Ráðunautafundur - 15.02.1986, Blaðsíða 67

-57-
Þekking manna á gærum hefur vafalaust veriö veruleg meöan allar
gærur voru rakaöar, ullin notuö i tóvinnu og bjórinn í ýmiss konar
skinnfatnaö. Heimilisiönaöur úr skinnum náöi aftur á móti aldrei sama
stigi Xistfengis eins og tóvinnan. Hins vegar kunni fólk aö verka skinn
meö ýmsu móti og þekkti vel kosti og galla á skinnum. Þannig er oröiö
tvískinnungur gamalt í málinu og haft um þaö fyrirbæri þegar hrútsgæra
flaqnar í lög.
Yfirlit um ýmsa þætti í ullarframleiöslu, ullariönaði og
tóvinnuhefð Islendinga er aó finna í ráðstefnuerindum sem haldin voru í
Ástralíu (Stefán Aöalsteinsson, 1979a) og Nýja Sjálandi (Stefán
Aðalsteinsson, 1984a).
Rannsóknir á ull.
miarmælingar.
Fyrstu þvermálsmælingar á islenskri ull geröi dr. Halldór Pálsson i
Bandarikjunum áriö 1944. Reyndist ullin óaögreind hafa meðalþvermálió
24,3 my (1 my = 1/1000 úr millimetra). Toglopi úr henni aðgreindri var
aó meóaltali 29,9 my i þvermál, en aðgreint þel 21,5 my (Halldór
Pálsson, 1947).
Mælingar á lengd og þvermáli ullar af einstökum kindum hófust meö
söfnun ullarsýnishorna af 140 íslenskum kindum vorið 1953. Þau
sýnishorn voru rannsökuð við Landbúnaöarháskólann aö Ási i Noregi árin
1954 og 1955 (Stefán Aðalsteinsson, 1955 og 1956).
Haustin 1957 og 1959 var safnað ullarsýnishornum til þvermáls-
mælinga af samtals 204 hrútum (Stefán Aðalsteinsson, 1958 og 1961).
Haustið 1958 voru tekin skinnsýnishorn af 20 ám á 2. vetri á Hesti
og þau send til Edinborgar til rannsóknar. Niöurstöður þeirra mælinga
birtust ekki hér á landi fyrr en nýverið (Stefán Aðalsteinsson, 1983a).
1 ullar- og gæruverkefni Rannsóknastofnunar landbúnaöarins,
Búnaðarfélags Islands og fyrirtækja i ullariönaði voru tekin
ullarsýnishorn af 548 lambsgærum og mælt þvermál þels og togs í þeim á
ullarrannsóknastofu Landbúnaöarháskólans aó Ási í Noregi (Emma
Eyþórsdóttir og Magnús B. Jónsson, 1985).
Samantekt á helstu niöurstööum mælinga á ýmsum eiginleikum
íslenskrar ullar er aö finna í 1. töflu.
Þaö er áberandi í töflunni aö lengd þels er aö jafnaói meiri i
sýnishornum frá hausti heldur en vori. Veldur þar sennilega mestu aö
þelið i vorullinni hefur þjappast saman og þófnað aö vetrinum.
Þá er einnig áberandi hærri prósenta merghára i sýnishornum frá
hausti heldur en vori. Sennileg skýring á þeim mun er sú aö sá hluti
toghársins sem vex aö vetrinum sé meö minni merg heldur en sá hlutinn
sem vex um sumar og haust. Þá er áberandi hátt hlutfall rauögulra hára i
sýnishornunum frá 1953. Þar gæti verið um aö ræöa skemmd á yfirborði
hára eöa stækjugulku af húsvist sem hefur verið flokkaó meö rauögulum
lit.