
aftur rætur sínar, sjálfsmynd og
sögu á tímum þegar svo margt hefur
breyst í kjölfar iðnvæðingar, olíu-
Leit að rótunum
Fjórða og síðasta bindið af eddukvæðunum í þýðingu Knuts Ødegård er væntanlegt í Noregi síðar í þessum mánuði. Að baki
liggur sex ára þrotlaus vinna, sem hefur að sögn þýðanda verið afskaplega gjöful. Fyrri bindin hafa fengið glimrandi dóma.
Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is
48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.4. 2016
LESBÓK