Ráðunautafundur - 15.02.1986, Blaðsíða 54

-44-
RÁÐUNAUTAFUNDUR 1986
FRAMLEIÐSLUSTJÓRNUN OG FRAMLEIÐNI
Ingjaldur Hannibalsson
Iöntæknistofnun Islands
Mikið hefur veriö fjallaö um framleiðslustjórnun i erlendum
fagtímaritum á undanförnum árum. Framleiöslustjórnun hefur fyrst og
fremst verið þróuö á 20. öldinni og sérstaklega frá lokum síöari
heimstyrjaldar. Þaö hefur þó oft boriö við, að sérfræðingarnir hafa
komiö meö lausnir, sem stjórnendur fyrirtækja hafa ekki getað nýtt sér.
Ástæöan er sú, aö stjórn framleiöslu er flókið viðfangsefni og oft getur
verið mjög flókið aö útbúa likön fyrir raunhæf vandamál. Þær aöferðir,
sem eru notaðar eru þvi oft tiltölulega einfaldar og byggja að miklu
leyti á heilbrigðri skynsemi.
Lengi framan af var aðalhjálpartækiö við birgðastýringu svokölluð
Wilson-formúla. Hún tekur tillit til eftirspurnar, verðs vörunnar,
birgðahaldskostnaðar og kostnaðar við að setja framleiðslu i gang.
Þessa reglu má nota i mörgum tilfellum, en hún hentar illa i öðrum.
Upp úr 1970, þegar tölvur voru komnar á viðráöanlegt verð, hófst
útbreiðsla aðferðar, sem nefnd er "Material Requirement Planning" (MRP).
Þegar sú aðferð er notuð, er spáð fyrir um eftirspurn vöru og síðan
reiknaó út hversu margar einingar af öllum ihlutum og hráefnum þörf er á
til að framleiða vöruna og hvenær þeirra er þörf.
Japanir hafa þróað aóferð sem nefnd er "Just-in-time". Með þeirri
aðferð er reynt að tryggja, að hráefni og ihlutir séu til á réttum tíma,
þegar þeirra er þörf, hvorki of seint né of snemma. "Just-in-time"
aðferðin er siðan tengd heildargæðaeftirliti fyrirtækisins. Heildargæða-
eftirlit (Total Quality Control, TQC) er aðferö sem Japanir hafa byggt á
vestrænu tölfræðilegu gæðaeftirliti. Japanir leggja áherslu á að tryggja
gæði á öllum stigum framleiðslunnar og reyna að virkja starfsmenn i
baráttunni fyrir bættum gæðum.
Framleiðni er skilgreind sem afurðir/aðföng. Algengast er að talaó
séu um framleiðni vinnuaflsins, sem er framleiðslumagn/starfsmann eða
virðisauki/starfsmann. Einnig getur verið gagnlegt að athuga heildar-
framleiðni, sem einnig tekur tillit til hráefnisnýtingar og fjármagns-
kostnaðar.
Bandarikjamenn hafa náð hæsta framleiðnistigi allra þjóða heims, en
aukningin hefur verið mest hjá Japönum á undanförnum áratugum. Hefur
bilið milli Bandaríkjamanna og Japana stöðugt verið að minnka.