Skagfirðingabók - 01.01.2008, Qupperneq 98

SKAGFIRÐINGABÓK
og fyrsta búskaparárið 1887 féllu í
Skagafirði 70 naut, 10.100 fjár og 204
hross, svo vitnað sé í Skagfirzkan
annál Kristmundar Bjarnasonar. Og
búskap þeirra hjóna lýkur svo vorið
1899, „Hvíta vorið“, og þá munu
leiðir þeirra jafnframt hafa skilið.
Hvort lögformlegur gerningur hefur
komið þar við sögu eða ekki, verður
ekki annað séð af heimildum en að
þau hafi á efri árum samtímis verið f
heimili hjá dóttur þeirra og tengda-
syni á Völlum í Hólmi. Hefur þetta
fengist staðfest af afkomendum þeirra.
Þórunn Sigfúsdóttir átti til stórlyndra
að telja í báðar ættir, svo tæpast hefur
hún verið með öllu geðlaus sjálf. Og
enda þótt ekki lifi margar sögur af
samskiptum hennar við bónda sinn
eru varla líkindi til að búskaparlag
það er hann tamdi sér hafi hún sætt
sig við umyrðalaust fyrstu missirin.
Þær örfáu heimildir sem þáttarrit-
ara hefur tekist að grafa upp benda
allar til þess að búhokrið hafi verið
það tímabil í lífi Bjarna sem aflaði
honum minnstrar virðingar enda hafa
búskussar lengst af verið auðsóttir til
ámælis í bændasamfélagi og vafalítið
mun Hesta-Bjarni hafa fallið undir
hefðbundna skilgreiningu þess smán-
aryrðis, — þröngrar merkingar. Flest
bendir hinsvegar til þess að stærð
hans í tilliti sérstæðs listfengis í skil-
greindum efnum hafi forðað honum
frá niðurlægjandi umtali. En bóndinn
á Fjalli í Kolbeinsdal fær sína um-
fjöllun í bændarímu:
Bjarni á Fjalli er klókur kall,
klöngrast alla vegi.
Iðkar svall og brúkar brall
svo búið hallist eigi.
Frá búskaparárunum á Fjalli lifir
svo ein frásögn sem kannski segir
nokkuð um bóndann Bjarna Jóhann-
esson og viðhorf hans til húsbónda-
stöðunnar á bænum. Sögumaðurinn
er Fjóla Gunnlaugsdóttir í Víðinesi
í Hjaltadal, en hún kynntist Bjarna á
æskuárum sínum:
„Bjarni hafði tvo vinnumenn á
Fjalli og ekki alltaf mikið heima, var
í burtu við tamningar. Þórunn kona
Bjarna hafði komið að Víðinesi eitt
haustið og ámálgaði að hún væri al-
veg ráðalaus að elda matinn því það
væri ekkert tað, það hefði ekkert
verið hægt að þurrka taðið í haust,
þvf það var ekki stungið út fyrr en
um haustið. Þá hefði Guðrún amma
sagt við hana: „Eg held ég vorkenni
þér ekki, þú hefðir líklega getað lát-
ið stinga út úr húsunum í vor, með
tvo vinnumenn." Þá sagði Þórunn:
„Ja, ég veit ekki hvað hann Bjarni minn
hefði sagt.“ „O, ég held ég hefði ekk-
ert spurt hann að því“, sagði þá Guð-
rún gamla."
Þótt hesturinn hafi fylgt þessari
þjóð frá landnámi og eigi ríkan þátt í
þróun búsetu hennar, er enn í dag
margt óljóst um uppruna hans, upp-
fóstur og tamningu. Hitt vitum við
að í dag er íslenski hesturinn eftirsótt
hamingjulind tugþúsunda af íbúum
þessa lands og á erlendri grund hefur
hann unnið hugi og hjörtu ótrúlegs
fjölda fólks af ýmsu þjóðerni, allt
til Nýja-Sjálands. Alþjóðasamtök unn-
enda þessa þjóðardýrgrips okkar voru
mynduð og þróttmikil starfsemi
hefur verið þar í gangi um áratuga
skeið. Það eru haldin landsmót, Norð-
urlandamót, Evrópumót og heims-
meistaramót með tugþúsundum á-
94