Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 2016, Page 42

Náttúrufræðingurinn - 2016, Page 42
Náttúrufræðingurinn 42 Inngangur Margar tegundir fugla nýta fjörur og grunnsævi til fæðuöflunar. Þetta á að einhverju leyti við um flesta íslenska sjó- og vaðfugla, en einnig má sjá spörfugla sækja sér fæðu í þetta búsvæði.1 Sumir þessara fugla eru staðfuglar sem eru viðloðandi allt árið en aðrir dveljast þarna tímabundið. Meðal þeirra fugla sem eiga fremur skamma viðdvöl á þessum svæðum eru svokallaðir fargestir.2 Þar er um að ræða fugla sem staldra við hér á landi í fáeinar vikur til fæðuöflunar á farleið sinni milli vetrarstöðva í Evrópu og varpsvæða á Grænlandi og í Kanada. Sem dæmi um slíka fugla má nefna rauðbrysting og margæs. Íslenskar fjörur og grunnsævi eru þessum tegundum sérlega mikilvæg og benda rannsóknir til að aðgangur að heppilegum fæðustöðvum í fjörum og á grunnsævi geti skipt miklu máli fyrir varpárangur margra tegunda.3,4 Á undanförnum áratugum hefur töluvert af fjörum og grunnsævi á höfuðborgarsvæðinu farið undir landfyllingar. Mestur hluti náttúru- legrar strandlengju frá Geldinganesi að Seltjarnarnesi er horfinn undir uppfyllingar, þar á meðal leirur, svo sem í Elliðavogi.5 Á Skerja- fjarðarsvæðinu er landfyllingar fyrst og fremst að finna í Fossvogi (1. mynd), við flugvallarendann, og á Kársnesi, en einnig eru nýlegar fyllingar í Arnarnesvogi. Að auki má nefna uppfyllingar við Hvaleyrarlón í Hafnarfirði. Tilgangur þessara landfyllinga hefur verið misjafn, Fjöldi og dreifing fugla í Fossvogi Skerjafjörður er grunnur og einkennist af lífríkum fjörum. Hann hefur mikið verndargildi, sérstaklega vegna fuglalífs. Þrátt fyrir mikilvægi Skerjafjarðar hefur verið ráðist í uppfyllingar víða á svæðinu og frekari framkvæmdir innan þess eru fyrirhugaðar, meðal annars brúargerð í mynni Fossvogs. Líklegt er að slíkar framkvæmdir hafi áhrif á umhverfisþætti í Fossvogi, svo sem strauma og mögulega seltu, en áhrif á fuglalíf eru óljós. Markmið þessarar rannsóknar var að afla upplýsinga um svæðanotkun fugla í Fossvogi. Samtals sáust 10.047 fuglar af 40 tegundum í 44 talningum á þriggja og hálfs árs tímabili frá maí 2008 til október 2011. Ráðandi tegundir voru fáar og tólf algengustu tegundirnar námu alls 92% af heildarfjölda fugla. Sjá mátti verulegan mun á fjölda fugla eftir talningarsvæðum. Munurinn tengdist sterklega flatarmáli svæðanna en jafnframt var ljóst að mismunandi tegundir völdu ákveðin svæði fram yfir önnur. Fuglar voru fáir á uppfylltum svæðum, 5–11 einstaklingar að meðaltali, og tegundir voru einnig fáar. Hins vegar voru fleiri tegundir og einstaklingar á leirum og sendnum ströndum, eða 50–80 einstaklingar að meðaltali, aðallega vaðfuglar og buslendur. Kafendur voru algengastar úti á voginum. Tegundasamsetning fugla í Fossvogi var mjög breytileg eftir árstíma. Niðurstöður leiða í ljós að landfyllingar eru lélegt búsvæði fyrir fugla, bæði með tilliti til fjölda tegunda og einstaklinga. Frekari landfyllingar eða framkvæmdir sem geta haft áhrif á strauma og sjóskipti þarf að skoða vandlega með hliðsjón af mögulegum áhrifum á lífríki, ekki einungis í Fossvogi heldur á Skerjafjarðarsvæðinu í heild. Haraldur R. Ingvason, Finnur Ingimarsson, Stefán Már Stefánsson Náttúrufræðingurinn 86 (1–2), bls. 42–51, 2016 Ritrýnd grein 1. mynd. Horft inn eftir Fossvogi að sunnanverðu. – Southern part of Fossvogur. Ljósm./ Photo: Náttúrufræðistofa Kópavogs.

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.