Skírnir - 01.09.2015, Blaðsíða 149

449alþjóðleg mannréttindi
indi. Þessir tveir samningar voru að vísu tilbúnir löngu fyrr en
öðluðust ekki gildi fyrr en mannréttindi fengu byr í seglin. Síðan
hafa bæst við samningar um afnám allrar mismununar gagnvart
konum sem tók gildi 1981; gegn pyndingum og annarri grimmi-
legri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, 1987; um
réttindi barnsins, 1990; um réttindi fatlaðs fólks, 2008; um manns-
hvörf, 2010 (Sameinuðu þjóðirnar e.d.).
Moyn telur að áhersla á mannréttindi hafi fengið hljómgrunn
hjá stórum hluta almennings víða um heim eftir miðjan áttunda ára-
tuginn vegna þess að aðrir stórir draumar, svo sem um þjóðfrelsi
og alræði öreiganna, höfðu glatað trúverðugleika sínum. Hann lýsir
mannréttindahugsjónum sem draumórum með takmarkað jarðsam-
band og rökstyður að þeir hafi fyllt tómarúm í hugum fólks þegar
aðrar vonir brugðust. Með þessum skrifum hristi Moyn rækilega
upp í fræðilegri umræðu um efnið (Robbins 2014).
Enski stjórnmálafræðingurinn Stephen Hopgood byggir að
nokkru á rannsóknum Moyn en túlkar söguna samt með öðrum
hætti. Hopgood skýrir útbreiðslu mannréttindahugsjóna eins og
Moyn að því leyti að hann telur þær fylla tómarúm sem varð til
þegar annar átrúnaður vék úr hugum fólks. Í bók sinni The Endtimes
of Human Rights lýsir hann mannréttindasamtök um og stofnunum
sem framhaldi af kristindómi, með trúarlegt táknmál þar sem sögur
af helförinni og myndir af fórnarlömbum pyndinga hafa tekið við
af krossfestingunni á Golgata og píslarvætti helgra manna. Í inn-
gangi bókar sinnar segir Hopgood (2013) að trúin á mannréttindi sé
viðbrögð við því sem Nietzsche kallaði dauða guðs. Hann lýsir
mannréttindasamtökum og stofnunum sem eins konar veraldlegum
kirkjudeildum þar sem evrópsk borgarastétt hafi búið sér til sið -
ferði legt kennivald úr leifum kristinnar menningar og um leið veitt
sjálfri sér gamalkunnugt umboð til að frelsa allan heiminn.
Kenningar eins og þær sem Elliott, Moyn og Hopgood halda
fram gagnast einkum til að skýra hvernig hugsjónir um mannrétt-
indi fengu hljómgrunn hjá almenningi. Þær varpa líka ljósi á hvers
vegna umræða um mannréttindi hefur blæ af heilagleika og menn eru
feimnir við að gagnrýna það sem sagt er. Þær duga þó tæpast til að
skýra hvers vegna einmitt þessar hugmyndir urðu til þess að fylla
skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 449