Morgunblaðið - 15.03.2018, Side 55

55
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MARS 2018
mannsæmandi aflaverðmætum ef
þorskurinn var tregur til en ufsinn
var að gefa sig,“ segir í úttektinni.
Stuðullinn getur reynst erfiður
„Meðan verð fer hækkandi er
þorskígildisstuðullinn að vinna með
strandveiðisjómönnum þar sem
hann er reiknaður út frá verði síð-
asta árs.“
Um leið og verð fari lækkandi
geri stuðullinn sjómönnum erfitt
fyrir að fiska aukategundir, því
verðmætin séu ekki nægilega mikil.
„Þrátt fyrir að verð á ufsa hafi
lækkað úr 164 kr/kg árið 2015 í 69
kr/kg árið 2017 breyttist þorskígild-
isstuðullinn lítið, eða úr 0,81 í 0,79.
Á fiskveiðiárinu 2017/18 er stuðull-
inn 0,72. Ef borið er saman með-
alverð á þorski og ufsa á strandveið-
um hefði stuðullinn átt að vera 0,35.
Þorskígildisstuðullinn reiknast þó
einnig út frá aflaverðmætum sem
fást frá öðrum veiðarfærum á ufsa.
Verð fyrir ufsaafla frá öðrum veið-
arfærum er enn nokkuð hátt og
annað en verð til strandveiðisjóm-
anna og því lækkar þorskígildis-
stuðullinn ekki.“
Ánægja með kerfið dvínað
Fram kemur að mikil ánægja hafi
verið með strandveiðikerfið eftir
fyrsta árið en ánægja með kerfið
hafi síðan þá dvínað, sem verði að
teljast eðlilegt þar sem fiskverð hafi
lækkað mikið. Margt hafi þar áhrif
en tveir veigamiklir þættir séu
gengisstyrking krónunnar og for-
sendubreytingar sem orðið hafi á
ufsaveiðum innan kerfisins.
„Markaðurinn hefur einnig lært
inn á strandveiðikerfið og þekkt er
að fyrstu vikur hvers mánaðar að
sumri til hrúgast fiskur inn á mark-
að frá strandveiðibátum sem leiðir
til lækkunar verðs á mörkuðum,“
segir í úttektinni. Bátar á krók-
aflamarki hafi þannig gjarnan beðið
í höfninni á meðan þetta gengi yfir.
Bent er á að strandveiðarnar séu
eini hluti íslensks sjávarútvegs sem
ekki sé að einhverju leyti markaðs-
drifinn. Strandveiðisjómenn sitji því
ekki við sama borð og aðrir þegar
kemur að vali um það hvenær haldið
skuli til veiða, með það að markmiði
að skila sem verðmætastri afurð til
lands.
„Til að koma til móts við þetta er
mikil umræða meðal strandveiði-
sjómanna um að liðka um fyrir sjó-
mönnum með því að taka upp viku-
hámark, skipstjórar ráði hvaða
daga veitt sé eða fara aftur í sókn-
armark.“
Allt miði þetta að hagræðingu á
veiðum þegar kreppir að strand-
veiðiútgerð. „Langflestir strand-
veiðisjómenn hafa líklega lent í því
að þurfa að hætta í góðu fiskiríi af
því að þeir voru að verða komnir
með skammtinn,“ er enda fullyrt í
niðurstöðum úttektarinnar.
Meðaltekjur tæp milljón króna
Einnig leiðir hún í ljós að hinn
dæmigerði strandveiðisjómaður er
karlmaður yfir 50 ára aldri, gerir út
á bátnum sínum einn í áhöfn og er
með 4 rúllur um borð. Þá hefur
hann áður unnið í sjávarútvegi eða
starfar þar samhliða strandveiðum.
„Það tekur hann um 11 daga að
gera bátinn tilbúinn til veiða, hann
selur allan afla á markað og heildar-
tekjur eftir vertíðina eru tæplega
milljón krónur.“
Bent er á að eitt af yfirlýstum
markmiðum með strandveiðikerfinu
hafi verið að auka nýliðun í kerfinu.
Fullyrt er að það virðist ekki hafa
heppnast sem skyldi, en árið 2009
hafi 20% útgerðaraðila ekki verið
viðloðandi útgerðarrekstur áður.
Árið 2017 hafi hlutfallið verið 10%.
Strandveiðikerfið hafi því ekki
reynst vera sú brú fyrir nýliða inn í
aflamarkskerfið sem vonast var eft-
ir. Að sama skapi vari veiðarnar
ekki nægilega lengi til að strand-
veiðiútgerð sé raunhæfur atvinnu-
möguleiki allt árið, og því sé hætt
við að talað sé um strandveiðikerfið
sem nokkurs konar sjómennsku
áhugamanna.
Fóru inn til að afla
veiðireynslu
Athygli vekur að vikið er að því í
úttektinni að nokkrir aðilar sem
rætt hafi verið við, í nokkurs konar
bryggjuspjalli, nefndu að ein meg-
inástæða þess að þeir hefðu upp-
haflega farið í kerfið hefði verið til
að afla veiðireynslu ef ske kynni að
kerfið yrði aflagt og strandveiðisjó-
mönnum úthlutað aflamarki byggðu
á veiðireynslunni.
Segir þá að jafnvel þó að strand-
veiðar hafi ekki náð takmarki sínu
með nýliðun innan greinarinnar, sé
vert að hafa í huga að mikil sam-
keppni ríki almennt um vinnuafl á
Íslandi.
„Strandveiðar hafa glætt margar
litlar hafnir úti á landi sem áður
höfðu tapað aflaheimildum nýju lífi
og hafa veiðarnar hleypt mönnum
inn sem sáu sér ekki fært að komast
inn í kerfið eins og það var áður.“
Ferðamennskan framtíðin?
Að lokum segir í úttektinni að
erfitt sé að spá fyrir um framtíð-
arhorfur strandveiða. Verð á ufsa sé
enn lágt á mörkuðum og hafi lækk-
að örlítið frá ágúst til september á
síðasta ári.
„Ef ekkert breytist varðandi
meðafla verður ufsaafli því að öllum
líkindum í lágmarki á komandi
strandveiðum.“
Nokkur umræða hefur verið um
það hvort tengja megi strandveiðar
ferðaþjónustu, en þekkt er að ferða-
menn heillast margir hverjir af
sjarma strandveiðanna þegar þeir
sjá lífið í kringum litlar hafnir.
Fullyrt er hins vegar að ekki sé
sjálfgefið að ferðamönnum verði
leyft að borga fyrir að fara einn túr
með strandveiðibát.
„Strandveiðihafnir hafa misgott
aðgengi að ferðamönnum og gæti
slíkt líklega skapað aukatekjur fyrir
sjómenn í höfnum þar sem það er
gott. Undirbúa þyrfti reglur í kring-
um þetta því ef slys verða við slíka
ferðamennsku gæti það haft afdrifa-
ríkar afleiðingar. Ljóst er því að
skapa þyrfti gífurlega flókið reglu-
verk til að sameina þetta tvennt og
stangast það verulega á við einfald-
leika strandveiðanna.“
Morgunblaðið/Alfons Finnsson
Sjómennska Sagt er að hætt sé við því að talað sé um strandveiðikerfið sem
nokkurs konar sjómennsku áhugamanna; veiðarnar vari ekki nógu lengi.
Guðmundur Óskarsson fiskifræðing-
ur flytur í dag erindið „Fimmtíu ár
frá hruni íslenska vorgotssíldar-
stofnsins – þróun stofnstærðar síðan
þá“ á málstofu Hafrannsóknastofn-
unar. Að því er fram kemur í tilkynn-
ingu frá stofnuninni verður málstof-
an haldin í fyrirlestrarsal á 1. hæð
Sjávarútvegshússins að Skúlagötu 4.
Hefst hún klukkan 12.30 og eru allir
sagðir velkomnir, en henni verður
jafnframt streymt á sérstakri You-
Tube-rás stofnunarinnar.
Þrír síldarstofnar hrundu
Í ágripi Guðmundar segir að í lok
sjöunda áratugar síðustu aldar hafi
orðið hrun í þeim þremur síldar-
stofnum, sem þá var að finna kring-
um Ísland, einkum vegna ofveiði.
„Íslenski sumargotsstofninn náði
sér fljótlega á strik og norsk-íslenski
vorgotssstofninn nokkru síðar, með-
an íslenski vorgotsstofninn hefur
ekki rétt úr kútnum.“
Fram kemur að íslenski sumar-
gotsstofninn og norsk-íslenski vor-
gotsstofninn hafi alla jafna haft sama
útbreiðslusvæði og verið aðallega
veiddir samhliða á haustin, og að-
greindir út frá kynþroskastigi.
Guðmundur greinir frá því að nið-
urstöður aðgreiningar í gögnum úr
afla og rannsóknaleiðöngrum á ár-
unum 1962 til 2016 sýni að íslenski
vorgotsstofninn sé enn til staðar.
Hlutfall hans hafi verið á bilinu 13 til
33% á sjöunda áratugnum, en undir
5% öll ár síðan þá og að meðaltali að-
eins 1,4% á tímabilinu 1970 til 2016.
Einstakir árgangar hafi reynst
stærri en aðrir, sem leitt hafi til smá-
vægilegrar aukningar sum árin.
Aukið hlutfall íslenska vorgots-
stofnsins í afla í kringum árin 2004
og 2013 hafi átti sér stað samfara
endurkomu norsk-íslenska vorgots-
stofnsins inn á fæðusvæðin austan
(~2004) og norðan Íslands (~2013).
„Niðurstöðurnar styðja gamla til-
gátu um að íslenski vorgotsstofninn
myndi mögulega ekki ná sér á strik
fyrr en norsk-íslenski vorgotsstofn-
inn færi að ganga inn á Íslandsmið
aftur, því þeir voru taldir skyldir
stofnar og samgangur á milli
þeirra.“ sh@mbl.is
Niðurstöður styðja gamla til-
gátu um síldina sem hvarf
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Síld í bátum í Reykjavíkurhöfn Hrun varð í síldarstofnunum þremur í lok
sjöunda áratugarins. Íslenski vorgotsstofninn hefur ekki rétt úr kútnum.
Renndu við hjá okkur
í Tangarhöfða 13
FAI varahlutir
Ódýrari kostur í varahlutum!
stýrishlutir
hafa verið leiðandi í yfir 10 ár.
Framleiddir undir ströngu
eftirliti til samræmis
við OE gæði.
Sími 577 1313
kistufell.com
TANGARHÖFÐA 13
VÉLAVERKSTÆÐIÐ
Illuminate colour
Illuminate colour línan er byggð á lífrænni Acai olíu og hörfræ olíu.
Þessar nærandi olíur eru notaðar til að byggja upp mýkt
og hjálpar við viðgerð á hárinu.
Næringaríka olían er full af omega 3, omega 6 og
öðrum fjölbreyttum vítamínum. Eins og t.d. B1,B2, B3
og Vítamín C+D. Ávinningur þessara efna bjóða
upp á fullkomna blöndu af auknum gljáa og ljóma.
Modus Hár og Snyrtistofa - Smáralind | harvorur.is
REF Stockholm er 12 ára gamalt
Professional haircare merki
REF Stockholm er 100 % Vegan ,
sulfate, Paraben, glúten
og Cruelity free
Sjá nánar á harvorur.is