Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.1997, Blaðsíða 13

ÞORGERÐURRAGNARSDÓTTIR OG SESSELJA GIDMUNDSDÓTTIR
^Út vilek:
Köiuiim á högum íslenskra
hjnknmarfræðinga sem hna erlendis
Þessi könnun var gerð til að afla grunnupplýsinga um hagi íslenskra hjúkrunarfrœð-
inga í útlöndum sem komið geta Félagi íslenskra hjúkrunarfrœðinga að gagni við
skipulag starfs síns. Spurningalisti var sendur til þeirra 158 íslensku hjúkrunarfrœðinga sem
voru með heimilisfang erlendis samkvœmt félagaskrá Félags íslenskra lijúkrunarfrœðinga í árs-
byrjun 1996. Listunum svöruðu 118, 115 konur og 3 karlar. Aldursdreifing var á bilinu 26 - 78 ár og
meðalaldur 41 ár. Helmingur hjúkrunarfrœðinganna flutti til útlanda eftir 1990. Þeir sem voru giftir
eða í sambúð höfðuflestir haldið út í heim vegna náms eða starfs maka síns J'rekar en á eigin forsendum.
Meirihlutinn reyndist starfa við hjúkrun eða stunda nám í lijúkrun í búsetulandinu. Algengara var að þeir
sem bjuggu á Norðurlöndum vœru í starji, en þeir sem voru í námi voru frekar í Bandaríkjunum. A
Norðurlöndunum voruflestir ífagfélagi búsetulandsins en í Bandaríkjunum aðeins um þriðjungur.
Islenskir hjúkrunarfrœðingar í útlöndum reyndust halda tryggð við Félag íslenskra hjúkrunarfrœð-
inga vegna áhuga á að fylgjast með faglegri og félagslegri umrœðu á Islandi. Tillögur þeirra um
bœtta þjónustu félagsins við þá lutu aðallega að auknu upplýsingastreymi. Niðurstöður könnunar-
innar gefa mikilvœga innsýn í liagi íslenskra hjúkrunarfrœðinga seni búa erlendis, ástœður bú-
ferlaflutninga þeirra og liugmyndir um hvernig félagið geti bœtt þjónustu sína við þennan lióp.
I félagsriti hjúkrunarfræðinga, sem hóf göngu sína
árið 1925, getur fyrstu áratugina oft að líta frásagnir
sem þessa: „A VEGUM F.Í.H.[svo] hafa eftirfarandi
hjúkrunarnemar fyrir skömmu farið utan til fram-
haldsnáms í dönskum og norskum spítölum...14 („Ym-
islegt“, 1926). Lengi framan af þurftu íslenskar stúlk-
ur, sem vildu leggja fyrir sig hjúkrun, að sækja
menntun sína til útlanda. Tveggja ára undirbúnings-
nám í hjúkrun hófst ekki á Islandi fyrr en árið 1919,
rúmum 20 árum eftir að fyrsta fuUlærða hjúkrunar-
konan hóf hér störf við Holdsveikraspítalann í Laug-
arnesi, og eftir sem áður varð að ljúka náminu í út-
lönduin (María Pétursdóttir, 1969; Erla Dóris Ilall-
dórsdóttir, 1996). Sú hefð hefur haldist allar götur
síðan að íslenskir hjúkrunarfræðingar sæktu til út-
landa til náms og starfa.
1 upphaíi íslenskrar hjúkrunarsögu voru j>að und-
antekningarlaust ógiftar ungar konur sem liigðu land
undir fót og öfluðu sér hjúkrunarmenntunar í öðrum
löndum. Um annað var ekki að ræða Jiar sem enginn
hjúkrunarskóli var í landinu. Margar giftu sig að
námi loknu og lögðu þá hjúkrunarstörfin á hilluna til
að einbeita sér að umönnun eiginmanns og harna. Nú
er öldin önnur og staða kvenna hefur hreyst. Núthna-
konum eru flestir vegir færir sé viljinn fyrir hendi.
Árið 1960 voru um 19% giftra kvenna úti á vinnu-
markaðnum en hlutfallið var orðið meira en 40% ár-
ið 1970. Á níunda áratugnum var hlutfallið farið að
nálgast 80% en skilgreiningar Hagstofunnar, sem jjar
eru lagðar til grundvallar, eru rýmri og ekki fyllilega
samhærilegar við fyrri tölur. (Guðmundur Jónsson
og Magnús S. Magnússon, 1997). Flestir íslenskir
hjúkrunarfræðingar nú á tímum stunda nám og starf
þó Jjeir séu giftir og hafi fyrir börnum að sjá. Hjúkr-
unarnám hefur einnig tekið miklum stakkaskiptum.
Síðan 1930 hefur verið hægt að ljúka hjúkrunarnámi
hér á landi (María Pétursdóttir, 1969), fyrst í Hjúkr-
unarskóla Islands en síðari árin í tveimur háskólum
landsins þar sein ]>ví lýkur með B.S. gráðu. Samt sem
áður hafa hugarfar og hugmyndir um hefðhundin
karla- og kvennahlutverk ekki lneyst jafnhratt og
félagslegar aðstæður okkar. Hjúkrun hefur frá fyrstu
tíð verið kvennastarf og saga hjúkrunar er Jjví
nátengd stöðu kvenna í þjóðfélaginu hverju sinni.
Viðteknar hugmyndir um hlutverk kynjanna eru enn
við lýði (Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, 1996).
Kvittur um að Islendingar neyðist til að ílýja land
vegna erfiðra lífskjara kviknar alltaf öðru hverju.
Haustið 1995 fylltu frásagnir af landflótta Islending-
um síður dagblaðanna. Hjá Félagi íslenskra hjúkrun-
arfræðinga var töluvert um fyrirspurnir um atvinnu-
möguleika og kjör hjúkrunarfræðinga, t.d. á Norður-
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2.TBL.73.ÁRG. 1997
205