Morgunblaðið - 07.06.2018, Síða 77

MENNING 77
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2018
ICQC 2018-20
Manninum hefur löngumverið tamt að líta áheiminn út frá eiginsjónarhorni, hug-
myndum og menningu þar sem
maðurinn er upphafinn á kostnað
annarra lífvera á jörðinni og hið
mannlega er álitið æðra hinu dýrs-
lega. Í verkum margra myndlistar-
manna samtímans má greina auk-
inn áhuga á samspili og víxlverkun
manna og dýra í nútíma(borgar)
samfélagi. Skilin milli náttúru,
menningar og umhverfis eru ekki
eins skörp og áður sem hefur leitt
til þess að ekki er eingöngu litið á
náttúru og menningu sem and-
stæða póla sem grundvallast á sýn
mannsins á heiminn heldur sem op-
ið kerfi hugmynda sem lýtur bæði
að manninum og náttúrunni og því
umhverfi sem maðurinn hefur búið
sér í náttúrunni. Einn þessara lista-
manna er Heimir Björgúlfsson sem
nú sýnir nýleg málverk og klippi-
myndir í Tveimur hröfnum, listhúsi
við Baldursgötu. Sýningin, sem
nefnist Aldrei aftur eða er of seint
að skipta um skoðun? er fyrsta
einkasýning Heimis á Íslandi í fjög-
ur ár en árið 2014 hélt hann tvær
eftirminnilegar sýningar í Týsgall-
eríi og Kunstschlager sem bæði
hafa horfið úr flóru gallería í borg-
inni.
Myndheimur Heimis hverfist um
þessi mót hins náttúrlega og mann-
gerða sem verða til í borgar-
umhverfi nútímans. Hann beinir
sjónum sínum oftar en ekki að þeim
stöðum í náttúrunni þar sem auðn
mætir ummerkjum mannsins, að
rafmagnsvírum, ljósastaurum og
vegaskiltum, allt hlutir sem við
erum vön að sjá en þegur við gef-
um þeim gaum, eru þeir í hrópandi
ósamræmi við náttúruna. Í klippi-
myndunum á sýningunni hefur
Heimir hefur klippt út ljósmyndir
og raðað nostursamlega saman á
myndflötinn sem einnig er ljós-
mynd. Í forgrunni verksins „Þoldu
höggið ef þess er þörf“ (2017) má
sjá hvar hann teflir fram ferhyrnd-
um veggflötum með flagnaðri máln-
ingu á móti visnuðum pálmatrjám,
sem Heimir tekur sem dæmi um
útópíska sýn sem minnir íbúa á
norrænum slóðum á Paradís.
Hnullungur á enda steypustyrktar-
járns hvílir á einum þeirra og innan
um eru spýtur og annað drasl sem
minnir á að maðurinn hefur farið
hér um. „Hálfar setningar og mis-
skilningar“ (2017) er örlítið óskýr
ljósmynd (sem geti verið tekin á
ferð) af skógi vöxnum hlíðum þar
sem rafmagnsvírar liggja skáhallt
yfir myndflötinn. Ljósar yfir-
breiðslur vitna um manninn og til-
raunir hans til þess að leggja undir
sig náttúruna til ræktunar. Þarna
mætir hið manngerða umhverfi
grámanum og auðninni í náttúrunni
með fagurbleikum rósablöð fyrir
miðri mynd. Í þessum verkum
bendir Heimir á heim samtímans
þar sem öllu ægir saman, heimur
sem er á sama tíma bæði venjuleg-
ur og fáránlegur. Þrátt fyrir „stór-
karlalega“ tilburði mannsins gagn-
vart náttúrunni er hann samt sem
áður lítið peð í umheiminum og mót
náttúru og menningar verða stund-
um að þeim annarlega heimi sem
við búum í í dag.
Á sýningunni gefur einnig að líta
nokkur málverk þar sem lista-
maðurinn vinnur með akrýl og
spreymálningu á striga eða lín.
Málverk Heimis hafa þróast í átt til
meiri fágunar með árunum, hrein
form og mildari litir hafa tekið við
skærlituðum og óreiðukenndari
myndheimi sem mátti til dæmis sjá
í verkum hans á sýningunni Ljóslit-
lifun árið 2008 í Hafnarhúsinu.
Maðurinn er ekki sýnilegur í verk-
um Heimis heldur aðeins verks-
ummerki hans og framandleiki
mannsins í umhverfi sem hann hef-
ur sjálfur skapað kjarnar viðfangs-
efni listamannsins. Ýmis konar dýr
eins og fagurlitaðir apar, refir, asn-
ar og fuglar (sem hafa fylgt Heimi
um langa hríð) verða að metafóru
fyrir manninn og stöðu hans í sam-
býli við náttúruna. Hann nálgast
viðfangsefnið fordómalaust og með
opnum hug án þess að gefa sér (eða
áhorfandanum) skoðun fyrirfram.
Þetta gefur verkunum vídd og opn-
ar á marglaga merkingu og ein-
staklingsbundinn lestur þeirra. Á
annars ágætri sýningu saknar rýnir
helst skúlptúra listamannins þar
sem þeim er teflt saman við mál-
verk og klippimyndir sem mynda
heildstæðar innsetningar. Þar er
Heimir er iðulega í essinu sínu og
tekst að vekja forvitni og áhuga
áhofandans með óvæntum samsetn-
ingum þátta sem stangast á, eins
og uppstoppaðra dýra og hluta sem
tilheyra manninnum og segja mætti
að væru honum misnýtilegir.
Framandleikinn í umhverfinu
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Fordómalaus „Ýmiss konar dýr eins og fagurlitaðir apar, refir, asnar og fuglar (sem hafa fylgt Heimi um langa
hríð) verða að metafóru fyrir manninn og stöðu hans í sambýli við náttúruna,“ segir rýnir um sýningu Heimis.
Tveir hrafnar, listhús.
Heimir Björgúlfsson – Aldrei aftur
eða er of seint að skipta um skoðun?
bbbmn
Tveir hrafnar, listhús, Baldursgötu 12.
Sýningin stendur til 9. júní 2018. Opið
föstudaga og laugardaga frá kl. 13-16
og eftir nánara samkomulagi.
ALDÍS ARNARDÓTTIR
MYNDLIST
Framandleiki „Maðurinn er ekki sýnilegur í verkum Heimis heldur aðeins
verksummerki hans og framandleiki mannsins …“ í manngerðum heimi.
Nýlistasafnið var stofnað fyrir 40 ár-
um, árið 1978, af 27 listamönnum og
í dag kl. 18 verður opnuð afmælis-
sýning í safninu í Marshall-húsinu á
Granda. Nýlistasafnið er nú eitt
elsta safn og sýningarrými Evrópu
af þeim sem rekin eru af listamönn-
um og segir í tilkynningu vegna sýn-
ingarinnar að í 40 ára sögu þess hafi
yfir 2.500 íslenskir og erlendir lista-
menn komið að sýningum og við-
burðum í safninu.
Fjölmargir listamenn eiga verk á
afmælissýningunni en þeir eru Atli
Heimir Sveinsson, Andreas Brun-
ner, Auður Lóa Guðnadóttir &
Starkaður Sigurðarson, Ásgerður
Birna Björnsdóttir, Ásta Ólafsdóttir,
Björk Guðnadóttir, Daniel Pflumm,
Dieter Roth, Douwe Jan Bakker,
Edilson, Eirún Sigurðardóttir,
Erika MacPherson, Rachel Zolf,
Geoffrey Hendricks, Guðrún
Einarsdóttir, High Heel Sisters,
Hörður Ágústsson, Jóhanna Kristín
Yngvadóttir, Jón Gunnar Árnason,
Juliane Foronda, Kristín Helga Rík-
harðsdóttir, Níels Hafstein, Róska,
Rúna Þorkelsdóttir, Saga Sigurð-
ardóttir, Sigurður Guðmundsson,
Sólveig Aðalsteinsdóttir og Veigar
Ölnir Gunnarsson en sýningar-
stjórar eru stjórn og starfsfólk Ný-
listasafnsins.
Verkin sem valin voru á sýn-
inguna gefa mörg ólík sjónarhorn á
atburði og hugleiðingar líðandi
stundar í dag og fyrir ekki svo löngu,
eins og orðað erí tilkynningu. „Teng-
ingar verkanna geta farið inn á
hversdagsleg smáatriði, dægur-
menningu, ferðamannaiðnaðinn og
ástand heimsmála. Verkin varpa
fram viðvarandi aðstæðum eða
andartökum sem líða hægt eða
hratt. Sum verk eru stækkunargler
en önnur eru stjörnukíkir. Þau eru
gluggar andspænis gluggum, staðir
til að hugleiða, augnablik til að varð-
veita eða sleppa lausum,“ segir þar.
Morgunblaðið/Einar Falur
Sýnir Sigurður Guðmundsson er
meðal þeirra listamanna sem eiga
verk á afmælissýningu Nýló.
Djúpþrýstingur
á afmælissýningu