Morgunblaðið - 01.06.2018, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. JÚNÍ 2018
Heilinn er eitt
merkilegasta líffæri
mannslíkamans, hann
stjórnar allri starf-
semi líkamans, sem
reiðir sig á að heilinn
sé í lagi. Heilahrist-
ingur og önnur höfuð-
meiðsli eru algengari
og alvarlegri en
margir gera sér grein
fyrir. Ef heilinn verð-
ur fyrir hnjaski og grunur leikur á
að einhver hafi fengið heilahristing
er mikilvægt að bregðast rétt við
og fara hægt af stað aftur.
Nokkuð algengt er að íþrótta-
fólk fái höfuðhögg og þurfi í kjöl-
farið að hætta í sinni íþrótt vegna
langvarandi afleiðinga höggsins.
Að undanförnu hefur íslenskt
íþróttafólk stigið fram í auknum
mæli og talað um meiðsli sín og af-
leiðingar þeirra. Afleiðingar sem
oft á tíðum hefði verið hægt að
koma í veg fyrir með réttri með-
höndlun.
Höfuðhögg geta verið afar mis-
munandi og afleiðingar þeirra líka.
Þau geta valdið blæðingum eða
bólgu í ysta lagi höfuðs. Slíkt sést
oftast með berum augum og því
auðvelt að greina. Höfuðhögg geta
líka haft áhrif á höfuðkúpuna og
jafnvel brotið hana. Slíkt er líka
tiltölulega auðvelt að greina með
hjálp sneiðmynda eða segulóm-
unar. Þannig er einnig hægt að
greina blæðingar og bólgur við
heila, en heilahristing er hins veg-
ar erfitt að greina þar sem afleið-
ingar hans sjást yfirleitt ekki á
myndum.
Heilahristingur er þegar tíma-
bundin truflun verður á starfsemi
heilans vegna áverka. Hann getur
orðið við beint högg á höfuðið eða
við óbeint högg sem verður til
þess að heilinn hreyfist inni í höf-
uðkúpunni.
Einkenni heilahristings geta
verið að viðkomandi vankast, er
með höfuðverk, ógleði,
uppköst, svima, sjón-
truflanir, breyting
verður á skapi og
fleira. Það er mismun-
andi hvaða einkennum
menn finna fyrir og
hvenær. Sumir finna
strax fyrir einkennum
en aðrir aðeins seinna
og því er mikilvægt að
fylgjast vel með þeim
sem fær högg.
Fái einstaklingur
höfuðhögg og grunur
leikur á heilahristingi er æskilegt
að lágmarka hættuna á öðru
höggi, svo sem með því að taka
viðkomandi út af vellinum í leik
eða láta hann hvíla á æfingu, þar
sem annað högg getur valdið svo-
kölluðu second-impact syndrome
(SIS). Þá kemur mikill bjúgur í
heilann og viðkomandi getur orðið
fyrir alvarlegum heilaskaða og
áverkum sem geta varað til ævi-
loka. Seinna höggið þarf ekki að
vera mikið eða alvarlegt, bara að
það verði meiri truflun á starfsemi
heilans. SIS getur leitt til örorku
og til eru tilvik þar sem slíkt hefur
leitt til dauða.
Flestir jafna sig á heilahristingi
á fyrstu 10 dögunum eftir, en örfá-
ir fá það sem kallað er heilahrist-
ingsheilkenni, eða postconcussio-
nal syndrome. Þá heldur fólk
áfram að vera með einkenni heila-
hristings svo sem höfuðverk, en
getur einnig upplifað hljóð- og/eða
ljósfælni, kvíða og depurð. Þetta
getur haft mikil áhrif á daglegt líf
og erfitt getur verið fyrir viðkom-
andi að ganga í skóla eða sinna
vinnu.
Til að koma í veg fyrir alvar-
legar afleiðingar höfuðhögga og
heilahristings skiptir miklu máli að
þjálfarar, sjúkraþjálfarar og
starfsfólk íþróttafélaga viti hvern-
ig eigi að bregðast við. Að verk-
ferlar séu skýrir og ekki sé tekin
áhætta með framtíð leikmanna.
Knattspyrnusamband Íslands,
KSÍ, hefur boðið upp á fræðslu
fyrir þessa aðila auk þess sem slík
fræðsla er orðin hluti af þjálfara-
námi í einstaka íþróttagreinum.
Betur má þó ef duga skal. Fræðsl-
an þarf að vera meiri og allir
verða að láta sig málið varða.
Þó svo að einstaklingurinn hljóti
alltaf að bera ábyrgð á sjálfum sér
og foreldrar á börnum sínum er
ábyrgð þeirra sem þjálfa og
standa að íþróttaæfingum og
keppni mikil. Þjálfarar, sjúkra-
þjálfarar og starfsfólk íþrótta-
félaga eru ekki bara fyrirmyndir
heldur einnig fyrirliðar félaganna.
Þeir eiga að sýna gott fordæmi og
vera vel upplýstir og undirbúnir ef
eitthvað kemur upp á. Þeir þurfa
ekki að finna upp hjólið sjálfir þar
sem nóg er af upplýsingum um
höfuðhögg og heilahristing og við-
brögð við þeim hjá sérfræðingum
sem gjarnan vilja deila upplýsing-
unum og eru einnig á netinu. Þess-
ar upplýsingar ættu að vera að-
gengilegar á heimasíðum allra
íþróttafélaga, auk þess sem
tryggja þyrfti að verkferlar væru
til um það hvernig bregðast skuli
við áverkum leikmanna.
Fái leikmaður höfuðhögg á æf-
ingu eða í leik ber að bregðast rétt
við og styðja leikmanninn til að
jafna sig og koma aftur heill til
leiks þegar hann er tilbúinn.
Ábyrgðin er þjálfarans, sjúkra-
þjálfarans, liðsfélaganna, dómara
og áhorfenda. Ábyrgðin er okkar –
öxlum hana.
Ábyrgðin er okkar
– um höfuðhögg í íþróttum
Eftir Sölku
Gústafsdóttur »Höfuðhögg og heila-
hristingur geta haft
langvarandi afleiðingar
sem oft er hægt að
koma í veg fyrir með
réttri meðhöndlun.
Salka Gústafsdóttir
Höfundur er nemandi í Langholts-
skóla og leikmaður 4. flokks Vals í
handbolta.
03salka@langholtsskoli.is
Galleri Ozone | Austurvegi 35 | 800 Selfoss | S. 534 8040 | Skoðaðu úrvalið á | Sendum frítt um land allt
Glæný
sending
VINNINGASKRÁ
5. útdráttur 31. maí 2018
31 8085 20151 27640 37203 49426 59412 70994
689 8308 20297 27934 37492 49688 59904 71300
1136 8724 20659 27945 37670 49732 60847 71540
1254 8916 20765 28088 38453 49997 61026 71793
1785 8994 20824 28183 38499 50280 61482 71995
2178 9173 21579 28331 38811 50407 61802 72247
2289 9233 21679 28382 39273 50718 61857 72647
2433 9366 21692 28431 39610 50734 61872 72884
2953 9376 21957 28996 39908 51043 62042 73474
3403 10616 21981 29024 40117 51487 62575 74008
3438 10620 22214 29127 40137 51543 63041 74142
3824 11029 22308 29365 40494 51709 64072 74310
3979 12452 22485 29503 40706 51726 64210 74393
3985 12537 22495 29605 40833 52088 64255 74487
4051 13289 22862 30565 41050 52148 64278 74889
4057 13369 23251 30624 41146 53387 64297 75000
4788 13722 23390 31154 41717 53407 65173 75080
4812 14415 23480 31788 42029 53716 65378 75482
4827 15444 24348 31882 42468 53759 65746 75801
4851 15460 24439 32001 43452 54219 65992 75869
4909 16973 24641 32247 43579 54469 66304 76171
4920 16980 24643 32777 44115 54991 66552 76759
5214 17415 24951 32819 44399 55060 66911 77380
5416 17740 24961 32898 44954 55494 67524 77449
5822 17751 25044 32909 45441 55559 68265 78030
5987 17956 25090 32974 45830 56341 68870 78494
6067 17995 25213 32992 45881 56342 69369 78855
6212 18133 25580 33424 45917 56506 69530 79084
6361 18457 26454 33486 46600 56916 69558 79251
6578 18525 26626 34614 46701 57034 69910 79772
6911 18910 26664 34957 46986 57362 69954 79877
7117 19085 26842 35432 47202 57372 70301
7215 19299 26873 35450 47288 57541 70587
7316 19435 27037 35762 47520 58001 70588
7611 19771 27278 36118 48119 58214 70718
7670 19901 27312 36199 48382 58519 70764
7807 19975 27612 37066 48801 58623 70882
306 8103 19504 33108 44473 56454 62048 73379
727 8765 19536 34978 45686 56469 62377 73834
906 10640 25250 35170 45728 56535 62896 74294
1159 11090 25362 35876 46721 57205 63133 74331
1845 11688 25970 35980 47153 57679 64322 76057
2284 13089 27146 36756 47793 58126 65754 76235
3575 14159 27470 37176 48101 59859 66137 77622
3738 15527 27807 37346 48612 60309 66243 78958
6214 16396 29250 38003 48808 60935 68173 79109
6915 16509 29447 41203 48940 60957 69165
7356 16668 29572 41609 49412 61206 70389
7392 17677 30762 43524 51580 61498 70663
7967 19071 33081 44081 52271 61691 72681
Næstu útdráttir fara fram 7., 14., 21. & 28. júní 2018
Heimasíða: www.das.is
Vinningur
Kr. 10.000 Kr. 20.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 20.000 Kr. 40.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 150.000 Kr. 300.000 (tvöfaldur)
30302 34517 57549 67792
Vinningur
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
3721 10919 22140 42111 62742 73098
5307 12892 22670 44806 66365 73177
7280 13915 35527 45099 67905 74197
10403 20311 36399 59639 68386 74919
Aðalv inningur
Kr. 2.000.000 Kr. 4.000.000 (tvöfaldur)
4 0 6 6 2
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
ÞARFTU AÐ LÁTA GERA VIÐ?