Jökull


Jökull - 01.01.2016, Side 121

Jökull - 01.01.2016, Side 121
Flugvélaleit á Grænlandsjökli um, Bob Cardin, eftirlaunamaður úr flugher Banda- ríkjanna; hann krafðist þess að hafa vald til þess að stjórna öllum þáttum leitarinnar. Smíðuð hafði ver- ið þriðja útgáfan af Super Gopher (Super Gopher III). Þar yrði vatnsgufa send niður með mjög öflugri dælu, og þéttivarmi yki bræðslu, umfram það sem áður hafði náðst með heitu vatni. Komust þeir niður að P-38 vél laust fyrir miðjan júní 1992. Boruðu þeir síðan fjórar samsíða holur, sem hver var 1,2 m í þvermál, og sam- an urðu þær að einni 3 m víðri holu (7. mynd). Mikil hvelfing var brædd í kringum vélina og hún tekin í sundur bút fyrir bút niðri í holubotninum (7. mynd). Hinn 15. júlí var hafist handa við að hífa hlutina upp á yfirborð. Jarðýtur Pizzagallis voru notaðar til þess að flytja flugvélarhlutina frá holuopinu. Öllu var útvarp- að beint til Bandaríkjanna. Flugmenn, sem nauðlent höfðu á jöklinum sumarið 1942, voru komnir í heim- sókn og tárfelldu. En Gordon Scott, sem verið hafði allra manna þrautseigastur við flugvélaleitina í fimm leiðöngrum undanfarin sjö ár, var nú sagður tefja fyr- ir, rétt eins og hann vildi ekki, að verkinu lyki nokk- urn tíma. Hann var orðinn til vandræða og var sendur heim. Pat Epps, sem í 15 ár hafði viðhaldið neist- anum í leitarhópnum, hann flaug einnig burt af jökl- inum. Félagið GES var orðið gjaldþrota og gat ekki staðið við samninga við Schoffner, sem hafði greitt fyrir leiðangurinn (alls 1 milljón $). Því var ljóst, að Schoffner eignaðist flugvélina. Fyrir Epps og Taylor varð flugvélaleitin aðeins 15 ára ævintýri. Loks voru bara 7 menn eftir til þess að ná meg- inhlutanum upp. Einn þeirra var Fáfnir Frostason (Iceman), og var hann eini Íslendingurinn, sem tók þátt í þessum lokaleiðangri árið 1992; alls vann hann með leitarmönnum í þrjú sumur. Hinn 23. júlí 1992 fór meginskrokkurinn upp og hinn 31. júlí þyngsti hlutinn, 3.500 kg og 6 m langur. Tók 8 daga að hífa þetta upp. Allir hlutar flugvélarinnar voru fluttir til Kulusuk og þaðan til Danmerkur, síðan til Málmeyjar, og loks fór farmurinn með skipi til Savannah í Georgíu í Bandaríkjunum. Áfram var haldið í flugskýli Roy Schoffner í Middlesboro í Kentucky, þar sem Bob Cardin, sem að lokum hafði stjórnað uppgreftrinum, hóf að endursmíða flugvélina 28. október 1992. Vélin var mikið skemmd. Hún var tekin í sundur í minnstu búta, þeir merktir og hreinsaðir, kannað, hvort bútarn- ir væru nothæfir, gert við þá, sem voru gallaðir eða gerðir nýir. Leitað var að varahlutum um allar jarð- ir. Vorið 1993 var byrjað að raða bútunum saman á ný. Bob Cardin fékk upphaflegar teikningar af vélinni frá Smithsonian Institution í Washington og vann síð- an í 10 ár við að púsla flugvélinni saman. Sagt er, að kostnaður við endurgerð flugvélarinnar hafi orð- ið þrjár milljónir dala, og að hún sé upprunalegasta viðgerða hervélin, sem til er. Flugvélasmiðurinn Car- din varð seinna forstjóri flugrekstrar olíufyrirtækisins Lewis Energy í Texas. Í ágúst 2002 stóð til að fljúga P-38 orustuflugvél- inni, en flugkappinn, Steve Hinton, hætti við, þegar þrýstingur féll í vökvadælu, rétt áður en hann hæfi sig til flugs. Taldi hann dæluna bilaða, og eftir að gert hafði verið við hana, flaug hann vélinni 26. október 2002. Voru þá rúm 60 ár liðin, frá því að hún nauð- lenti á Grænlandsjökli. Lokaorð Leitin að herflugvélunum á Grænlandi er saga margra þátta. Í upphafi tengdist hún áhuga flugmanna úr seinni heimsstyrjöldinni á því að halda til haga minn- ingum, sem senn myndu glatast. Undir lok 8. áratugar síðustu aldar jók það stolt Bandaríkjamanna að minn- ast framlags þeirra í baráttunni við öxulveldin, lang- þreyttir á Víetnamstyrjöldinni. Þess vegna vildu bæði sjálfboðaliðar og fjársterkir athafnamenn styðja leit- ina að flugvélunum. Tilviljun má hafa ráðið, að sam- an komu menn, sem gátu ekki gefist upp, voru rekn- ir áfram af óskhyggju, þrákelkni og trú. Sannfæring þeirra var slík, að þeir gátu endalaust fundið fé til leit- arinnar. Svo kom að uppgreftinum maður gerólíkur ævintýramönnum, og þá lauk ævintýrinu. Patrick Epps og Richard Taylor eru á margan hátt líkir frumkvöðlum í jöklaferðum á Íslandi á sjötta og áttunda áratugi 20. aldar. Þeir tóku alltaf galvaskir á vandamálum, þegar þau komu upp, en töfðu sig ekki á að búa sig undir ófyrirséða erfiðleika. Þeir lentu í ýmsu brasi, en voru þannig skapi farnir, að þeir höfðu gaman af því og töldu sig aldrei vera óheppna. Í hug- ann koma Gunnar Guðmundsson, Magnús Eyjólfsson, Ólafur Nielsen, Hörður Hafliðason, Árni Kjartansson í jöklaferðum. Ég dáðist að þessu hugarfari, en það JÖKULL No. 66, 2016 121
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144

x

Jökull

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.