Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.11.2016, Qupperneq 38

Þ
egar gestir ganga inn á
hina yfirgripsmiklu og
áhugaverðu sýningu í
Grand Palais í París um
belgíska teiknarann
Georges Remi (1907-1983), sem
heimurinn þekkir af listamannsnafn-
inu Hergé, þá geta þeir ekki annað en
undrast og hrifist af ævintýrinu sem
lífsstarf hans var og ber þar hæst
sköpunarverkið sem þekkt er sem
pilturinn Tinni – hin hugprúða hetja
sem allir geta samsamað sig með,
hvar í landi sem þeir vaxa úr grasi,
piltar sem stúlkur.
Tinnabækurnar hafa komið út á
meira en sjötíu tungumálum, í hátt í
þrjú hundruð milljón eintökum. Eng-
ar teiknimyndasögur hafa hlotið aðra
eins útbreiðslu og þrátt fyrir að
Hergé hafi látist fyrir 33 árum, frá
24. Tinnabókinni ókláraðri eru bæk-
urnar enn gefnar út víða um lönd,
teikningar Hergés seljast fyrir metfé
á uppboðum, allskyns vörur tengdar
persónum sagnanna eru rifnar út og
fólk á öllum aldri þyrpist á sýninguna
í París. Enda hafa afar og ömmur þar
í landi, jafnt sem barnabörnin, eign-
ast vini í Tinna og hinum litríku fé-
lögum hans.
Kolbeinn eftirlæti Hergé
„Ég hverf meira og minna, og sjálf-
viljugur, inn í aðalpersónur mínar og
ekki síst í Tinna – sem reyndist of
fullkominn fyrir mig, fullkomnari en
ég kýs að vera,“ sagði Hergé í viðtali
árið 1963, þegar hann var á hátindi
frægðar sinnar og skömmu eftir að
21. Tinnabókin, Vandræði Vaílu Vei-
nólínó, kom út. Hann bætti við: „Ég
verð líka Skapti og Skafti – sem eru
fulltrúar þess sem ég er stundum en
kysi að vera ekki … En hver karakt-
era minna er í uppáhaldi hjá mér? Ég
held það sé Kolbeinn kapteinn. Hann
er svo meingallaður að ég get næst-
um samsamað mig honum sem náinn
vinur, sem bróðir – hann er eins og
annar ég.“
Rýnar af öllu tagi, með bakgrunn í
kynjafræði sem sálgreiningu, strúkt-
úralisma sem stjórnmálafræði, hafa
áratugum saman keppst við að
greina og túlka Tinna og Hergé, og
höfundurinn hefur hjálpað til með yf-
irlýsingum eins og þessari en um leið
er svo erfitt að negla nokkuð niður.
Er Tinni samkynhneigður? Hergé
kvenhatari? Vissulega er bara ein
aðalkvenpersóna í sögunum og ekki
beint aðlaðandi – Vaíla er yfirlæt-
isfullur óperusöngvari og Hergé
þoldi ekki óperur. En piltungurinn
Tinni, þessi blaðamaður sem sinnir
starfinu sífellt slælegar eftir því sem
bókunum fjölgar, er í raun kynlaus
og svo gegnsær að allir lesendur,
konur sem karlar, upplifa sjálfa sig í
honum og það er hluti galdursins.
Kringum hann raðaði Hergé síðan
einstaklega litríku parsónugalleríi,
meingölluðum sérvitringum sem
gæða ævintýrin lífi. Og þau eru klass-
ísk. Sjálfur var ég svo lánsamur að
vaxa úr grasi á sama tíma og
tekið var að gefa Tinnabæk-
urnar út á íslensku. Á hverju
hausti komu út ein til þrjár
sögur og tilhlökkunin eftir
þeim væntanlegu var engu lík;
og enn les ég þær mér til yndis
af og til, þrátt fyrir að ég þekki hvert
orð, hverja kommu, hvern drátt
teikninganna.
Sýningin í Grand Palais er
heillandi, jafnt fyrir þá innvígðu í
heim Tinna og þá sem minna þekkja
til. Sýningarstjórar fara þá athyglis-
verðu leið að feta sig aftur á bak eftir
ferli Hergé; fyrst er gengið í sal helg-
aðan lokabindi Tinnabókanna, Tintin
et l’Alph-art, sögunni um málverka-
fölsun sem Hergé náði ekki að klára
þrátt fyrir að hafa helgað sig henni af
ástríðu árum saman. Sjálfur var hann
þá orðin ástríðufullur safnari
abstraktlistar og í salnum eru mörg
verk úr safni hans, eftir listamenn á
borð við Andy Warhol, Karel Appel,
Harbin og Lucio Fontana. Í salnum
gefur að líta skissaðar síður sögunnar
en þær síðustu eru ókláraðar, svo
enginn veit hver endirinn átti að vera
– sumir Tinnafræðingar eru sann-
færðir um að Hergé hafi ætlað að
enda líf Tinna þar í lokin.
Þegar leið á feril Hergés tók hann
Tinnabækurnar eru einhver vinsælustu ævintýri sem
um getur, hafa verið þýddar á yfir 70 tungumál og
komið út í á þriðja hundrað milljóna eintaka. Á sýning-
unni eru heilu veggirnir klæddir með útgefnum Tinna-
bókum á ýmsum tungumálum, þar á meðal íslensku.
Morgunblaðið/Einar Falur
Tinni og Hergé hylltir
Fyrir 88 árum birtist
teiknimyndahetjan
Tinni fyrst í tímariti.
Síðan hafa Tinnabækur
selst í yfir 200 milljón
eintökum. Hergé, höf-
undar Tinna, er nú
minnst á viðamikilli
sýningu í París.
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
LESBÓK Barnasýningin Lofthræddi örninn Örvar er sýnd í Kúlunni í Þjóðleik-húsinu í dag, laugardag, kl. 15. Oddur Júlíusson leikur öll hlutverk sýn-
ingarinnar og að mati gagnrýnanda blaðsins gerir hann það listavel.
Lofthræddur örn í Kúlunni
38 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.11. 2016
Einstök forsíða, greint frá dauða
Hergé; Tobbi vælir að Tinni sé dáinn.
Rýnt í þróun út-
færslu einnar síðu í
Svaðilför í Surtsey.
Þegar Hergé lést árið 1983 skildi hann eftir sig hálfklárað handrit 24. Tinnabókarinnar, Tintin et l’Alph-art. Sagan hefur
verið gefin út í skissuformi og á sýningunni getur að líta allar 62 síður bókarinnar, eins og Hergé skildi við þær.
Skurðgoð,
fyrirmynd
þess í Skurð-
goðið með
skarð í eyra.