Morgunblaðið - 07.06.2018, Qupperneq 42

42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2018
Lífrænar mjólkurvörur
í fimmtán ár
Í fimmtán ár hefur Biobú framleitt lífrænar mjólkurvörur sem notið hafa mikilla vinsælda. Vöruflokkum hefur fjölgað ár frá ári
og sífellt bætast við spennandi og girnilegar nýjungar. Öll mjólk í okkar afurðir kemur frá tveimur búum, þ.e. Búlandi í Austur
Landeyjum og Neðra Hálsi í Kjós. Framleiðsla Biobú fer fram samkvæmt ströngustu reglum um lífræna landbúnaðarframleiðslu.
Kynnið ykkur vöruúrvalið á heimasíðu okkar, www.biobu.is.
Lífrænar
mjólkurvörur
www.biobu.is298.1
23
/0
5.
18
Hvalárvirkjun í Ár-
neshreppi mun verða
mikið framfaraskref
fyrir Vestfirðinga. Af-
hendingaröryggi raf-
orku mun batna mik-
ið, framboð af raforku
mun opna möguleika
á nýrri atvinnu-
starfsemi og útblást-
ursmengun mun
minnka verulega.
Þessu verður hægt að
ná fram með litlum tilkostnaði
hins opinbera þar sem einkaaðilar
munu standa straum af fram-
kvæmdum. Hvalárvirkjun er 55
MW virkjun og hefur tvisvar verið
samþykkt í nýtingarflokk og stað-
fest af Alþingi.
Aukið öryggi fyrir landsmenn
Ný stórvirkjun á Vestfjörðum
mun auka öryggi um land allt þar
sem hún verður utan jarðskjáfta-
og eldgosasvæðanna norðan- og
sunnanlands og náttúruhamfarir
þar munu ekki raska framleiðslu-
getu Hvalárvirkjunar. Við
náttúruhamfarir getur stærstur
hluti raforkufram-
leiðslu landsmanna
verið í uppnámi og
mikil vá blasir við
landsmönnum. Á
Vestfjörðum eru fleiri
virkjanakostir og með
hækkandi raforku-
verði verða þeir einn
af öðrum hagkvæmir
á næstu árum. Þar
má nefna Austurgils-
virkjun, um 30 MW
virkjun í Skjald-
fannardal, sem er í
nýtingarflokki í
rammaáætlun 3. Áhrif virkjunar-
innar á ferðamennsku og útivist
eru metin þau fimmtu minnstu af
26 kostum sem voru athugaðir.
Auk þessara tveggja eru nokkr-
ir virkjunarkostir á Vestfjörðum
sem eru enn utan rammaáætlunar.
Þeir helstu eru: Skúfnavatnavirkj-
un í Ísafjarðardjúpi (9,9 MW),
Sængurfossvirkjun (7MW),
Hvanneyrardalsvirkjun (15MW)
og Hest- og Skötufjarðarvirkjun
(16 MW). Alls eru um 85 MW
komin inn í rammaáætlun og um
50 MW eru enn utan. Samanlögð
raforkuframleiðsla allra þessara
virkjana gæti orðið um 850 GWh/
ári, sem dugar fyrir alla almenna
heimilisnotkun landsmanna. Vest-
firskar virkjanir hefðu í för með
sér verulega aukið öryggi fyrir
alla landsmenn.
Aukið öryggi fyrir
Vestfirðinga
Vestfirðingar eru nú mjög háðir
aðfluttri orku. Virkjanir í fjórð-
ungnum framleiða um 50% af
orkuþörfinni og hinn helmingur-
inn, sem er um 130 GWh/ári, er
fluttur vestur eftir háspennulínu
frá Hrútatungu, svonefndri
Vesturlínu. Hvalárvirkjun mun
framleiða um 320 GWh/ári. Orku-
þörf Vestfirðinga að óbreyttu er
því um 40% af framleiðslu Hval-
árvirkjunar. Að auki opnast tæki-
færi fyrir nýja framleiðslu sem í
dag er ekki möguleg vegna skorts
á orku og sérstaklega vegna
skorts á öruggu rafmagni.
Landsnet (mars 2009) segir í
skýrslu um afhendingaröryggi raf-
orku á Vestfjörðum að það sé
minnst á landinu og að Hvalár-
virkjun muni stórauka afhend-
ingaröryggið. Elías Jónatansson,
forstjóri Orkubús Vestfjarða,
kemst að sömu niðurstöðu í ný-
legu erindi. Ein leið til úrbóta
væri að tvöfalda Vesturlínu. Það
mun kosta 6-10 milljarða króna.
Þar sem engin ný framleiðsla
fylgir tvöfölduninni mun allur
kostnaður falla á Landsnet og
þaðan væntanlega á ríkið. Þess
vegna er hún ekki vænleg.
Virkjanir borga
Staðan í dag er tilkomin vegna
þess að ríkið hefur ekki verið
tilbúið til þess að setja fé í að
bæta dreifikerfið á Vestfjörðum.
Vandséð er að pólitískur vilji
breytist á næstu árum. Vestfirð-
ingar eru einfaldlega ekki sú
stærð sem dugar til áhrifa um-
fram fjölmennari svæði þegar
mörg brýn verkefni liggja fyrir.
Þess vegna eru nýjar virkjanir
lykilatriði. Nýjar virkjanir greiða
tengigjöld og endurgreiða þannig
kostnaðinn. Sem dæmi má nefna
að Búrfellsvirkjun 2 greiðir um
850 milljónir króna árlega í tengi-
gjöld. Aukið öryggi og jafnframt
ný sóknartækifæri liggja í nýjum
virkjunum á Vestfjörðum. Vestur-
verk áætlar að Hvalárvirkjun
muni greiða um 477 milljónir
króna á ári í tengigjöld. Austur-
gilsvirkjun gæti þurft að greiða
um 230 milljónir króna á ári.
Tengingin kostar
3 milljarða kr.
Kostnaðurinn við tengingu
Hvalárvirkjunar við kerfi Lands-
nets verður um 3 milljarðar króna
(mars 2009) við línur og tengivirki
samkvæmt því sem fram kemur í
skýrslunni, hvort heldur það er
með nýrri línu til Ísafjarðar um
Djúpið eða í Geiradal. Þann kostn-
að þarf Landsnet að fá endur-
greiddan frá nýju raforkuframleið-
endunum og telur sig þurfa
200-300 m.kr. á ári yfir 20 ára
tímabil. Vesturverk ehf. telur að
kostnaðurinn við tengingu frá
Hvalárvirkjun til Nauteyrar í
Ísafjarðardjúpi og línur þaðan til
Ísafjarðar kosti 3,3 milljarða
króna (jan. 2015) og að tengigjöld
Hvalárvirkjunar verði um 3 millj-
arðar króna. Verði hins vegar
tengingin í Geiradal í Vesturlín-
una er kostnaðurinn áætlaður 2,5
milljarðar króna og tengigjaldið 2
milljarðar króna. Hvað svo sem
verður ofan á þá er ljóst að bara
Hvalárvirkjun mun greiða kostn-
aðinn að mestu og verkefnið verð-
ur enn fýsilegra fyrir Landsnet ef
fleiri virkjanir bætast við, eins og
Austurgilsvirkjun.
Minni mengun
Hvalárvirkjun mun minnka
mengun vegna olíubrennslu. Vara-
afl Vestfirðinga, bæði til húshit-
unar og ljósa er í dísilvélum. Upp-
sett afl dísilkatla hjá Orkubúi
Vestfjarða er 24 MW í kyndistöðv-
um og 20 MW í rafstöðvum.
Landsnet byggði upp varaaflstöð í
Bolungarvík með dísilvélum fyrir
þremur árum fremur en að bæta
flutningslínurnar vestur. Kostn-
aðurinn varð um hálfur annar
milljarður króna. Hundruð þús-
unda lítra af olíu eru brennd ár-
lega. Þegar verst lætur eru
brennd 120 tonn af olíu á sólar-
hring. Óbreytt ástand ætti að vera
þyrnir í augum umhverfisverndar-
fólks.
Lítil umhverfisáhrif
Áhrif Hvalárvirkjunar á um-
hverfi sitt verða ekki mikil og auk
þess afturkræf. Helst er það
vatnsmagn í nokkrum fossum sem
breytist. Það fer í fyrra horf þeg-
ar virkjuninni verður hætt. Rask á
heiðinni sjálfri verður líka hægt
að afmá þegar þar að kemur. Ekk-
ert er gert sem tekur nein gæði
frá komandi kynslóðum. En virkj-
unin mun bæta lífskjör komandi
kynslóða rétt eins og hver önnur
starfsemi sem rekin er með hagn-
aði.
Fyrir ári birti Landsvirkjun
skýrslu sem Háskóli Íslands gerði
fyrir Landsvirkjun og kannaði
áhrif Blönduvirkjunar á upplifun
ferðamanna á svæðinu í kringum
virkjunina síðasta sumar.
Skemmst er frá því að segja að
87% ferðamannanna sögðust ekki
hafa tekið eftir virkjuninni og
tengdum mannvirkjun og 92%
ferðamannanna töldu ósnortin víð-
erni vera hluta af aðdráttarafli
svæðisins. Hvalárvirkjun verður
lyftistöng fyrir Vestfirði og lands-
menn, og sérstaklega mun virkj-
unin auka ferðamannastraum til
Vestfjarða.
Eftir Kristin H.
Gunnarsson » Áhrif Hvalárvirkj-
unar á umhverfi sitt
verða ekki mikil og auk
þess afturkræf.
Kristinn H.
Gunnarsson
Höfundur er fv. alþingismaður.
Hvalá: stórstígar framfarir fyrir Vestfirðinga
Atvinna