Náttúrufræðingurinn - 2015, Side 53

53
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Heimildir
1. Landsvirkjun 2001. Ársskýrsla 2001. Skoðað 13. apríl 2014 á http://www.
landsvirkjun.is/Fjarmal/Arsskyrslur
2. Haraldur Ólafsson & Shapiro, M.A. 2002. Observations and numerical
simulations of a wake and corner winds in a strong windstorm over
Iceland. Í: Proceedings of the 10th AMS Conference on Mountain Mete-
orology, Park City, Utah, 17–21 júní 2002. American Meteorological
Society, Boston, Massachusetts, BNA. 408–411.
3. Einar Sveinbjörnsson 2008. Selta í lofti suðvestanlands, 18.9. 2008. Skoð-
að 12. apríl 2014 2014 á http://esv.blog.is/blog/esv/entry/645827
4. Hoppel, W.A., Frick, G.M. & Fitzgerald, J.W. 2002. The surface source
function for sea-salt aerosol and aerosol dry deposition to the ocean
surface. J. Geophys. Res. 107(D19). 4382, DOI:10.1029/2001JD002014.
5. Andreas, E.L. & DeCosmo, J. 1999. Sea spray production and influence
on air–sea heat and moisture fluxes over the open ocean. Bls. 327–362 í:
Air–Sea Exchange: Physics, Chemistry, and Dynamics (ritstj. Geernaert,
G.L.). Kluwer Academic Publishers, Dortrecht, Hollandi.
6. Haywood, J.M., Ramaswamy, V. & Soden, B.J. 1999. Tropospheric aerosol
climate forcing in clear-sky satellite observations over the oceans. Science
283. 1299–1303, DOI:10.1126/science.283.5406.1299.
7. O’Dowd, C.D, Lowe, J.A., Clegg, N., Smith, M.H. & Clegg, S.L. 2000.
Modeling heterogeneous sulphate production in maritime stratiform
clouds. J. Geophys. Res., 105 (D6). 7143–7160. DOI:10.1029/1999JD900915.
8. Sørensen, L.L., Pryor, S., de Leeuw, G. & Schulze, M. 2005. Flux
divergence for nitric acid in the marine atmospheric surface layer. J.
Geophys. Res. 110, D15306, DOI:10.1029/2004JD005403
9. Landsnet 2012. Truflun í tengivirki Landsnets á Brennimel. 10.1. 2012.
Skoðað 13. apríl 2014 á www.landsnet.is//landsnet/upplysingatorg/
frettir/frett/?newsid=bda50e40-b09a-4fcd-bab0-be5587d408cc.
10. Kalaallit Nunaata Radioa 2012. Piteraq i Tasiilaq, 10. 1. 2012. Skoðað 19.
júní 2014 á http://www.knr.gl/da/nyheder/piteraq-i-tasiilaq
11. Pickart, R.S, Spall, M.A., Ribergaard, M.H., Moore, G.W.K. & Milliff, R.F.
2003. Deep convection in the Irminger Sea forced by Greenland tip jet.
Nature 424. 152–156.
12. Wallace, J.M. & Hobbs, P.V. 2006. Atmospheric science: An introduction-
ary survey, 2. útgáfa. Academic Press, Burlington, Massachusetts, BNA.
483 bls.
13. Árni Jón Elíasson 2002. Seltumælingar. Írafoss-Hrauneyjafoss-Svartár-
kot 1993–2001. Áfangaskýrsla. Landsvirkjun, Reykjavík. LV-2002/011.
um höfundana
Guðrún Nína Petersen (f. 1973) lauk doktorsprófi í veð-
urfræði frá Háskólanum í Ósló 2004. Hún starfar við
veðurfræðirannsóknir á Veðurstofu Íslands.
Einar Sveinbjörnsson (f. 1965) lauk MSc-prófi í veður-
fræði frá Háskólanum í Ósló 1991. Hann starfrækir
Veðurvaktina ehf, sem annast veðurspár, ráðgjöf og
rannsóknir á sviði veðurfræði.
Póst- og netföng höfunda/Authors’ addresses
Guðrún Nína Petersen
Veðurstofu Íslands
Bústaðavegi 9
IS-108 Reykjavík
gnp@vedur.is
Einar Sveinbjörnsson
Veðurvaktinni ehf.
Eikarási 8
IS-210 Garðabæ
vedurvaktin@vedurvaktin.is
starfsmenn Landsnets höfðu þó
aldrei séð viðlíka uppsöfnum seltu
á Brennimel og veðrinu 10. janúar
2012, sjá ramma á bls. 51.
Samantekt
Hinn 10. janúar 2012 barst mikil
selta inn yfir Vesturland í útsynn-
ingi. Vegna mikils hitamunar milli
sjávaryfirborðs og þurra loftsins
sem streymdi niður af Grænlandi
og út á Grænlandshaf var mikill
varmaflutningur úr hafi upp í and-
rúmsloftið, og olli hann töluverðri
éljaklakkaframleiðslu yfir Græn-
landshafi yfir daginn. Éljaklakk-
arnir bárust inn yfir Vesturland
og voru þar éljaveður fram eftir
degi. Ennfremur bar hvöss vestan-
áttin saltagnir inn yfir landið. Þegar
leið á daginn hlýnaði loftið, éljum
fór fækkandi og þá settist selta á
einangrara háspennulína. Upp úr
klukkan 18 varð svo alvarleg raf-
magnstruflun í tengivirki Landsnets
á Brennimel og tók nokkurn tíma
að koma straumi á aftur. Straum-
laust var um tíma í álveri Norður-
áls og í járnblendiverksmiðjunni,
og urðu rafmagnsnotendur um allt
land varir við spennuflökt og trufl-
anir. Þó að þetta seltuverður hafi
ekki tekið til eins stórs svæðis og
mörg önnur voru afleiðingarnar
þess umtalsverðar vegna óvenju-
mikillar uppsöfnunar seltu.
Summary
The weather event
of 10 January 2012
In strong on-land winds sea salt parti-
cles are transported from the ocean into
the atmosphere and then on to land. In
particular insulators on transmission
lines are sensitive to the accumulation of
salt particles. If the transport of salt par-
ticles is in connection with snow or rain
showers the salt is usually continuously
washed away. However in cases when
salt accumulates on the insulators the
consequences can be grave for electricity
transmission, affecting a large part of the
transmission network. On 10 January
2012 the western part of Iceland experi-
enced strong westerly winds and snow
showers. Late in the day the showers re-
ceded and sea-salt particles started to ac-
cumulate on insulators in the transmis-
sion substation in Brennimelur,
Hvalfjörður. This caused short circuiting
and a large power outage. The whole
transmission network was affected by
electricity fluctuations.