Náttúrufræðingurinn - 2016, Blaðsíða 11

11
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Árið 2011 var þekja alls lifandi
gróðurs í ómeðhöndluðum reitum
yfir 90%, sem var tvöfalt meiri þekja
en í slegnum reitum og fimmfalt
meiri en í eitruðum reitum (4. mynd
A). Fjórum árum síðar hafði þekja
sleginna reita aukist marktækt og
orðin jafnmikil og í ómeðhöndluðu
reitunum en gróðurþekja eitraðra
reita var aðeins rúmlega 30%.
Hlutdeild ógróins yfirborðs jókst
marktækt í eitruðum reitum frá 2011
til 2015 og var þá komin í tæp 40%,
á meðan lítið sem ekkert ógróið
yfirborð mældist í ómeðhöndluðum
og slegnum reitum (4. mynd B).
Mikil sina var bæði í slegnum
og eitruðum reitum árið 2011 en
minnkaði marktækt við báðar þessar
meðferðir til 2015, þegar þekja sinu í
þeim var ekki marktækt frábrugðin
þekju sinu í ómeðhöndluðum reitum
(4. mynd C). Þekja grasa jókst mikið
á milli mælinga í slegnum reitum og
voru grösin ríkjandi tegundahópur
í þeim árið 2015 (4. mynd D).
Þekja grasa jókst einnig marktækt
á milli mælinga í eitruðum reitum
og var orðin marktækt meiri í
þeim en í lúpínureitum árið 2015.
Tvíkímblaða jurtir aðrar en lúpína
höfðu afar litla (<0,5%) þekju í
öllum reitum sumarið 2011 en þekja
þeirra jókst marktækt fram til 2015
í slegnum og eitruðum reitum
(4. mynd E) og var þá marktækt
meiri en í ómeðhöndluðum reitum.
Áhrif voru hvorki marktæk eftir
meðferð né tíma á þekju annarra
tegundahópa æðplantna (ekki
sýnd); þekja þeirra var að meðaltali
afar lítil (≤0,1%), en þekja sefs
(Juncus teg.) og hæra (Luzula teg.)
náði 0,7% í slegnum lúpínureitum
2015. Mosar höfðu mjög litla
þekju í ómeðhöndluðum reitum
en nokkuð meiri í slegnum og
eitruðum reitum (4. mynd F). Þrátt
fyrir að áhrif meðferða á þekju mosa
væru marktæk (2. tafla) var ekki
marktækur munur á meðalþekju
einstakra meðferða 2015.
Tegundauðgi æðplantna jókst
marktækt milli mælinga í slegnum
og eitruðum reitum og var marktækt
meiri en í ómeðhöndluðum reitum
2015 (5. mynd, 2. tafla). Meira
en fjórfalt fleiri tegundir fundust
árið 2015 í slegnu reitunum en
í þeim ómeðhöndluðu. Alls voru
54 tegundir æðplantna skráðar
í slegnum reitum, 43 tegundir í
eitruðum og 20 í ómeðhöndluðum
6. mynd. Niðurstöður hnitunargreiningar (DCA) á tegundasamsetningu æðplantna í reitum á tilraunasvæðinu í Stykkishólmi árin 2011
og 2015, einu og fimm árum eftir fyrstu aðgerðir (A). Örvar sýna breytingar í tegundasamsetningu einstakra reita frá 2011 til 2015 og
vísar oddurinn á 2015. Einn ómeðhöndluðu reitanna breyttist svo lítið milli mælinga að hann sést ekki á myndinni. Tegundir eru sýndar
með bláum hring. Einungis eru sýndar 10 af þeim 47 tegundum sem voru með í greiningunni, notuð var sía í grafíska forritinu og þær
tegundir sem mest áhrif höfðu á niðurstöðuna sýndar. Fylgni skýringarbreytna við hnitunargreiningarásana er sýnd í B. Lengd örva gefur
til kynna hversu sterk fylgnin er við ásana og stefna þeirra sýnir hvort um jákvæða eða neikvæða fylgni við ásana er að ræða. Í reitum
vinstra megin á grafinu er því mikil lúpína en reitir til hægri hafa hlutfallslega meiri tegundaauðgi, meiri þekju grasa og breiðblaða
tvíkímplantna annarra en lúpínu, og mjög lítið af lúpínu. – Ordination (Detrended Correspondence Analysis=DCA) results of vascular
plant species composition in a lupine removal experiment in Stykkishólmur, West Iceland (A). The change in species composition in
individual plots is shown with an arrow, starting in 2011 (a year after the first treatment) with the arrowhead at 2015. Due to small
changes in one of the untreated plots, it is not seen in the biplot. Species are shown with blue circles. The correlation of the explanatory
variables and the DCA axes are shown in B. The length of the axes indicate the strength of the correlation and their directions show whether
there is a positive or a negative correlation. Thus, plots at the left of the biplot consist of dense and high lupine cover while plots towards
the right have higher species richness, more cover of grasses and herbs other than lupine, and only a few flowering lupines and seedlings.