Fréttatíminn - 12.02.2016, Qupperneq 8

Yngra fólkið býr
við lakari kjör að
flestu leyti en ungt
fólk gerði fyrir
fimmtán árum.
Kjósendur yfirgefa gömlu flokkana
Samanlagt fylgi fjórflokksins, Sjálfstæðisflokks, Framsóknar,
Samfylkingar og Vinstri grænna, samkvæmt Gallup.
100
90
80
70
60
50 2016.1
2015.2
2015.1
2014.2
2014.1
2013.2
2013.1
2012..2
2012.1
2011.2
2011.1
2010.2
2010.1
2009.2
2009.1
2008.2
2008.1
2007.2
2007.1
2006.2
2006.1
2005.2
2005.1
2004.2
2004.1
94,8%
96,5%
91,6%
81,8%
68,8%
56,4%
Ungir hafa
litla trú á gömlu
flokkunum
Samanlagt fylgi fjórflokksins skipt
eftir aldri samkvæmt MMR
í janúar 2016. Fylgi Pírata og
annarra til samanburðar.
34
%
Fj
ór
flo
kk
ur
66
%
Pí
ra
ta
r o
.fl
.
49
%
Fj
ór
flo
kk
ur
51
%
Pí
ra
ta
r o
.fl
.
65
%
Fj
ór
flo
kk
ur
35
%
Pí
ra
ta
r o
.fl
.
73
%
Fj
ór
flo
kk
ur
27
%
Pí
ra
ta
r o
.fl
.
18–29
ára
30–49
ára
50–67
ára
68+
ára
Aukinn landflótti frá aldamótum
Aðfluttir umfram brottflutta af hverjum 1.000 íbúum
+1
0
-1
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-1,01
Meðaltal
1980–1999
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
EfnahagslEgt hrun
ungs fólks
Ungt fólk á Íslandi hefUr setið eftir Í efnahagslegU tilliti. á meðan kjör miðaldra og
eldra fólks erU Í dag nokkUð betri en þaU vorU Um aldamótin erU kjör Ungs fólks
Umtalsvert lakari, tekjUr lægri og eignastaða verri. þessi skil á milli efnahagslegrar
stöðU kynslóðanna skýra rof á pólitÍska sviðinU og krónÍskan landflótta.
Helstu gátur íslensks sam-
félags eru hvers vegna
landflóttinn stöðvast ekki
þótt kaupmáttur virðist
fara vaxandi, hvers vegna
kjósendur hafa snúið baki
við hefðbundnum stjórn-
málaflokkum og hvers
vegna reiðin og sundrungin
í samfélaginu hjaðnar ekki
þótt rúm sjö ár séu liðin
frá Hruninu mikla. Mögu-
lega má rekja forsendur alls
þessa að sama brunni.
Gunnar Smári Egilsson
gunnarsmari@frettatiminn.is
It’s the economy, stupid, sagði Jam-
es Carville, helsti ráðgjafi Bill Clin-
ton í forsetakosningunum 1992. Og
líklega má skýra helstu brotamein
íslensks samfélags einmitt til efna-
hags og fjárhags fólks.
Það er nefnilega staðreynd að
frá aldamótum hafa tekjur ungs
fólks dregist saman á meðan tekjur
eldra fólks hafa aukist, fjárhagslega
staða unga fólksins hefur versnað
á meðan staða eldra fólks styrkist
og yngra fólkið hefur fengið minni
stuðning út úr skattkerfinu á sama
tíma ríkið hefur aukið stuðning við
eldra fólk. Atvinnuleysi hefur farið
verr með yngra fólk en eldra, hækk-
un íbúðaverðs hefur haldið því frá
húsnæðiskaupum og hækkun leigu-
verðs hefur keyrt niður kaupmátt
þess.
Það er með öðrum orðum mun
erfiðara að vera ungur í dag en um
síðustu aldamót. Og skal þá engan
undra að ungt fólk hafi gefist upp
á stjórnmálaflokkunum sem hafa
byggt upp og viðhaldið kerfinu sem
vinnur gegn því. Og það er skiljan-
legt að margt af unga fólkinu kjósi
að fóta sig fremur í nágrannalönd-
unum þar sem er ríkari stuðningur
við námsmenn, börn og unga for-
eldra.
Krónískur landflótti
Þegar tölur um brottflutta umfram
aðflutta Íslendinga eru skoðaðar
verður að hafa í huga að brottfluttir
verða að jafnaði alltaf fleiri en að-
fluttir. Það er þannig hjá öllum þjóð-
um og verður svo meðan fólk flytur
á milli landa. Þótt börn Íslendinga
fái íslenskan ríkisborgararétt þótt
þau fæðist í útlöndum þá er vegur
það ekki upp fjölda þeirra sem fæð-
ast á Íslandi en kjósa að búa í öðrum
löndum.
En þetta hlutfall, brottf luttir
umfram aðflutta, er miklum mun
hærra á Íslandi en í nágrannalönd-
unum. Frá aldamótum hefur fjöldi
brottfluttra íslenskra ríkisborgara
umfram aðflutta numið um 2,4
af hverjum 1000 íbúum árlega að
meðaltali. Sama hlutfall er 0,2 í
Noregi. Landflóttinn á Íslandi er því
tólf sinnum meiri en náttúrlegt mis-
vægi brottfluttra og aðfluttra ríkis-
borgara í Noregi.
Brottfluttir íslenskir ríkisborg-
arar umfram aðflutta voru 12 þús-
und frá aldamótaárinu og til ársloka
2015. Ef hlutfallið hefði verið það
sama og í Noregi hefðu brottfluttir
verið 1000 fleiri en aðfluttir. Eðli-
legur leki er samkvæmt því eitt þús-
und manns en hinn eiginlegi land-
flótti um ellefu þúsund manns.
Og það er alvarlegur landflótti.
Til að finna viðlíka hlutfall verð-
ur við að bera okkur saman við
Færeyjar, nyrstu hluta Skotlands,
Troms og Norðurlandið í Noregi,
norðurhéruð Svíþjóðar og finnsku
skógana.
Íslendingar hafa upplifað land-
flótta áður. Stórir hópar freistuðu
gæfunnar erlendis eftir síldarhrun-
ið 1968, í kreppunni eftir þjóðar-
sáttarsamningana 1989 þegar laun-
þegar greiddu niður verðbólguna
með kjaraskerðingu, upp úr olíu-
kreppunni 1975 og á stöðnunarár-
unum á fyrstu Davíðsárunum.
Það sem er sérstakt við landflótt-
ann síðustu tvö árin er að ekki dreg-
ur úr honum þótt hagvöxtur aukist
og kaupmáttur batni samkvæmt
opinberum tölum. Það bendir til
að þótt landsframleiðsla aukist og
laun hækki þá sitji stór hópur fólks
eftir. Og aldursgreindar tölur um
landflótta benda til að þessi hópur
sé unga fólkið.
Hrun hefðbundnu flokkanna
Önnur merki um rof milli kynslóða
er mismunandi afstaða kjósenda
til hinna hefðbundnu flokka; Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknar, Samfylk-
ingar og Vinstri grænna. Fram eftir
þessari öld nutu þessir flokkar fylgis
um 95 prósent kjósenda. Það var
lítill og fámennur hópur kjósenda
sem vildi kjósa eitthvað annað.
Þrátt fyrir Hrunið mikla gerðist
það ekki fyrr en seint á árinu 2010
sem samanlagt fylgi þessara flokka
fór varanlega niður fyrir 90 pró-
sentin í mánaðarlegum könnunum
Gallup. Undir árslok 2012 fór sam-
anlagt fylgi flokkana niður fyrir 80
prósentin, um mitt ár 2014 féll það
niður fyrir 70 prósentin og fyrir
tæpu ári fór það niður fyrir 60 pró-
sentin.
Síðasta hálfa árið hefur saman-
lagt fylgi þessara f lokka verið í
kringum 56 prósent. Það merkir
að um 95 þúsund manns hafi snú-
ist gegn fjórflokknum frá upphafi
aldarinnar. Það er gríðarlegur fjöldi
fólks.
Hvort sem okkur finnst sem
þessir flokkar eigi þetta skilið eða
ekki verðum við að viðurkenna
8 | fréttatíminn | helgin 12. febrúar–14. febrúar 2016