Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.2018, Blaðsíða 68

68 lífsstíll - heilsa 16. febrúar 2018
Á
hverjum degi koma pistlar frá fólki
í heilsugeiranum í fjölmiðlum. Það
er bombað alls konar upplýsingum
á hinn almenna borgara sem verð-
ur eðlilega hálf ringlaður við þetta. Þetta
þarf samt ekki að vera svona flókið.
Ef Einar frændi þinn á lagernum segir
þér frá nýja safakúrnum sem hann er að
fara á, þá er góð regla að láta það fara inn
um annað og út um hitt.
Ég er hrifinn af því að fólk setji stefn-
una á að bæta almenna heilsu meðan það
er að koma sér í form fyrir Nauthólsvíkina.
Þú getur lúkkað eins og Matthew McCon-
aughey en samt verið á hraðferð í átt að
sykursýki 2 út af ofneyslu á lélegum unn-
um kolvetnum.
En hvernig bætirðu heilsuna? Það er
mjög einfalt, með því að hætta að borða
RUSL. Ég ætla að leyfa mér að vitna í hinn
virta plötusnúð DJ Muscleboy: „If you eat
shit, you become shit.“ Þetta er bara ekki
flóknara en þetta.
Reyndu að minnka sykurinn eins og
þú getur. Þú nærð kannski ekki að kötta
hann alveg út en þú getur minnkað hann.
Reyndu að hafa brauð, pasta og aðrar unn-
ar kornvörur í algjöru lágmarki. Minnkaðu
jurtaolíur í mataræði þínu. Ef þú ert að
elda, notaðu þá bara smjör eða ólífuolíu til
dæmis. Þessar jurtaolíur eru eitur, á tand-
urhreinni íslensku. Það þreytta er að þetta
drasl er í öllu. Aldrei nota smjörlíki.
Eitthvert mesta svindl mannkyns-
sögunar er þessi fæðupýramídi þar sem
brauð, morgunkorn, pasta o.s.frv. á að
vera undirstaða fæðunnar eða 6–11 „serv-
ings“ á dag. Þvílíka kjaftæðið. Svo eru enn-
þá til íslenskir næringarfræðingar sem
nota þennan löngu úrelta ameríska rusl-
kolvetnapýramída sem Landlæknisemb-
ættið á Íslandi hefur aldrei nokkurn tím-
ann mælt með.
Af og til drepur brauð þig ekki. Ef þú
þarft að borða það veldu þá gæði. Segðu
svo bless við þetta unna morgunkorn. Já
meira segja Cheerios.
Láttu undirstöðuna í mataræðinu vera
grænmeti, kjöt, fisk, hnetur, möndlur,
ávexti, baunir, fræ, egg. Sætar kartöflur
eða brún grjón með mat er sniðugt. Ekk-
ert að því að grípa svo í hleðslu, hámark,
gríska jógúrt eða skyr í millimál. Veldu
bara týpurnar sem eru án viðbætts sykurs.
Lokaðu svo bara á þér munninum
eftir 20.00 á kvöldin. Þú hvílist betur
og líkaminn þarf að fá að gera við sig á
nóttunni. Hann getur það ekki ef hann
er upptekinn við að melta.
Ég mæli með að borðað sé vel af lax-
inum til að fá mikið af omega-3. Svo er
til dæmis íslenska lambið hátt í omega-3
líka. Við þurfum að reyna að minnka
omega-6 í mataræðinu og auka omega-3
inntökuna á móti. Með því að kötta út
jurtaolíur og borða meira af laxinum þá
ertu strax á góðri leið. Þegar þú færð þér
egg passaðu að þau séu frá lausagöngu-
hænum.
Ekki gleyma svo að hafa gaman af
þessu. Ef þú leyfir þér aldrei neitt þá
muntu springa og detta út. Þú þarft ekki
að hætta að fá þer kaldan yfir enska bolt-
anum eða köku þegar þú ferð í barna-
afmæli. Þegar þú horfir til baka yfir árið
þegar þú skálar á áramótunum, þá skiptir
mestu máli að hafa verið heilt yfir góður í
matnum. Þá ertu í toppmálum. n
Gangi ykkur vel og góðar stundir!
Kveðja, Egill Einarsson íþróttafræðingur
Ekki treysta Einari
frænda á lagernum
Þ
að má líkja líkama með
vefjagigt við rafmagns-
gítar og magnara. Þegar
þú tekur í strenginn á raf-
magnsgítar þá er það álag á lík-
amann. Þeir sem eru með vefja-
gigt eru með magnara sem er of
hátt stilltur. Fólk með vefjagigt
er bara með bilaðan magnara,
það er of næmt fyrir verkjum og
verkirnir vara lengur,“ segir Arn-
ór Víkingsson, gigtarlæknir hjá
Þraut, í samtali við DV.
Arnór segir mikla framþró-
un hafa átt sér stað á þessu sviði
á undanförnum árum, mikil vit-
undarvakning hafi átt sér stað en
enn sé langt í land með að finna
réttu meðhöndlunina á þessu sjúk-
dómi. Beðið er eftir betri lyfjum
með minni aukaverkunum sem og
að Landspítalinn taki í gagnið já-
eindaskanna sem geri sérfræðing-
um kleift að staðsetja vefjagigtina.
Arnór og samstarfsfólk hans
hafa tekið á móti á annað þús-
und manns með vefjagigt á síð-
ustu árum, hann segir að margir
hverjir komi of seint og því legg-
ur hann mikla áherslu á að grip-
ið sé eins snemma inn í og hægt
er. Það er hægara sagt en gert þar
sem algeng einkenni vefjagigt-
ar, sjá hér til hliðar, eru algeng í
daglegu lífi. Þraut notar einfald-
an spurningalista, FIQ, þar sem
hægt er að komast að því hvort
maður sé með vefjagigt eða ekki.
Spurningalistann má finna á
heimasíðu Þrautar.
Arnór segir að vefjagigt sé jafn-
raunverulegur sjúkdómur og
kransæðastífla og vísar því alfarið á
á bug þeim hugmyndum að vefja-
gigt eigi sér sálrænar skýringar eða
sé einhvers konar ímyndunarveiki
og segir slíka fordóma auka mjög á
vanlíðan sjúklinga. Vefjagigt er ekki
þunglyndi, leti, kvíði eða streita, slíkt
eru fordómar en fólk getur orðið
þunglynt, kvíðið, framtakslaust og
stressað af stöðugum verkjum. n
„Fólk með vefjagigt er bara
með bilaðan magnara“
Algeng einkenni vefjagigtar
Verkir. Þreyta. Svefntruflanir. Morgunstirðleiki. Lestrar-, tal- og minniserfiðleikar. Einbeitingarskortur. Svíðandi tilfinning í húðinni.
Náladofi og dofatilfinning í fingrum, tám og í kringum munninn. Þunglyndishugsanir. Höfuðverkur. Jafnvægisröskun. Hjartsláttarköst
og andþrengsli. Órólegur ristill og þvagblaðra. Tíðatruflanir (sársaukafullar, óreglulegar og miklar blæðingar). Streita og óróleiki í
líkamanum. Aukin næmni gagnvart sterkri lykt, sterku ljósi og hávaða.
5 leiðir til að takast á við vefjagigt
Svefn
Slökun og náttúrulegur svefn skiptir
sköpum við að minnka næmni líkamans
gagnvart áreiti. Hefðbundin svefnlyf á
borð við imovane og stilnoct hjálpa hins
vegar ekki til, best er að ná náttúrulegum
svefni með góðri slökun.
Minnka líkamlegt áreiti
Einstaklingur með vefjagigt finnur meira
fyrir líkamlegu álagi en aðrir og álag sem
öðrum finnst eðlilegt, eins og til dæmis að
sitja lengi, getur valdið verkjum og jafnvel
sársauka hjá einstaklingi með vefjagigt.
Best er því að reyna að minnka líkamlegt
áreiti eins mikið og hægt er.
Minnka andlegt áreiti
Mikið andlegt áreiti leiðir til streitu sem
leiðir til svefnvandamála sem leiðir til
meira næmis fyrir verkjum. Gott er að
slaka og minnka andlegt áreiti.
Rétt líkamsþjálfun
Einstaklingur með vefjagigt getur ekki
byrjað einn daginn í crossfit og farið
að hjóla í vinnuna. Það þýðir ekki að
viðkomandi þurfi að hætta að hreyfa sig,
mikilvægt er að fara hægt af stað, lyfta
léttu og passa að hreyfingin leiði ekki til
óþarfa verkja. Hreyfing er hins vegar holl
og stuðlar að betri svefni.
Fræðsla
Það er lykilatriði fyrir þá sem hafa
vefjagigt að skilja sjúkdóminn og finna
eigin mörk. Vefjagigt er flókinn sjúkdómur
og því þarf hver og einn að átta sig á
einkennunum og finna eigin mörk og
meðferð við hæfi í samráði við heilbrigð-
isstarfsfólk.
Arnór Víkingsson gigtarlæknir vísar því á bug að vefjagigt sé ímyndunarveiki
5 leiðir
til að lifa
af veturinn
Samkvæmt dagatalinu eru bara nokkrar
vikur eftir af vetrinum, sem betur fer.
Þótt það sé kaldur, dimmur vetur með
tilheyrandi bílrúðuskafi, morgunþreytu,
forstofubleytu og kvefi þá eru nokkrar
leiðir til að halda sér frískum og ferskum
á meðan beðið er eftir sumrinu.
1 Sendu þreytuna í frí Við hér nyrst á norðurhveli jarðar fáum ekki
nógu mikla sól á veturna, það veldur
þreytu og jafnvel skapvonsku. Þess
vegna er mikilvægt að reyna að láta
sólina skína eins mikið á mann og hægt
er. Gott er að fara í göngutúr í hvert
skipti sem færi gefst eða verða sér úti
um dagsbirtulampa.
2 Borðaðu ávexti í stað sælgætis Þú átt vissulega skilið að fá ís og
nammi eftir að hafa klöngrast í gegnum
snjó og gert þitt besta til að fótbrotna
ekki. Það er hins vegar ekki hollt, það er
miklu betra fyrir heilsuna og líðanina til
lengri tíma að skipta namminu, snakkinu
og ísnum út fyrir ber, mandarínur og epli.
3 Drekktu mjólk Það er gott að vera með sterkt ónæmiskerfi
þegar kveftímabilið gengur yfir. Mjólk
inniheldur mikið af próteinum, A og
B12-vítamínum og kalk. Ef þér hugnast
ekki að drekka mjólk þá er hægt að búa
til heitt kakó.
4 Ekki planta þér heima Nýttu hvert tækifæri sem gefst til
að fara út úr húsi, gaman er að prófa
eitthvað nýtt eins og að fara út að renna
sér í svörtum ruslapoka eða jafnvel á
skauta. Hreyfing er ekki bara holl og úti-
veran góð leið til að nálgast smá sólskin
heldur getur útivera með fjölskyldunni
minnkað spennuna á heimilinu sem
fylgir því að hanga inni vikum saman.
5 Gerðu mikið úr morgunmatnum Morgunverður er mikilvægasta
máltíð dagsins og enn mikilvægari
á veturna. Góður og næringarríkur
morgunverður gefur þér meiri orku yfir
daginn og styrkir ónæmiskerfið.
Arnór Víkingsson Gigtarlæknir
Ari Brynjólfsson
ari@pressan.is