Morgunblaðið - 07.06.2018, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2018
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Allsherjar- og menntamálanefnd
gerði fáar tillögur að breytingum á
frumvarpi Sigurðar Inga Jóhanns-
sonar, samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðherra til heildarlaga um
Þjóðskrá Íslands.
Tillaga er gerð um að ráðherra
skuli setja á stofn fagráð fulltrúa
Þjóðskrár Íslands, hagsmunaaðila
og annarra aðila í þeim tilgangi að
vera vettvangur samráðs og upplýs-
ingaskipta á fagsviðum stofnunar-
innar. Áður var kveðið á um að þetta
væri ráðherra aðeins heimilt, en ekki
skylt.
Breytingin er tilkomin vegna at-
hugasemda sem fram komu fyrir
nefndinni um að samráð yrði tryggt
við hagsmunaðila á öðrum vettvangi
sem sinntu m.a. ákveðnu eftirlits-
hlutverki með starfseminni.
Fyrirvari um persónuvernd
Þá er gerð tillaga um að almennur
fyrirvari um heimildir laga um per-
sónuvernd og vinnslu persónuupp-
lýsinga verði settur í nokkra laga-
bálka, til samræmis við almennan
fyrirvara í frumvarpinu.
Um er að ræða lög um kosningar
til Alþingis og lög um kosningar til
sveitarstjórna þar sem Þjóðskrá Ís-
lands er heimiluð vinnsla persónu-
upplýsinga við gerð kjörskrárstofna
og einnig að samkeyra meðmæl-
endalista framboðsaðila við þjóð-
skrá. Hið sama á við um ákvæði laga
um framkvæmd þjóðaratkvæða-
greiðslna þar sem Þjóðskrá Íslands
er heimil vinnsla persónuupplýsinga
við gerð kjörskrárstofna.
Fáar breyting-
ar lagðar til
 Samráð hagsmunaðila tryggt í frum-
varpi til heildarlaga um Þjóðskrá
Morgunblaðið/Sverrir
Þjóðskrá Nefndin gerði fáar til-
lögur að breytingum á frumvarpi.
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Tíu ár eru í dag liðin frá því Vatna-
jökulsþjóðgarður var settur á stofn
og verður ný fræðslustefna fyrir
þjóðgarðinn kynnt í Ásbyrgi í dag.
Miklar vonir eru bundnar við að
þjóðgarðurinn fullnægi skilyrðum til
skráningar í heimsminjaskrá
UNESCO, en umsókn þar að lút-
andi var lögð inn í janúar á þessu
ári. Þykja jákvæð viðbrögð við um-
sókninni benda til
þess að líklega
verði hún sam-
þykkt.
Ármann Hösk-
uldsson, stjórnar-
formaður Vatna-
jökulsþjóðgarðs
og eldfjallafræð-
ingur, segir að Ís-
lendingar hafi
lært mikið um
rekstur stórra
þjóðgarða síðastliðinn áratug. Enn
sé þó margt ólært.
„Þegar á heildina er litið held ég
að reynslan sé mjög jákvæð. Ég
held að allir Íslendingar líti á þetta
sem jákvætt fyrirbrigði og gestir
okkar dást að því að svona lítil þjóð
skuli taka jafn mikið land undir
þjóðgarð,“ segir hann.
Á heimsminjaskrá eru aðeins
staðir sem taldir eru hafa gildi fyrir
allt mannkyn. „Það er stórt skref
fyrir litla þjóð að óska eftir því að
þetta svæði verði tekið á heims-
minjaskrá. Með því segjum við að
þjóðgarðurinn sé ekki aðeins mik-
ilvægur fyrir komandi kynslóðir Ís-
lendinga, heldur komandi kynslóðir
mannkyns til að læra af,“ segir
Ármann.
Vísbending um áhuga
UNESCO
Nefnd Alþjóðanáttúruvernd-
arsamtakanna (IUCN) kemur hing-
að til lands strax á þessu ári til að
taka garðinn út, án þess að láta vita
af sér. Til samanburðar tók það
Frakka um tíu ár að ná eyrum
nefndarinnar til að gera úttekt á
eldfjallasvæðinu Puy de Dôme í Au-
vergne í Mið-Frakklandi.
„Þetta er sterk vísbending og
þetta er líka í fyrsta sinn sem stung-
ið er upp á því við UNESCO að það
sé tekið inn heilt kerfi. Í þjóðgarð-
inum eru innri öflin sem búa til jörð-
ina, eldgosin og það sem kemur upp
á yfirborð. Á sama stað eru líka ytri
öflin sem eru jöklarnir, rennandi
vatn, vindurinn, frostið o.s.frv.
Við tengjum þetta allt saman frá
rótum eldfjallsins upp í myndun
þess og til eyðingar þess. Að því
leytinu til er þetta mjög sérstakt
svæði á heimsvísu,“ segir Ármann.
Sem dæmi um sérstöðu Vatna-
jökulsþjóðgarðs nefnir Ármann
einnig að hann nái nú einnig frá
fjalli til fjöru, þ.e. eftir að Breiða-
merkursandur og Fell urðu hluti
hans á síðasta ári. „Þjóðgarðurinn
er þannig í eðli sínu að hann er í
stöðugri breytingu. Jöklarnir
minnka og breyta sér, skriðuföll
fylgja þeim sem leiða af sér jarð-
breytingar. Síðan eru auðvitað eld-
gos inni í jöklunum með reglulegu
bili sem breyta líka landslaginu og
öllu því sem í þjóðgarðinum er,“
segir hann.
Ágangur ferðamanna er mikill
Ármann nefnir að þrátt fyrir að
þjóðgarðurinn fagni nú tíu ára til-
veru sé hann að miklu leyti enn
ómótaður. Ný stjórnunar- og
verndaráætlun fyrir þjóðgarðinn er
í vinnslu og atvinnustefna um sam-
skipti við fyrirtæki innan marka
hans, er á lokastigi.
„Það eru engar stórvægilegar
breytingar á verndaráætluninni, en
hún er umskrifuð og betur læsileg.
Lagabreytingar árið 2016 gerðu að
verkum að nú er hægt að breyta ein-
stökum köflum hennar, setningum
eða bæta við. Áður þurfti að taka
hana til endurskoðunar í heild
sinni,“ segir hann og nefnir að þann-
ig verði til dæmis hægur leikur að
laga verndaráætlun fyrir Breiða-
merkursand og Fell að verndar-
áætlun þjóðgarðsins.
Spurður um ágang vegna fjölg-
unar ferðamanna síðustu ár, svarar
hann að þjónustunni stafi viss ógn
af. Þjóðgarðinum sé þröngur stakk-
ur sniðinn hvað fjármagn varðar og
ýmsir þjónustuliðir líði fyrir.
„Þjóðgarðurinn, eins og flestar
aðrar ríkisstofnanir, er að berjast
við vanfjármögnun. Við fáum ekki
fjármagn miðað við stærð hans og
umfang. Í ljósi fjölgunar ferða-
manna, ekki síst vetrarferðamanna,
mæðir mest á suðursvæðinu því það
er opið allan ársins hring. Norður-
svæðið lokast af sjálfu sér á veturna
nema við Ásbyrgi og Dettifoss,“ seg-
ir hann. „Það þarf að finna einhverja
lausn þannig að garðurinn verði
meira og minna sjálfbær. Ef það er
hægt að taka gjald af gestunum, þá
þýðir það auðvitað að þegar gestum
fjölgar þá aukast tekjur. Þá getur
þjóðgarðurinn bætt við þjónustu og
svarað auknu álagi,“ segir Ármann.
Rannsaka Öræfajökul í sumar
Sigketill í jökulhettu Öræfajökuls
sem myndaðist í vetur er nýjasta
áminningin um þau náttúruöfl sem
búa í Vatnajökulsþjóðgarði.
Ármann ásamt hópi annarra vís-
indamanna mun í sumar rannsaka
Öræfajökul í þeim megintilgangi að
afla frekari upplýsinga um kviku-
kerfi eldfjallsins. Að hans sögn er
staðan enn sú sama og verið hefur,
jökullinn nötri og taki enn við kviku.
„Hvað þjóðgarðinn varðar, þá er
þetta háalvarlegt. Þetta er það
svæði þar sem flestir gesta okkar
eru,“ segir hann.
Sögulegar heimildir benda til þess
að hraustlegra jarðskjálfta verði
vart nokkrum klukkustundum áður
en gos verði í jöklinum. „Nú að
sumri til, sérstaklega þegar svona
margir ferðamenn eru á svæðinu, þá
veitir okkur ekkert af þessum
klukkutímum til að smala þessu
fólki út af svæðinu,“ segir hann og
nefnir að í sumar ljúki vinnu við
endurbætur á farsímakerfi á hættu-
svæðum við Öræfajökul. Að þeim
loknum munu neyðarboð eiga
greiðari leið til vegfarenda og íbúa.
Spurður hvort kvikan gæti gengið
til baka svarar hann að sá möguleiki
sé fyrir hendi. „En í fjalli þar sem
ekkert er að gerast en byrjar síðan
skyndilega að hristast eru nú líkur á
því að það sé að hlaða sig. Hleðslu-
tíminn getur samt verið tíu til tutt-
ugu ár og það er ekkert sem segir að
þetta komi á morgun eða hinn og
hleðsla í svona fjöllum getur tekið
mjög langan tíma,“ segir hann.
Þjóðgarðurinn er stöðugt í mótun
 Tíu ár frá stofnun Vatnajökulsþjóðgarðs  Góðar líkur á skráningu í heimsminjaskrá UNESCO
 Sérstaða þjóðgarðsins felst í áhrifum elds og íss  Kvikukerfi Öræfajökuls til rannsóknar í sumar
Ármann
Höskuldsson
Morgunblaðið/RAX
Öræfajökull Jarðhræringar í Öræfajökli eru nýjasta áminningin um sérstöðu Vatnajökulsþjóðgarðs á heimsvísu.
af öllum Nicotinell
vörum í Farmasíu
apóteki út júní
Verðdæmi:
Nicotinell Fruit 2 mg 204 stk. 2765 kr.
Nicotinell Fruit 2 mg 24 stk. 266 kr.
Nicotinell Mint 2 mg 204 stk. 3673 kr.
Nicotinel munnsogstöflur 1mg 204 stk. 4222 kr.
15%
afsláttu
r
Suðurver, Stigahlíð 45 – 105 Reykjavík – Sími 511 0200
Opnunartími: Mán - fös: 08-20, lau: 10-18, sun: 13-18
Farmasía í alfaraleið, opið alla daga vikunnar