Jökull - 01.06.2000, Qupperneq 58

Aeromagnetic measurements over Mýrdalsjökull
Bylgjubrotsmælingar benda til mikils hita eða kviku-
hólfs undir öskjunni sem nær niður á 1.5 km dýpi und-
ir sjávarmál og er um það bil 5 km í þvermál. Þyngd-
armælingar hafa verið gerðar á jöklinum og benda þær
til þétts bergs undir niðri, gabbrós, sem gæti náð upp
fyrir 2.5 km dýpi.
Í þessari grein eru sameinuð segulgögn frá Þor-
birni Sigurgeirssyni frá árunum 1969-72 og gögn höf-
unda frá 1990 (2. mynd). Við samanburð á gögnunum
kom í ljós að nokkrum fluglínum úr eldri gögnunum
þurfti að hliðra til um allt að 1.5 km. Töldum við það
réttlætanlegt þar sem Þorbjörn mun hafa reitt sig ein-
göngu á kennileiti á jörðu niðri til staðsetninga.
Segulgögnin voru grinduð og birt sem jafnsvið-
skort (3. mynd) og sem upplýst lágmynd (4. mynd)
en þar er búið til ímyndað landslag úr segulsviðinu
og lýst á það úr einhverri átt, venjulega undir lágri
sól, og birtast þá oft aðrir drættir en sjást í jafnsviðs-
línukortum. Yfir miðjum jöklinum er djúp aflöng seg-
ullægð, NNV – SSA, 12 km löng og 8 km breið. Í
okkar flughæð er segulsviðið á rimum þessarar lægð-
ar um 600nT, en -1300 nT í botni hennar. Lægð þessi
er því um 2000 nT djúp. Á rima hennar eru nokkur
sterk staðbundin frávik.
Við ímyndum okkur að við brytjum jarðskorpuna
á svæðinu sem sýnt er á myndum 2-3 niður í lóð-
rétta stuðla, 200 m á kant og lítum á hvern þeirra sem
langan, grannan segul. Má þá velja stað hvar sem er í
grenndinni og leggja þar saman áhrif allra þessara litlu
segla. Hefur það verið gert fyrir fjölda punkta í ímynd-
uðu neti (sjá 5. mynd) og yfir tvö þversnið í kross yfir
öskjuna (6. mynd). Líkingin á myndum 4 og 5 er aug-
ljós, en segulferlarnir innan öskjunnar passa ekki. Sé
líkaninu hins vegar breytt þannig að miðju öskjunn-
ar, á svæði sem er sammiðja henni sjálfri en nokkru
minna að flatarmáli (sjá innri hringlaga feril á mynd-
um 1 og 5) er sökkt, fæst gott samræmi milli reiknuðu
ferlanna og þeirra mældu.
Orsakir þessarar segul-ördeyðu gætu verið tvenns
konar, þar sem útilokað er talið að neikvætt segul-
magnað berg frá fyrri segulskeiðum sé þarna. Ann-
ars vegar að askjan sé full af ósegulmagnaðri mó-
bergsösku, sem er andstætt því sem þyngdarmælingar
benda til, en hins vegar að hitaástand þessa hluta öskj-
unnar sé slíkt að berg sé ósegulmagnað. Þessi skýring
er talin líklegri því bylgjubrotsmælingar benda til hins
sama.
REFERENCES
Björnsson, H., F. Pálsson and M. T. Guðmundsson 1994.
The topography of the Katla caldera below the ice cap
Mýrdalsjökull, S-Iceland (abstract). Eos Transactions
AGU, 75, 321.
Björnsson, H., F. Pálsson and M. T. Guðmundsson 2000.
Jökull, this volume.
Einarsson, P. and B. Brandsdóttir 2000. Jökull, this volume
Guðmundsson, M. T. 1994a. The structure of Katla, a
central volcano in a propagating rift zone, south Ice-
land, from gravity data (abstract). Eos Transactions
AGU, 75, 335.
Guðmundsson, M. T. 1994b. Bygging Kötlueldstöðvarinn-
ar samkvæmt þyngdarmælingum (in Icelandic). Jarð-
fræðafélag Íslands, Kötlustefna, abstracts volume p.
17.
Guðmundsson, Ó., B. Brandsdóttir, W. Menke and G.
E. Sigvaldason 1994. The crustal magma cham-
ber of the Katla volcano in south Iceland revealed
by seismic undershooting. Geophysical Journal In-
ternational 119, 277-296.
Jóhannesson, H., S. P. Jakobsson and K. Sæmundsson
1990. Geological map of Iceland, sheet 6, South-
Iceland, 3rd ed. (scale 1:250,000). Icelandic Muse-
um of Natural History and Iceland Geodetic Survey,
Reykjavík.
Jónsson, G., L. Kristjánsson and M. Sverrisson 1991.
Magnetic surveys of Iceland. Tectonophysics 189,
229-247.
Kristjánsson, L. 1970. Paleomagnetism and magnetic sur-
veys in Iceland. Earth and Planetary Science Letters
8, 101-108.
Kristjánsson, L. and N. D. Watkins 1977. Magnetic studies
of basalt fragments recovered by deep drilling in Ice-
land, and the magnetic layer concept. Earth and Pla-
netary Science Letters 34, 365-374.
Kristjánsson, L., G. Jónsson and M. Sverrisson 1989.
Magnetic surveys at the Science Institute. Report RH
01.89. Science Institute, University of Iceland, 40 pp.
and color map.
Kristjánsson, L. and G. Jónsson 1996. Aeromagnetic sur-
veys off South and West Iceland in 1990-1992. Report
JÖKULL No. 49 57