Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2008, Blaðsíða 37

þjóðrækni" með þeirri samvinnu og
hafði gert „íslandi sóma með fram-
komu sinni við stéttarsystur sínar í
öðrum löndum." Skjall Ingibjargar var
öðrum þræði byggt á ótta um viðtökur
landsmanna við hjúkrunarkonum sem
fylgdu hernámsliðinu. Hún sagði:
Ég hef heyrt, að nokkrar breskar
hjúkrunarkonur munu koma bráðum til
íslands, þær eru ef til vill þegar komnar.
Ég hef sagt vinum mínum hér á landi,
sem hafa minnst á þetta við mig, að ég
væri alveg viss um að ísl. hjúkrunarkonur
myndu taka mjög vel á móti þeim og sýna
þeim vinsemd og hjálpsemi. Ég vona, að
þér takið þær undir verndarvæng yðar
og leiðbeinið þeim, svo þær fái réttann
skilning á íslensku þjóðinni og beri henni
gott orð, þegar þær fara heim aftur (FÍH
B/4 2. Bréf Ingibjargar Ólafsson, dags.
26. febrúar 1941).
Formleg samskipti Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna við stéttarsystur úr
hernámsliðinu voru engin á stríðsárunum.
Öll samskipti við erlendar hjúkrunarkonur
og félög þeirra lágu reyndar niðri á
þessum árum.
Sigríður Eiríksdóttir rakti tvö helstu
markmið norrænu systurfélaganna árið
1939 og sagði:
í fyrsta lagi, að sjá hjúkrunarkonunum fyrir
þeim undirbúningi undirstarfið, sem tryggi
sjúkiingum þeirra þá bestu hjúkrun og
aðhlynningu, sem völ er á, og gefa þeim
í því skyni tækifæri til þess að kynnast
starfsháttum annarra þjóða í sjúkrahjúkrun
og heilsuvernd. Fyrir þær hjúkrunarkonur,
sem starfa á afskekktum stöðum og
hættast er við kyrrstöðu, er það mikils
virði, að geta leitað til stéttarfélags síns
um aðstoð til að kynnast starfsaðferðum
í þeim löndum, sem hafa aðstöðu til þess
að fylgjast með hinum hröðu framförum
nútímans. í öðru lagi eru það endurbætur
á kjörum hjúkrunarkvennana, starfstíma
þeirra, híbýlamálum og kaupgjaldi
(Sigríður Eiríksdóttir, 1939).
Náin samvinna þjónaði þessum
markmiðum og var raunar mikilvægur
grundvöllur þeirra. Stuðningur norrænna
stéttarsystra var dýrmætt veganesti
á fyrstu baráttuárum Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna. Samanburður á kjörum
veitti forystunni ákveðið aðhald og kveikti
hugmyndir um verðug verkefni. Samstarf
frændþjóðanna á Norðurlöndum greiddi
götu hjúkrunarkvenna sem vildu afla sér
starfsreynslu erlendis. Islendingar nutu
jafnframtkraftanorrænnahjúkrunarkvenna
sem bættu iðulega úr tilfinnanlegum
skorti. Styrkir frá samvinnunni gerðu auk
þess fjölmörgum hjúkrunarkonum kleift
að sækja framhaldsnám og studdi þannig
framþróun hjúkrunar á íslandi.
Heimildir
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga. Skjalasafn.
(FÍH) B/2 1: B/2 2; B/3; B/4 2; Bréfasafn.
Margrét Guðmundsdóttir. Handrit. Saga hjúkrunar
á (slandi.
Morgunblaðið 16. júní 1994 [María Pétursdóttir.
Aldarminning tveggja mætra forystukvennaj.
Sigríður Eiríksdóttir (1939). Norræna
hjúkrunarkvennamótið 1939
Hjúkrunarkvennablaðið 15(2), bls. 1-3.
stéttarfélaga en áður var. Það að færa
launasetninguna nær starfsvettvangi á
að leiða til þess að launamenn verði
meðvitaðri um samsetningu launa sinna
og taki meginábyrgðina á eigin launum.
Það tel ég vera mjög jákvæða þróun.
Altæk umsjón stéttarfélaga á að vera á
undanhaldi. Þó stéttarfélögin muni eftir
sem áður sjá um miðlæga samningagerð,
um launaramma og róttindi, þá verða þau
líklega meira í hlutverki stuðningsaðila,
upplýsingagjafa og baklands í samningum
einstakra félagsmanna. Þessar breyttu
áherslur eru þegar farnar að koma í Ijós.
Félagsmenn í FÍH leita í æ meira mæli
til félagsins með það sem kalla mætti
einstaklingsmál, eins og framgang í starfi,
gerð starfslokasamninga, mál er tengjast
vinnuumhverfi, samskiptamál, eineltismál
og því um líkt.
f nýgerðu samkomulagi Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga við ríkið voru gerðar
tvær meginbreytingar sem fela í sér
ákveðna framtfðarsýn. Hin fyrri var að
hækka dagvinnulaunin verulega en lækka
yfirvinnuprósentuna. Þessi aðgerð er í
takt við þær áherslur að dagvinnulaun
hjúkrunarfræðinga eigi að nægja til
framfærslu og að nauðsynlegt sé að
minnka vægi yfirvinnu í heildarlaunum, en
um 20% heildarlauna hjúkrunarfræðinga
eru nú vegna yfirvinnu. Bestu starfsskilyrði
hjúkrunarfræðinga eru að aukavaktir heyri
til undantekninga, að hver og einn geti
skipulagt sína vinnu og sinn frítíma án
stöðugs áreitis og bæna um aukavaktir.
Stöðugleiki í mönnun hjúkrunarfræðinga
auðveldar líka stjórnendum að skipuleggja
starfsemina og síðast en ekki síst eykur
hann gæði þjónustunnar.
Hin breytingin er í anda þess að í
miðlægum kjarasamningi eigi fyrst og
fremst að vera ákvæði sem skapa ramma
og gilda fyrir alla þá er taka laun samkvæmt
samningnum. í miðlægum kjarasamningi á
hvorki að taka á vanda einstakra stofnana
eða deilda, né að taka einstaka hópa
félagsmanna út úr og veita þeim meiri
réttindi en öðrum. Geðdeildarfríið, 55 ára
reglan og greiðslur fyrir breyttar vaktir eru
allt dæmi um ákvæði sem eru sértæk og
á að taka á í stofnanasamningum eða í
samningi starfsmanns við sinn yfirmann. í
miðlægum kjarasamningi á að mínu mati
að leggja áherslu á að fá sem mestan
ávinning fyrir heildina.
Það verður hér eftir sem hingað til
hlutverk stéttarfélaga að semja um
grundvallarreglurnar, fylgja því eftir að
eftir þeim sé farið, veita félagsmönnum
upplýsingar um gildandi reglur og aðstoða
þá í málum þar sem vafi leikur á að
umsamdar leikreglur hafi verið virtar. Ég
tel hins vegar að ýmis aðstoð við einstaka
félagsmenn verði á næstu árum vaxandi
þáttur í starfi stéttarfélaga, í þessu breytta
kjaraumhverfi og breytta réttindaumhverfi.
Launaákvörðun mun líklega enn frekar
en nú er fara fram í samtali launamanns
og yfirmanns þar sem farið er yfir starfið,
innihald þess og kröfur til starfsmannsins
sem gegnir því. Þannig verður frammistaða
þess sem gegnir starfinu líklega veigameiri í
matinu í framtíðinni heldur en heiti starfsins
sem viðkomandi gegnir eða staða starfsins
í skipuriti. Stéttarfélagið leggur þá áherslu
á hlut einstaklingsins í ákvarðanatökunni
og að styrkja hann í að sækja sér réttmæt
launakjör. Stéttarfélagið verður þá fyrst og
síðast bakland. Hlutverk stéttarfélagsins
mun færast frá ákvörðun til aðstoðar.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 4. tbl. 84. árg. 2008
35