Skagfirðingabók - 01.01.2008, Page 118

SKAGFIRÐINGABÓK
Útför Jóns var gerð frá Rípurkirkju
19. desember 1859- Séra Jakob Guð-
mundsson hlóð þykku lofí á hinn
látna snilldarmann eins og auðvitað
er, og sagði í ræðunni margt sem var
ekki sent til birtingar í Norðra.
Hér skal nú tilfært úr máli séra
Jakobs það sem Jón á Reynistað hefði
vissulega kært sig um að hafa undir
höndum þegar hann skráði þáttinn
um nafna sinn. Sá partur líkræðunnar
er ævisögulegur og mærðarlaus.
Prestur nefnir fyrst að foreldrar
Jóns — sem hann kallar þjóðsmið Is-
lendinga — hafi verið „dugnaðar- og ráð-
vendnishjón, en alltaf vóru þau fremur
fátæk, faðir hans var lipur gáfumaður
og laglega hagmæltur, en ekki varð
hann smiður talinn þó hann væri við
veg búhagur". Síðan segir (stafsetn-
ingu er ekki haldið til þrautar):
Jón sál. fór frá foreldrum sínum lítið
fyrir innan eða um fermingaraldur,
fyrst að Reynistað til stúdents Páls
sál. Erlendssonar, er síðar varð prest-
ur að Brúarlandi, og taldi hann sér
það hin helztu not þarveru sinnar
að hann æfðist vel í bóklestri á því
að lesa bæði íslenzkar og danskar
sögubækur (þó hann sjálfur skildi
þá ekki dönskuna) fyrir klaustur-
haldaraekkjuna, húsfrú Ragnheiði
sál. Einarsdóttur, sem talin var af-
bragðs kona að gáfum og námfysi;
frá Reynistað fór hann — eg held
eftir eins árs þarveru — til klaustur-
prestsins, síra Páls sál. Arnasonar á
Hafsteinsstöðum, og þó hann væri
tekinn þangað einungis fyrir smala-
dreng, þá lærði hann þó hjá síra Páli
sál. bæði að skrifa og reikna, komst
líka dálítið niður í að skilja dönsku
og er það meðal annars ljós vottur
um, að hann hafði þegar snemma
liprar gáfur og afbragðs námfýsi, því
hjá síra Páli var hann þó ekki nema
1 eða mest 2 ár. Þá var líka strax
farið að láta sig í ljósi hjá honum
ágæt handlagni og afbragðs hugvit
til smíða, hann vandist líka dálítið
við þess konar þar, því presturinn
var líka laglega hagur og hafði oft
drenginn sér til aðstoðar við þess
konar starfa. Þó fékk hann enn
betra tækifæri til að æfast í smiðalist
sinni, sem honum var allra lista
eiginlegust, þegar hann fór frá Haf-
steinsstöðum að Sjóarborg til Jóns
sál. smiðs Rögnvaldssonar, og þau
ár er hann dvaldi hjá honum tók
hann töluverðri fullkomnun í þess-
ari mennt sinni, einkanlega í tré-
smíði. Frá Sjóarborg fór hann til
Ara sál. læknirs og reisti það ár hjá
honum allan Flugumýrarbæ. Svo fór
hann um eins árs tíma að Brekku á
Langholti til stjúpa síns og móður
sinnar, en var þó það ár oftast nær
hingað og þangað að smíðum. En
að því ári liðnu fékk Ari sálugi hann
til sín aftur til að ljúka við bæjar-
smíðina á Flugumýri, sem að öllu
leyti mun standa óhögguð enn í
dag, og af þeim manni sagðist Jón
sál. hafa mest lært í tilliti allrar
útsjónar, verklagni og hagsýni til
smíða, og þó var Ari sál. ekki tal-
inn smiður sjálfur. — Þegar hann
eftir eins árs dvöl í seinna sinni fór
frá Ara sál. aftur, fluttist hann enn
að Brekku og sama árið, 1820 [í
sumum öðrum heimildum 1822],
gekk hann að eiga fyrri konu sína
[...].
Mikil skörð eru í kirkjubækur presta-
kalla þar sem Jón Samsonarson dvald-
ist í æsku og fyrstu manndómsárin.
114