Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2006, Síða 40

heimsótt þá oftar," segir Dana Evans,
hjúkrunarfræðingur á gjörgæsludeild York
Central sjúkrahússins í útjaðri Toronto.
Hún minnist einkum konu einnar sem var
alvarlega veik af HABL. Aðstandendur
hennar voru veikir á sama tíma svo þeir
gátu ekki heimsótt hana á sóttarsæng.
Eiginmaður konunnar lést en enginn
ættingjanna sá sér þó fært að koma á
sjúkrahúsið og segja henni sorgarfréttirnar.
Hún virtist engu að síður finna á sér
að eitthvað væri að. Dana Evans hafði
samband við fjölskyldu hennar og sagði að
einhver yrði að koma og tilkynna konunni
um andlát eiginmanns hennar. Svo hringdu
þær saman í fjölskylduna. Þessi erfiða
stund er Dönu enn í fersku minni, „Ég hélt
í hönd konunnar og reyndi að styðja hana.
Það var þó hægara sagt en gert því ég var
bæði í hlífðarbúningi og með tvöfalda grímu
þannig að hún sá ekkert nema augun..."
Dana Evans hugsaði sig ekki tvisvar
um þegar hún var spurð hvort hún gæti
hugsað sér að vinna við HABL-deildina.
„Ég hafði bara áhyggjur af köttunum
mínum þegar aðrir óttuðust að bera smitið
heim til barnanna sinna.‘‘ Henni þótti erfitt
að horfast í augu við að bæði nágrannar og
aðrir litu svo á að hún gæti verið smitberi
en hún þekkti viðbrögðin, þau voru þau
sömu og þegar fólk fór fyrst að átta sig á
hættunni sem var samfara HIV og eyðni.
Hjúkrunarfræðingar verða að taka
þátt í ákvörðunum
Ein mikilvægasta forsenda þess að
hjúkrunarfræðingum takist að vinna
við erfiðar aðstæður, er að þeir geti
haft áhrif á ákvarðanatöku, segir Doris
Grinspun, forstjóri samtaka löggiltra
hjúkrunarfræðinga í Ontaríó (RNAO).
Eftir að HABL hefði herjað í Toronto
létu samtök löggiltra hjúkrunarfræðinga
(RNAO) kanna hvað hjúkrunarfræðing-
unum fannst um starf sitt. Gerðar voru
kannanir og rætt við matshópa, focus
groups) og niðurstöður að því búnu
kynntar í skýrslu sem kölluð var „Flett ofan
af HABL“ (SARS unmasked). Þar kemur
fram að margir fundu til mikils ótta og
örvæntingar, að (fullnægjandi) hlífðarbúnað
skorti, fræðsla var af skornum skammti og
sífelldur straumur upplýsinga af öllu tagi frá
bæði yfirvöldum og sérfræðingum ruglaði
fólk í ríminu. Margir hjúkrunarfræðinganna
höfðu hafið störf með HABL-sjúklingum
án þess að hafa til dæmis neina hugmynd
um hvernig sjúkdómurinn smitaðist.
„Engum myndi detta í hug að senda her-
mennvopnlausaístríð. Hjúkrunarfræðingar
verða að hafa fullnægjandi og nákvæmar
upplýsingar og viðeigandi hlífðarbúnað,"
segir Doris Grinspun. Hún starfaði tvívegis
í ísrael á stríðstímum og fullyrðir að þess
háttar ástand geri allt aðrar og strangari
kröfur en hefðbundin sjúkrahússtörf. Það
er að hennar sögn ein ástæða þess að
hún dreif strax á fyrstu dögunum í að
sett var á laggirnar nefnd á vegum RNAO
sem hjúkrunarfræðingar gátu leitað til að
ráðgjöf. Nefndin er enn að störfum og
veitir ráðgjöf þegar mikið liggur við. Hún
hefur einnig samið viðmiðunarreglur sem
sendar hafa verið öllum 24.000 félögum
samtakanna. RNAO kom einnig upp
HABL-neyðarlínu sem hjúkrunarfræðingar
geta hringt í eða sent netpóst og fengið
svör sem þeim liggur á að fá. RNAO komst
svo að þeirri niðurstöðu að sú staðreynd,
að margir hjúkrunarfræðingar séu í hálfu
starfi eða með tímabundna samninga,
hafi valdið miklum vandræðum þegar
HABL braust út. Á tíunda áratugnum
var gripið til umtalsverðs niðurskurðar í
heilbrigðismálum og hlutastörfum fjölgaðí
mjög en hjúkrunarfræðingum í fullu
starfi fækkaði. Á meðan HABL gekk yfir
máttu hjúkrunarfræðingarnir aðeins vinna
á einum vinnustað og það olli miklum
hjúkrunarfræðingaskorti.
Doris Grinspun er sannfærð um að síðari
HABL-faraldurinn hefði aldrei brotist út
ef stjórnir sjúkrahúsa og stjórnmálamenn
hefðu gefið gaum viðvörunum hjúkrunar-
fræðinga um að ekki hefði tekist að komast
fyrir sjúkdóminn. Þess í stað var bæði
ferðabanni og öðrum takmörkunum aflétt.
Doris Grinspun og RNAO-samtökin fóru
fram á opinbera rannsókn en við þeirri
beiðni var ekki orðið þótt nefnd hefði verið
skipuð til þess að kanna það sem gerðist.
„Enn er beðið eftir lokaskýrslu þeirrar
nefndar," segir Doris. RNAO-samtökin
eiga aðild að ráðgjafanefnd fylkisíns sem
sett var á stofn til þess að bregðast við
ínflúensufaraldri. „Ég held að stjórnvöld hafi
að lokum áttað sig á því sem við héldum
fram, að hjúkrunarfræðingar verði að eiga
aðild að ákvarðanatökunni,“ segir Doris
Grinspun.
Lesið meira! Hægt er að sækja skýrsluna
„Flett ofan af HABL“ (SARS unmasked) á
ensku á vefsetrið www.rnao.org.
FRETTAPUNKTUR
LOFT 2006
Ráðstefna um tóbaksvarnir verður haldin í
Kirkjulundi, Kirkjuvegi 25, Reykjanesbæ, dagana
14.-15. september 2006. Ráðstefnan er haldin í
framhaldi af fyrri tóbaksvarnaráðstefnum á Egils-
stöðum, Mývatnssveit og síðast í Hveragerði 2004.
Ráðstefnan er ætluð heilbrigðisstarfsfólki og öðru
áhugasömu fólki um tóbaksvarnir og reyklaust
umhverfi á vinnustöðum. Að þessu sinni verða
áherslur ráðstefnunnar óbeinar reykingar og reyklausir
vinnustaðir og fjallað verður um meðferð til reykleysis.
Ráðstefnan verður haldin af Heilbrigðisstofnun Suðurnesja
í Reykjanesbæ, í samvinnu við landlæknisembættið,
Lýðheilsustöð og Krabbameinsfélag íslands.
Skráning hófst 1. apríl 2006.
Heimasíða ráðstefnunnar er http://www.congress.is/
Ioft2006.
38
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2. tbl. 82. árg. 2006