Ráðunautafundur - 15.02.1994, Blaðsíða 31

23
hærri afslátta og betri greiðslukjara en áður, einkum þar sem offramleiðsla er á flestum kjöt-
tegundum.
Á markaði þar sem framboð vöru er meira en eftirspum fellur markaðsverð vörunnar. Til
að halda stöðugu verði er því nauðsynlegt að minnka framboðið eða tappa offramleiðslunni út
af markaðnum. Á síðustu árum og áratugum hefur ffamleiðsla kindakjöts umfram innanlands-
neyslu verið flutt til útlanda og verðmunur á erlendum mörkuðum jafnaður með útflutnings-
bótum úr ríkissjóði. Einnig hefur verulegum fjárhæðum verið varið úr ríkissjóði til verðlækkana
á innanlandsmarkaði. Á þann hátt hefur haldist nægilegt jafnvægi milli framboðs og eftir-
spurnar til að opinber verðlagning hefur haldið. Með gildistöku núverandi búvörusamnings
vom útflutningbætur aflagðar og bann lagt við útflutningi á því kindakjöti sem beingreiðslur
hafa verið greiddar á, nema beingreiðslumar verði endurgreiddar. Þetta þýðir að umfram-
framleiðslu á innanlandsmarkaði er ekki lengur hægt að taka út af markaðnum heldur verður að
afsetja hana innanlands. Einnig er mun lægri upphæðum nú varið til verðlækkana innanlands en
áður. Þar sem framboð af flestum kjöttegundum er meira en eftirspurn hefur myndast mikil
spenna til verðlækkana og hefur verð á svínakjöti og nautakjöti lækkað vemlega á síðustu
mánuðum. Bundin verðlagning á nautakjöti er aðeins að nafninu til og verðlagning svínakjöts
er frjáls. Bundin verðlagning á kindakjöti veikir samkeppnisstöðu kjötsins og dregur úr sölu.
Minni sala kemur ffam í birgðasöfnun sem eykur ennfrekar þrýstinginn til verðlækkunar og nú
þegar em afurðastöðvar famar að gefa hærri afslætti á kindakjöt en áður og sá afsláttur fer
hækkandi.
Kindakjöt ber mun hærri slátur- og heildsölukostnað en aðrar kjöttegundir og veikir sá
munur samkeppnisstöðu kindakjöts enn frekar. Afurðalánakerfið er einnig þungt í skauti og
margt bendir til að skrilyrði bankanna fyrir veitingu afurðalána síðasta haust muni gera kinda-
kjötið enn þyngra í sölu. Líklegt er að krafan um lægri afslætti og styttri greiðslufresti á
kindakjöti hafi þau áhrif að verslanir og kjötvinnslur leggi minni áherslu á kindakjötið en meiri
áherslu á sölu annara kjöttegunda í staðin.
Smásöluverð á þeim unnu kjötvömm sem kindakjöt er megin uppistaðan í er tiltölulega
hátt. Stundum virðist ekki skipta máli hvort úrvals hráefni eða afskurður er notaður í vömna.
Þannig kostar t.d. hvert kg af pylsum um 800 kr. út úr verslun, kindabjúgu um 500 kr/kg,
kindakæfa milli 700 og 800 kr/kg, svo ekki sé nú minnst á lúxusvöru eins og hangiálegg á um
2700 kr/kg eða rúllupylsu á um 1700 kr/kg. Unnar kjötvömr em oftast verðmerktar hjá
vinnsluaðila og er algeng smásöluálagning á bilinu 30% til 40%. Hátt smásöluverð á unnum
kjötvörum hefur átt stóran þátt í að skapa jarðveg fyrir innflutt skyndifæði á síðustu ámm.
Með breyttum neysluháttum, sem kalla á styttri matreiðslutíma, hefur lambakjötið setið eftir
samkeppnislega séð bæði hvað varðar vömþróun og verðlagningu. Að mínu mati er löngu
tímabært að bændur, í samvinnu við hlutlausan og trúverðugan aðila, beiti sér fyrir ítarlegri
athugun á verðmyndun unninna kjötvara. Aðeins með góðri vömþróun og samkeppnishæfu