Jökull


Jökull - 01.01.2016, Síða 121

Jökull - 01.01.2016, Síða 121
Flugvélaleit á Grænlandsjökli um, Bob Cardin, eftirlaunamaður úr flugher Banda- ríkjanna; hann krafðist þess að hafa vald til þess að stjórna öllum þáttum leitarinnar. Smíðuð hafði ver- ið þriðja útgáfan af Super Gopher (Super Gopher III). Þar yrði vatnsgufa send niður með mjög öflugri dælu, og þéttivarmi yki bræðslu, umfram það sem áður hafði náðst með heitu vatni. Komust þeir niður að P-38 vél laust fyrir miðjan júní 1992. Boruðu þeir síðan fjórar samsíða holur, sem hver var 1,2 m í þvermál, og sam- an urðu þær að einni 3 m víðri holu (7. mynd). Mikil hvelfing var brædd í kringum vélina og hún tekin í sundur bút fyrir bút niðri í holubotninum (7. mynd). Hinn 15. júlí var hafist handa við að hífa hlutina upp á yfirborð. Jarðýtur Pizzagallis voru notaðar til þess að flytja flugvélarhlutina frá holuopinu. Öllu var útvarp- að beint til Bandaríkjanna. Flugmenn, sem nauðlent höfðu á jöklinum sumarið 1942, voru komnir í heim- sókn og tárfelldu. En Gordon Scott, sem verið hafði allra manna þrautseigastur við flugvélaleitina í fimm leiðöngrum undanfarin sjö ár, var nú sagður tefja fyr- ir, rétt eins og hann vildi ekki, að verkinu lyki nokk- urn tíma. Hann var orðinn til vandræða og var sendur heim. Pat Epps, sem í 15 ár hafði viðhaldið neist- anum í leitarhópnum, hann flaug einnig burt af jökl- inum. Félagið GES var orðið gjaldþrota og gat ekki staðið við samninga við Schoffner, sem hafði greitt fyrir leiðangurinn (alls 1 milljón $). Því var ljóst, að Schoffner eignaðist flugvélina. Fyrir Epps og Taylor varð flugvélaleitin aðeins 15 ára ævintýri. Loks voru bara 7 menn eftir til þess að ná meg- inhlutanum upp. Einn þeirra var Fáfnir Frostason (Iceman), og var hann eini Íslendingurinn, sem tók þátt í þessum lokaleiðangri árið 1992; alls vann hann með leitarmönnum í þrjú sumur. Hinn 23. júlí 1992 fór meginskrokkurinn upp og hinn 31. júlí þyngsti hlutinn, 3.500 kg og 6 m langur. Tók 8 daga að hífa þetta upp. Allir hlutar flugvélarinnar voru fluttir til Kulusuk og þaðan til Danmerkur, síðan til Málmeyjar, og loks fór farmurinn með skipi til Savannah í Georgíu í Bandaríkjunum. Áfram var haldið í flugskýli Roy Schoffner í Middlesboro í Kentucky, þar sem Bob Cardin, sem að lokum hafði stjórnað uppgreftrinum, hóf að endursmíða flugvélina 28. október 1992. Vélin var mikið skemmd. Hún var tekin í sundur í minnstu búta, þeir merktir og hreinsaðir, kannað, hvort bútarn- ir væru nothæfir, gert við þá, sem voru gallaðir eða gerðir nýir. Leitað var að varahlutum um allar jarð- ir. Vorið 1993 var byrjað að raða bútunum saman á ný. Bob Cardin fékk upphaflegar teikningar af vélinni frá Smithsonian Institution í Washington og vann síð- an í 10 ár við að púsla flugvélinni saman. Sagt er, að kostnaður við endurgerð flugvélarinnar hafi orð- ið þrjár milljónir dala, og að hún sé upprunalegasta viðgerða hervélin, sem til er. Flugvélasmiðurinn Car- din varð seinna forstjóri flugrekstrar olíufyrirtækisins Lewis Energy í Texas. Í ágúst 2002 stóð til að fljúga P-38 orustuflugvél- inni, en flugkappinn, Steve Hinton, hætti við, þegar þrýstingur féll í vökvadælu, rétt áður en hann hæfi sig til flugs. Taldi hann dæluna bilaða, og eftir að gert hafði verið við hana, flaug hann vélinni 26. október 2002. Voru þá rúm 60 ár liðin, frá því að hún nauð- lenti á Grænlandsjökli. Lokaorð Leitin að herflugvélunum á Grænlandi er saga margra þátta. Í upphafi tengdist hún áhuga flugmanna úr seinni heimsstyrjöldinni á því að halda til haga minn- ingum, sem senn myndu glatast. Undir lok 8. áratugar síðustu aldar jók það stolt Bandaríkjamanna að minn- ast framlags þeirra í baráttunni við öxulveldin, lang- þreyttir á Víetnamstyrjöldinni. Þess vegna vildu bæði sjálfboðaliðar og fjársterkir athafnamenn styðja leit- ina að flugvélunum. Tilviljun má hafa ráðið, að sam- an komu menn, sem gátu ekki gefist upp, voru rekn- ir áfram af óskhyggju, þrákelkni og trú. Sannfæring þeirra var slík, að þeir gátu endalaust fundið fé til leit- arinnar. Svo kom að uppgreftinum maður gerólíkur ævintýramönnum, og þá lauk ævintýrinu. Patrick Epps og Richard Taylor eru á margan hátt líkir frumkvöðlum í jöklaferðum á Íslandi á sjötta og áttunda áratugi 20. aldar. Þeir tóku alltaf galvaskir á vandamálum, þegar þau komu upp, en töfðu sig ekki á að búa sig undir ófyrirséða erfiðleika. Þeir lentu í ýmsu brasi, en voru þannig skapi farnir, að þeir höfðu gaman af því og töldu sig aldrei vera óheppna. Í hug- ann koma Gunnar Guðmundsson, Magnús Eyjólfsson, Ólafur Nielsen, Hörður Hafliðason, Árni Kjartansson í jöklaferðum. Ég dáðist að þessu hugarfari, en það JÖKULL No. 66, 2016 121
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.